Quốc hội thông qua Luật HTX (sửa đổi) đồng nghĩa với việc các HTX không còn hoạt động tín dụng nội bộ. Cùng nhìn lại quá trình ra đời, hoạt động của dịch vụ này để hiểu vì sao HTX không được duy trì.
Luật HTX năm 2003 quy định HTX có quyền tổ chức tín dụng nội bộ theo quy định của pháp luật. Ngân hàng Nhà nước Việt Nam (ngân hàng) hướng dẫn chế độ và nguyên tắc hoạt động trong các HTX theo Nghị định 177/2004/NĐ-CP ngày 12/4/2004. Từ đây ngân hàng có Thông tư 06/2004/TT-NHNN ngày 27/9/2004 hướng dẫn về tín dụng nội bộ HTX và Thông tư 04/2004/TT-NHNN ngày 13/6/2007 sửa đổi, bổ sung Thông tư 06 cùng Văn bản hợp nhất 15/VBHN-NHNN ngày 21/5/2014 hướng dẫn về tín dụng nội bộ HTX.
Luật HTX năm 2012 có hiệu lực thay thế Luật HTX năm 2003 vẫn cho duy trì hoạt động tín dụng nội bộ tại HTX, cụ thể: “HTX có quyền huy động vốn và hoạt động tín dụng nội bộ theo quy định của pháp luật”. Tại các văn bản hướng dẫn thi hành Luật HTX năm 2012 của Chính phủ gồm Nghị định 193, Nghị định 107 đều không gắn trách nhiệm của ngân hàng với hoạt động tín dụng nội bộ tại HTX mà chỉ giao Bộ KH&ĐT quản lý nhà nước chung về HTX, liên hiệp HTX, Bộ NN&PTNT quản lý nhà nước với các HTX lĩnh vực nông nghiệp. Do đó, ngân hàng ban hành Thông tư 04/2017/TT-NHNN bãi bỏ Thông tư 06 và Thông tư 04 nói trên. Như vậy, từ khi Luật HTX năm 2012 có hiệu lực, hoạt động tín dụng nội bộ tại HTX gần như thả nổi.
Kể từ ngày 1/9/2023, theo Luật HTX (sửa đổi), HTX, liên hiệp HTX chấm dứt hoạt động tín dụng nội bộ. Theo ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, việc huy động vốn trong và ngoài thành viên để cho vay nội bộ tại HTX giống hoạt động tín dụng do các tổ chức tín dụng thực hiện. Để hoạt động, các tổ chức tín dụng phải đáp ứng yêu cầu cao về quản trị rủi ro, còn các HTX chưa có quy định, tiêu chuẩn cụ thể gì cho hoạt động dịch vụ này. Trên thực tế, công tác xử lý nợ tại các HTX còn yếu.
Tại Phú Yên, dù UBND tỉnh đã có Chỉ thị 06 về đẩy mạnh thu hồi nợ đọng tại các HTX, giúp các HTX có sự hỗ trợ của hệ thống chính trị địa phương trong việc thu hồi nợ, nhưng đến nay vẫn chưa thể xử lý dứt điểm. Điều này cho thấy, HTX còn rất hạn chế với khả năng quản lý vốn nên sẽ không đủ năng lực để xử lý nợ xấu nếu có phát sinh. Đây chính là một trong những lý do khiến các HTX không còn được tiếp tục duy trì hoạt động tín dụng nội bộ.
BẠCH VÂN
