Trước đây có giai đoạn thành viên HTX lên tới hàng trăm, hàng nghìn người và hễ cá nhân nào sống trong khu vực dân cư nơi HTX hoạt động thì nghiễm nhiên được gọi là xã viên HTX. Khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực, cá nhân, hộ gia đình, pháp nhân trở thành thành viên HTX khi góp vốn điều lệ. Điều này khiến số lượng thành viên HTX giảm hẳn nhưng lại giúp HTX tìm được những người sẵn sàng gắn bó và cống hiến cho sự phát triển của đơn vị.
Tới nay, Luật HTX (sửa đổi) ra đời, thành viên HTX được phân ra ở nhiều mức độ khác nhau, gồm thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn, thành viên liên kết không góp vốn. Từ đây, HTX vừa đảm bảo được số lượng thành viên đông đảo vừa thu hút được thành viên tâm huyết với phong trào kinh tế tập thể (KTTT).
Ông Nguyễn Hoàng Phố, Giám đốc HTX Nông nghiệp An Ninh Tây (huyện Tuy An), người gắn bó với HTX từ những năm 1979, chia sẻ: Tại HTX, số lượng thành viên không đổi từ khi thành lập tới nay. Ở thời điểm nhà nhà, người người đều tham gia KTTT thì ai cũng đóng góp cho HTX, không phải là con trâu, con bò, cái cày, cái cuốc, thì cũng là sức lao động hay tiền mặt. Vậy nên, dù có những điều chỉnh trong quy định của luật, HTX cũng không thể xóa bỏ những đóng góp ban đầu ấy của bà con. Chỉ có điều, cùng với sự phát triển, đặc biệt là trong giai đoạn hội nhập hiện nay, nếu không có những điều chỉnh kịp thời về mặt thể chế thì khó giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp ở giai đoạn cũ, nhất là vấn đề quyền lợi và trách nhiệm. Khi HTX tạo ra lợi nhuận, ai cũng muốn được hưởng nhưng khi HTX phá sản, mang nợ thì không ai muốn gánh món nợ này. Chỉ có phân rõ vai trò của từng thành viên mới có căn cứ quy trách nhiệm, đảm bảo minh bạch, công bằng tạo động lực cho sự phát triển bền vững.
Theo ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, Luật HTX (sửa đổi) quy định rõ nghĩa vụ và quyền lợi của từng thành viên. Điển hình từ góc độ góp vốn tham gia HTX, ta thấy thành viên chính thức và thành viên liên kết góp vốn buộc phải góp vốn. Thành viên liên kết không góp vốn, không có nghĩa vụ góp vốn nhưng phải nộp phí thành viên. Ngược lại, thành viên chính thức và thành viên liên kết góp vốn được phân phối thu nhập. Thành viên còn lại không được hưởng điều này. Đồng thời, thành viên chính thức cũng được hưởng nhiều quyền lợi khác tương ứng với nghĩa vụ họ đã bỏ ra như được HTX cung ứng sản phẩm, dịch vụ, việc làm, hưởng phúc lợi; được biểu quyết tại đại hội thành viên… Những thành viên còn lại quyền hạn cũng giảm dần theo nghĩa vụ. Hiện có những vấn đề tồn tại nhiều năm chưa giải quyết được như nợ tồn đọng, phân chia tài sản… bởi các quy định của pháp luật về quyền, nghĩa vụ của thành viên HTX chưa rõ ràng nên sinh ra tâm lý ỷ lại vào tập thể theo kiểu cha chung không ai khóc. Nay khác rồi...
MINH DUYÊN
