Nông dân trong tỉnh đang vào vụ sản xuất đông xuân 2019-2020, tuy nhiên nhiều tuyến kênh dẫn nước bị xuống cấp, ảnh hưởng lớn đến việc cung cấp nguồn nước trong quá trình sản xuất. Trước thực trạng này, đơn vị quản lý kênh mương đang khẩn trương khắc phục; ngành Nông nghiệp yêu cầu các địa phương và nông dân sử dụng nước tiết kiệm, hợp lý và chuyển đổi cây trồng đối với những diện tích có nguy cơ thiếu nước tưới.

Cần chủ động nước tưới

Sở NN-PTNT cho biết, hiện nay phần lớn hệ thống kênh mương trên địa bàn tỉnh đã đầu tư xây dựng khá lâu, một số tuyến kênh xuống cấp nhưng chưa được duy tu, sửa chữa. Hệ thống kênh mương nội đồng do các địa phương quản lý, còn hệ thống kênh chính thì Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam (Công ty Đồng Cam) quản lý. Hệ thống kênh chính phần lớn xây dựng khá lâu và đã xuống cấp nên hàng năm, Công ty Đồng Cam bố trí hàng chục tỉ đồng để duy tu, sửa chữa. Tuy nhiên, việc đầu tư sửa chữa này vẫn chưa dứt điểm, nhiều tuyến kênh vẫn còn hư hỏng, xuống cấp.

Mới đây, nông dân một số địa phương kiến nghị Công ty Đồng Cam tiếp tục sửa chữa các tuyến kênh hư hỏng để đảm bảo phục vụ nước tưới cho vụ đông xuân 2019-2020. Ông Nguyễn Văn Tính ở xã An Ninh Tây (huyện Tuy An), kiến nghị: Hiện tuyến kênh KC1 thuộc hệ thống thủy nông Tam Giang đã xuống cấp, nhiều đoạn hư hỏng, bồi lấp khiến cho nước chậm lưu thông về hạ lưu, ảnh hưởng đến nước tưới trong sản xuất nông nghiệp… Trong khi đó, nông dân ở xã An Mỹ thì phản ảnh, một số đoạn kênh thuộc hệ thống thủy lợi Trạm bơm Bầu Súng cần phải sửa chữa, nạo vét mới có thể cung cấp đủ nước tưới do số diện tích xung quanh khu vực trạm bơm.

Tại xã An Phú, TP Tuy Hòa, công trình hồ chứa nước Lỗ Ân đã đưa vào sử dụng, nhưng do kênh mương quá nhỏ, nước chảy chậm, một số đoạn kênh đầu nguồn có hiện tượng nước tràn qua kênh gây lãng phí, trong khi ở cuối kênh nhiều diện tích đất nông nghiệp lại thiếu nước tưới.

Theo Sở NN-PTNT, dự báo năm 2020 nguy cơ nhiều địa phương thiếu nước phục vụ sản xuất nông nghiệp, vì vậy nông dân cần sử dụng nước tiết kiệm, hợp lý. Ngay đầu vụ sản xuất, Sở NN-PTNT đã hướng dẫn gieo sạ theo lịch thời vụ. Các địa phương theo dõi tình hình thời tiết và điều kiện cụ thể từng vùng để xác định lịch thời vụ cho phù hợp. Các xứ đồng đầu kênh tưới thuộc hệ thống thủy nông Đồng Cam như Phú Hòa, Tây Hòa triển khai gieo sạ trà đầu, các xứ đồng ở cuối kênh như TP Tuy Hòa và các địa phương khác cần gieo sạ trà cuối. Đối với những diện tích nước về sau khung lịch gieo sạ, có thể gieo mạ trước để cấy sau khi nước về.

Ông Nguyễn Trọng Tùng, Giám đốc Sở NN-PTNT, đề nghị: Các địa phương trên địa bàn tỉnh cần rà soát diện tích có nguy cơ thiếu nước tưới để đề ra kế hoạch chuyển đổi sang các loại cây trồng khác có nhu cầu ít nước nhằm giảm thiệt hại do nắng hạn gây ra.

