Thời gian gần đây, giá muối xuống thấp, trong khi đó muối ở vùng này tồn hàng trăm tấn, có “núi” muối che bạt tồn 3 năm. Muối ế, khiến nhiều diêm dân không còn mặn mà với nghề sản xuất muối truyền thống.

Bao muối 50kg bán 35.000 đồng

Tháng 4 là thời điểm bước vào vụ sản xuất muối rộ, thế nhưng đi dọc các tuyến đường bờ vùng, bờ thửa trên các cánh đồng muối thôn Lệ Uyên, Trung Trinh, xã Xuân Phương và Tuyết Diêm, xã Xuân Bình (TX Sông Cầu), diêm dân vẫn chưa ra đồng xới ruộng, đầm da ruộng muối. Vùng muối Lệ Uyên, Trung Trinh rộng 46ha, những ruộng muối, nước lênh láng, bờ ruộng chìm sâu dưới nước.

Ông Bùi Văn Tiến ở thôn Lệ Uyên nhìn ruộng muối trước nhà xót xa: Mấy năm nay, diêm dân ở đây làm ăn thất bại, muối làm ra bị thương lái ép giá. Vừa rồi tôi bán muối, mỗi bao 50kg thì cứ 100 bao thương lái trừ 4 bao, còn bao nặng 45kg thì 100 bao thương lái trừ 6 bao. Có lúc muối yếu nắng, bán 100 bao thì thương lái trừ bì gần nửa tấn muối, họ nói lý do muối yếu nắng khi hầm bốc hơi, thành phẩm muối hầm đạt thấp. Không riêng tôi, ở đây ai bán muối cũng bị trừ như vậy.

Cũng theo ông Tiến, công đoạn làm muối thủ công, ruộng sản xuất muối liền kề với nhau bằng phẳng như chiếc chiếu nên gọi là “chiếu ruộng”. Mỗi “chiếu ruộng” rộng 1.000m2, ngăn thành 4 đám. Trong đó đám chứa nước biển, đám nuôi mặn, đám chịu (lắng cho nước biển sắc lại) và đám ăn (kết tinh muối). Trung bình mỗi đám thu 3 gánh muối, tương đương 3 bao (50kg/bao), bán với giá hiện nay 35.000 đồng/bao, thu được 105.000 đồng. Để kết tinh được muối phải qua 3 ngày từ chứa nước biển, nuôi mặn rồi mới kết tinh. Ngày công lao động tính ra chỉ có 35.000 đồng, nếu thuê công gánh muối từ ruộng vào bờ nữa còn lại người làm muối 25.000 đồng/ngày, phải làm số nhiều mới bù lại ngày công lao động.

Chòi muối của ông Bùi Hưng ở thôn Trung Trinh qua mùa mưa gió bạt che chắn rách nát, đến giờ ông chưa mua bạt mới làm lại. Theo ông Hưng, nhà ông có 3.000m2 ruộng muối, phân ra thành 3 “chiếu ruộng”. Muối cũ năm ngoái còn tồn chất đầy đường nên diêm dân chưa thể ra ruộng làm muối.

Hiện nay, giá muối trên thị trường bấp bênh. Giá muối sạch thương lái mua lại từ đại lý muối ở địa phương, đối với muối trải bạt 900.000 đồng/tấn, muối thô 800.000 đồng/tấn. Theo nhiều diêm dân, trước đây giá muối sạch là 1,1 triệu đồng, nay giảm còn 900.000 đồng/tấn; còn muối thô đại lý mua để đưa vào lò hầm thì giữ nguyên giá.

Diêm dân bỏ ruộng

Tại vùng muối Tuyết Diêm - vựa muối lớn nhất của TX Sông Cầu, nhiều ruộng muối bị bỏ hoang. Ông Nguyễn Hồng Tân làm muối ở Tuyết Diêm chia sẻ: Năm ngoái, tôi thu hoạch 1.700 bao muối, 1 bao cột miệng trung bình 50kg bán với giá 35.000 đồng, thương lái trừ đầu trừ đuôi, cuối vụ thu 30 triệu đồng. Hiện nay, thương lái cũng hỏi mua với giá muối như năm ngoái, tính ra ngày công lao động làm muối quá thấp nên diêm dân không mặn mà làm muối.

Cạnh đó, bà Cao Thị Huyền cho hay: Giá muối cỡ 45.000 đồng/bao thuê công mới có lời, còn 35.000 đồng thì bỏ công làm lời. Mỗi lần cào 2-3 tấn thì không thể làm một mình từ khâu cào đến khâu gánh từ ruộng muối vô sân chứa. Giá muối thấp, phải thuê công gánh mà không có tiền trả công, nên có người bỏ ruộng.

Tại vùng muối Tuyết Diêm, muối tồn chất thành “núi” ước chừng hàng trăm tấn được phủ bạt trên bờ ruộng muối trải dài vào dọc theo quốc lộ 1. Bà Nguyễn Thị Sang, một diêm dân ở đây than vãn: Muối ở vùng này có đống tồn 3 năm. Gia đình tôi cũng tồn gần 10 tấn muối. Năm ngoái nhiều người bỏ ruộng, riêng năm nay diêm dân chưa màng đến việc làm muối.

Theo Phòng Kinh tế TX Sông Cầu, trước đây toàn thị xã có 183ha muối, với tổng sản lượng muối hàng năm khoảng 11.100 tấn. Tuy nhiên gần đây, cánh đồng muối thu hẹp còn khoảng 130ha. Điển hình như trước đây, cánh đồng muối thôn Tuyết Diêm, xã Xuân Bình rộng 143ha, mỗi ngày sản xuất được trên 100 tấn muối thành phẩm, thế nhưng năm qua, diêm dân chỉ sản xuất trên 100ha. Ngoài diện tích bỏ hoang, số còn lại người dân chuyển sang cải tạo làm hồ nuôi tôm. Với giá muối như hiện tại thì năm nay dự báo diện tích muối giảm nhiều.

Tại vùng muối Lệ Uyên, Trung Trinh, Tuyết Diêm, muối tồn được chất đống phủ bạt kín mít, đè đá, phủ tàu dừa đề phòng gió giật. Vùng làm muối ở TX Sông Cầu chỉ có vùng muối Tuyết Diêm sản xuất 10ha muối sạch, còn vùng muối Lệ Uyên, Trung Trinh sản xuất muối thô. Tổng số hộ tham gia sản xuất muối là 571 hộ, gần đây nhiều người làm muối đi mưu sinh các nơi, số hộ làm muối giảm phân nửa.

Bà Trần Thị Về, chủ cơ sở sản xuất muối hầm ở Tuyết Diêm cho rằng, trước đây vùng này có 16 lò hầm muối, bây giờ còn 4 cái. Nguyên nhân là do diêm dân ít mặn mà sản xuất muối, do giá thấp, nhiều người tủ bạt trữ chờ giá nên sản lượng về các lò hầm ít. Thêm nữa, để diêm dân mặn mà làm muối thì ngành chức năng cần đầu tư hạ tầng cơ sở vùng sản xuất, công nghệ làm muối sạch để cạnh tranh giá muối trên thị trường.

MẠNH LÊ TRÂM