Gần đây, ở vùng làm muối xuất hiện mưa trái mùa. Cùng với đó, giá muối giảm khiến diêm dân gặp nhiều khó khăn trong sản xuất.

Sản lượng giảm

Gia đình bà Trần Thị Sang ở vùng muối Lệ Uyên, xã Xuân Phương (TX Sông Cầu) có dây ruộng muối 8 đám (8 ô). Thường mấy năm trước nắng nóng kết hợp gió nam thổi mạnh, ruộng bắt muối nhanh, chỉ 3 ngày là cào được một lứa muối. Còn năm nay nắng nóng gay gắt, nhưng có mưa đan xen. “Ruộng muối mà dính mưa trái mùa, diêm dân nghỉ chờ ruộng thoát nước ngọt, vì mỗi lần mưa lớn, mặt ruộng lên bùn, người làm muối phải bỏ công đầm. Khi trời nắng trở lại, tôi làm được 2-3 lứa muối thì tiếp tục gặp mưa. Năm nào thời tiết thuận lợi muối được mùa, thì đến thời điểm này gia đình tôi thu 50 triệu đồng. Năm nay mưa trái mùa nên làm lứa được, lứa mất, chỉ thu 4 triệu đồng. Đó là tận dụng công nhà, còn nếu như thuê công thì trắng tay”, bà Sang nói.

Ông Lê Minh Tiến cũng ở vùng muối Lệ Uyên, cho hay: “Gia đình tôi có 12 ruộng muối, thông thường mỗi lần cào 40 bao, tương đương 2 tấn, mỗi tháng cào ít nhất 8 lần là 16 tấn, còn tháng qua tôi cào chưa đến 5 tấn. Mấy năm trước đến thời điểm này muối kết tinh đổ đống trên bờ ruộng, còn nay ruộng thiếu muối, nguy cơ mất mùa muối rất cao”.

Theo nhiều diêm dân ở vùng muối Lệ Uyên, muối mất mùa, giá lại giảm nên không có lãi. Ông Trần Văn Tấn, diêm dân ở vùng muối Lệ Uyên, chia sẻ: Gia đình tôi có sở ruộng 9 đám, mỗi lứa muối thu 30 bao (1,5 tấn) bán với giá 35.000 đồng/bao 50kg (700 đồng/kg), thu hơn 1 triệu đồng. Nhưng tôi thuê công gánh 300.000 đồng, công dằn muối (khi muối kết tủa lớp mặt dùng bàn cào đè xuống để nước mặn phía dưới trồi lên tiếp tục kết tinh muối - PV) và các chi phí khác nữa ngót nghét hết 850.000 đồng (tùy theo ruộng xa, gần).

Những ngày qua, tại cánh đồng muối Tuyết Diêm, người làm muối kém vui. Ông Bùi Văn Long cho rằng, nghề làm muối rất cực nhọc. Sở dĩ phải đứng giữa trưa gạn muối là vì khi muối bắt đầu kết tinh, trên mặt ruộng đội lớp muối, diêm dân phải dùng bàn cào gạn, đè lớp muối chìm xuống để cho nước biển phía dưới trồi lên tiếp tục bắt muối. Nếu không gạn thì lớp muối trên mặt ruộng hàn kín mặt, nước biển phía dưới không kết tinh, sản lượng thấp. “Có lần trưa tôi gạn muối, đến xế thì ruộng đội muối, nhưng không may chiều trời lại mưa, muối rã ra nước. Vậy là mất công. Không những thế, năm ngoái muối nhích lên 1.000 đồng/kg, diêm dân phấn khởi, còn năm nay muối chỉ còn 700 đồng/kg, ai cũng buồn”, ông Long nói.

Đầu tư dây chuyền chế biến

Theo nhiều diêm dân thôn Tuyết Diêm - nơi vựa muối lớn nhất của TX Sông Cầu, mấy năm qua cái khó của người làm muối là thị trường không ổn định, luôn bị tư thương ép giá, dẫn đến rất khó khăn trong khâu tiêu thụ. Bà Nguyễn Thị Lan cho hay: Vừa rồi tôi bán muối, mỗi bao cân nặng 50kg thì cứ 100 bao thương lái trừ 14 bao, còn bao nặng 52kg thì 100 bao thương lái trừ 10 bao. Thương lái trừ đầu, trừ đuôi, tính ra bán 100 bao muối họ trừ bì nửa tấn muối. Không phải mình tôi mà ở đây ai bán cũng bị trừ vậy. Nguyên nhân là do vùng này chưa có nhà máy chế biến muối nên bị tư thương ép giá, ép ký.

Hiện nay, vùng muối Tuyết Diêm có nhiều người làm muối trải bạt (muối sạch), hạt muối trắng tinh nên thương lái mua giá cao. Công đoạn làm muối trải bạt thì 1 tuần ruộng mới kết tinh muối, ruộng trải bạt đựng nước cao gấp đôi so với làm muối thủ công, nên muối làm ra sản lượng cao hơn. Tuy nhiên, khó khăn hiện nay là diêm dân không có vốn đầu tư sản xuất muối trải bạt. Trung bình đám muối rộng 1 sào chi phí trải bạt 5 triệu đồng, thường 1 dây ruộng có 6 đám thì chi phí lên đến 30 triệu đồng.

Theo Phòng Kinh tế TX Sông Cầu, từ đầu năm đến nay thời tiết không thuận lợi, nên tổng sản lượng chỉ đạt 370 tấn (cùng thời điểm này mấy năm trước đạt 4.700 tấn muối), trong đó muối sạch 100 tấn. Giá muối thô 700 đồng/kg, muối sạch 1.100 đồng/kg.

Ông Đỗ Văn Chính, Trưởng Phòng Kinh tế TX Sông Cầu, cho biết: Nghề làm muối phụ thuộc vào thời tiết. Để phát triển nghề muối, Phòng Kinh tế tham mưu UBND thị xã đăng ký hỗ trợ 3 mô hình phát triển ngành nghề nông thôn theo Chương trình mỗi xã một sản phẩm, với 6 dự án, có 2 dự án được chấp thuận hỗ trợ, chuẩn bị thực hiện. Trong đó có dự án đầu tư dây chuyền máy móc chế biến và tiêu thụ muối cho cơ sở chế biến muối tại xã Xuân Bình, với kinh phí dự kiến 900 triệu đồng, Nhà nước hỗ trợ 450 triệu đồng, cơ sở đối ứng 50%. Về quản lý ngành muối, nhằm triển khai nhân rộng mô hình sản xuất muối sạch (muối trải bạt), phòng đã đề xuất Chi cục Phát triển nông thôn Phú Yên hỗ trợ cho HTX Muối Tuyết Diêm đầu tư thêm 4,2ha sản xuất muối sạch, nâng tổng số diện tích sản xuất muối sạch lên 10ha, với tổng kinh phí dự kiến 300 triệu đồng, Nhà nước hỗ trợ 150 triệu đồng. 

MẠNH LÊ TRÂM