Khẩn trương khắc phục

Ông Nguyễn Văn Chiến, Phó Giám đốc Công ty Đồng Cam, cho biết: Tuyến kênh KC1 thuộc hệ thống tưới Tam Giang được xây dựng kiên cố từ năm 2001. Công ty tiếp nhận và quản lý, điều tiết nước thuộc hệ thống này từ tháng 7/2004 cho đến nay. Qua khai thác, sử dụng, hiện hệ thống kênh mương Tam Giang nói chung và tuyến kênh KC1 nói riêng đã xuống cấp, nhiều đoạn sụp ngã đá xây, gây tắc nghẽn lòng kênh. Hàng năm Công ty Đồng Cam đều bố trí kinh phí để sửa chữa, gia cố bằng bê tông đối với các đoạn của tuyến kênh KC1 bị sụp ngã, hư hỏng nặng với chiều dài khoảng 855m và tổ chức nạo vét, khơi thông dòng chảy. Hiện nay, tuyến kênh KC1 cơ bản đảm bảo đưa nước tưới cho sản xuất đông xuân 2019-2020.

Dự kiến năm 2020, Công ty Đồng Cam tiếp tục bố trí kinh phí, gia cố bằng bê tông tuyến kênh KC1 ở đoạn K1+943 đến K2+143 (dài khoảng 200m) và nạo vét một số đoạn bị bồi lấp đảm bảo đưa nước tưới phục vụ sản xuất nông nghiệp. Các năm tiếp theo, công ty tiếp tục cân đối nguồn kinh phí để khắc phục từng bước, kiên cố hóa kênh mương, nâng cấp và sửa chữa hoàn chỉnh những đoạn kênh bị xuống cấp, hư hỏng đối với kênh KC1 và các tuyến kênh thuộc hệ thống thủy nông Tam Giang.

Ông Nguyễn Văn Chiến cho biết thêm, công trình trạm bơm điện Bầu Súng được Công ty Đồng Cam đầu tư xây dựng từ năm 2007. Hàng năm, Công ty Đồng Cam ký hợp đồng dùng nước với HTX Nông nghiệp An Mỹ bơm nước phục vụ cho khoảng 82ha diện tích tưới tự chảy và tạo nguồn nước bơm tát cho hơn 26ha đất nông nghiệp ở địa phương này. Trong đó, tuyến kênh tưới Bầu Súng có chiều dài khoảng 1.125m, được kiên cố hóa hoàn chỉnh bằng bê tông tấm lát. Qua quá trình vận hành, khai thác, một số vị trí bị sạt lở, ảnh hưởng đến việc đưa nước tưới đến các chân ruộng. Công ty đã kịp thời sửa chữa, khắc phục và hàng năm đều bố trí kinh phí để tu bổ, nạo vét. Đến thời điểm hiện nay, trạm bơm điện này cơ bản đảm bảo cấp nước tưới cho vụ sản xuất đông xuân 2019-2020.

Công ty Đồng Cam đang tiếp tục tu bổ, nạo vét lòng kênh bị bồi lấp do mưa lũ vừa qua gây ra. Đối với công trình hồ chứa nước Lỗ Ân do Ban quản lý Các dự án đầu tư xây dựng tỉnh làm chủ đầu tư, đưa vào sử dụng từ năm 2018. Công ty Đồng Cam tiếp nhận bàn giao đợt 1 hiện trạng ngoài thực tế công trình vào tháng 6/2018 để quản lý, vận hành. Hiện công ty đang ký hợp đồng cung cấp nước tưới cho khoảng 28ha nông nghiệp ở xã An Phú. Để đảm bảo cấp nước và khắc phục tình trạng nước tràn qua bờ kênh, công ty đang phối hợp với các đơn vị dùng nước điều tiết nước hợp lý hơn.

ANH NGỌC