Quá trình vận động thành lập HTX tại nhiều địa phương cho thấy người dân và một số cán bộ, đảng viên còn mơ hồ về mô hình HTX kiểu mới. Mặc dù khái niệm này đã có hàng chục năm nay nhưng cái bóng của HTX kiểu cũ để lại khiến nhiều người e dè với mô hình mới trong giai đoạn hội nhập kinh tế hiện nay.

Còn e dè

“Đây là lần đầu tôi được nghe về mô hình HTX kiểu mới”, đó là khẳng định của anh Nguyễn Hữu Hoàng ở xã Xuân Thịnh (TX Sông Cầu). Anh Hoàng cho biết: Hơn 1 năm nay, tôi tìm đủ cách tăng diện tích hồ nuôi cá mú nhằm tăng thu nhập, nhưng không thể. Nếu mua thêm hồ thì số tiền quá lớn, gia đình không đủ, thuê lại cũng chỉ được 5 năm chưa kịp lấy lại vốn và công cải tạo. Tôi nghe nói tham gia HTX, các hộ cá thể liên kết với nhau vừa tạo ra diện tích sản xuất lớn, vừa mở dịch vụ và đảm bảo đầu ra thì thấy rất hay. Nhưng tôi chưa dám làm vì hợp tác 2 người đã thấy mâu thuẫn lợi ích trong khi đây là hợp tác 7 người (theo quy định để thành lập HTX cần ít nhất 7 thành viên sáng lập).

Còn ông Nguyễn Văn Hùng ở xã Ea Ly (huyện Sông Hinh) bày tỏ: Tôi đã chứng kiến HTX làm theo kẻng, ăn công điểm và hiểu sâu sắc “cái bí” của sở hữu tập thể. 20 năm nay tôi làm kinh tế tự do với 3ha mía và 2ha sắn cũng đủ để trang trải sinh hoạt, lo cho các con ăn học… Qua báo đài, tôi cũng hiểu các hộ sản xuất đơn lẻ như tôi nếu không đồng hành cùng nhau thì khó phát triển trong giai đoạn hội nhập kinh tế thị trường. Tôi muốn có HTX hoạt động ở địa phương để thêm kênh tiêu thụ. Tôi có thể đăng ký làm thành viên, chứ làm sáng lập viên đứng ra thành lập HTX thì tôi chưa đủ kiến thức.

Nhiều cán bộ, đảng viên trong quá trình vận động thành lập HTX cũng cho rằng rất khó để các hộ cá thể liên kết với nhau thành lập HTX bởi còn nhiều mâu thuẫn trong cơ chế chính sách. Điển hình, HTX là mô hình kinh tế cộng đồng nhưng lại kinh doanh dịch vụ theo Luật Doanh nghiệp, thành viên không được góp vốn quá nhiều…

Sự phù hợp của mô hình HTX

Bà Nguyễn Thị Thanh Tâm, Phó Trưởng phòng Kinh tế hợp tác và trang trại Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT), cho biết: Nông sản muốn có đầu ra với giá cao cần xuất khẩu ở thị trường chính ngạch nên cần tạo chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu gắn với mã vạch hàng hóa và mã vùng trồng. Một hộ sản xuất khó tự mình làm tất cả điều này mà cần cả một tập thể. Hiện để làm được mã vùng trồng cho một nông sản cần diện tích sản xuất 10ha. Trong khi đó, hiện trên địa bàn tỉnh, số lượng 1 hộ sở hữu 10ha không nhiều, hầu hết từ 1-3ha. Con đường duy nhất là các hộ có ít diện tích, ít vốn liên kết lại với nhau trong mô hình HTX để tăng diện tích, tăng vốn, cộng thêm sự hỗ trợ từ chính sách ưu đãi của Nhà nước thì mới có cơ hội nâng tầm nông sản.

HTX Nông nghiệp kinh doanh dịch vụ Hòa Đồng (huyện Tây Hòa) đang sở hữu thương hiệu bột hạt sen gắn với cây sen ở xã Hòa Đồng. Ông Nguyễn Đồng Minh, Giám đốc HTX này, cho biết: Năm 2020, HTX chuyển diện tích đất lúa kém hiệu quả sang trồng sen. Tháng 7/2020, HTX đưa máy móc vào chế biến bột hạt sen gắn với xây dựng thương hiệu. Năm 2022, sản phẩm bột hạt sen của HTX đạt chứng nhận OCOP 3 sao cấp tỉnh. Hiện nay, ngoài bột hạt sen, HTX còn có các sản phẩm tim sen, sen khô, sen lứt khô. Cùng với đó, diện tích HTX quản lý tăng từ 10ha lên 30ha, trong đó HTX chủ động bao tiêu 14ha. HTX đã giúp cây sen từ nông sản phụ trở thành nông sản mang lại thu nhập tốt và người trồng không còn phụ thuộc vào thương lái. 

BẠCH VÂN