Gia nhập WTO vừa tạo cơ hội, vừa đặt ra nhiều thách thức cho các doanh nghiệp (DN) ở Phú Yên. Tận dụng tốt cơ hội sẽ tạo ra thế và lực mới, vượt qua thử thách. Ngược lại, thách thức sẽ tăng lên, cản trở sự phát triển. Song yếu tố quyết định sự thành bại vẫn là bản thân DN, là nội lực của nền kinh tế.

Dây chuyền sản xuất nước ngọt Pita tại Công ty Kỹ nghệ thực phẩm Phú Yên - Ảnh: M.NGUYỆT

Một số DN ở Phú Yên vẫn chưa biết được những thách thức mà họ phải đối mặt trong tương lai. Nhiều DN vẫn lúng túng trong việc hoạch định chiến lược kinh doanh, tìm biện pháp nâng cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập kinh tế quốc tế. Năng lực cạnh tranh của DN Phú Yên so với các DN trong khu vực là một vấn đề đáng quan tâm.

Sự hạn chế về năng lực cạnh tranh của DN thể hiện trên nhiều vấn đề: Công nghệ lạc hậu, tụt xa so với các nước. Máy móc thiết bị nhập khẩu không đồng bộ, kém hiệu quả, ảnh hưởng đến năng suất lao động. Trình độ chuyên môn nghiệp vụ và trình độ quản lý yếu, năng suất lao động thấp, đầu ra chưa ổn định và thiếu bền vững. Việc chuyển giao công nghệ từ đầu tư nước ngoài, từ các công ty đa quốc gia và các nguồn khác đang gặp khó khăn. Mặc dù khoa học công nghệ (KHCN) được coi là “quốc sách hàng đầu”, song trên thực tế, vai trò KHCN chưa tương xứng, tư vấn KHCN chưa được coi trọng đúng mức.

Những năm gần đây, hành lang pháp lý cho các loại thị trường tuy đã được hình thành nhưng vẫn còn một số bất cập. Tính đồng bộ giữa các loại thị trường và sự hoàn thiện của hệ thống thương mại còn thấp. Khả năng cạnh tranh của hàng hóa Việt Nam trên thị trường trong nước cũng như thị trường quốc tế chưa cao, cơ cấu sản phẩm trên thị trường chưa đa dạng, chất lượng sản phẩm thấp, mẫu mã bao bì, quy trình và cách thức quảng bá thương hiệu... chưa gây được ấn tượng với khách hàng. Khả năng thâm nhập và phát triển thị trường quốc tế vẫn chỉ dừng lại ở một số mặt hàng truyền thống và chưa ổn định. Những mặt hàng khác chỉ mới dừng ở mức độ thăm dò. Các DN Phú Yên cũng chưa am hiểu về luật thương mại quốc tế.

Để nâng cao năng lực cạnh tranh, DN phải xây dựng chiến lược kinh doanh thích hợp, nhất là chiến lược công nghệ, tài chính, marketing, nguồn nhân lực.

Về chiến lược công nghệ, đẩy mạnh việc ứng dụng KHCN và đổi mới công nghệ trong sản xuất kinh doanh. Đây là vấn đề có tầm quan trọng hàng đầu và cần phải đặt DN vào vị trí trung tâm trong việc đổi mới công nghệ. Từng DN phải lựa chọn cho mình công nghệ phù hợp với điều kiện sản xuất, khả năng tài chính, trình độ tay nghề nhằm tối đa hóa việc kết hợp các nguồn lực để đạt hiệu quả cao nhất. Cần đầu tư cho công nghệ hiện đại chiếm lợi thế cạnh tranh về mặt hàng xuất khẩu, khâu trọng yếu trong quá trình hội nhập. Nhà nước tác động vào lĩnh vực này bằng biện pháp có hiệu quả như miễn giảm thuế cho các sản phẩm đang trong thời kỳ sản xuất thử bằng công nghệ mới, giảm thuế lợi tức trong một số năm cho các sản phẩm làm ra bằng công nghệ cao, sản phẩm có hàm lượng chất xám. Xây dựng và hoàn thiện khung pháp lý cho thị trường KHCN hoạt động, khuyến khích chuyển giao công nghệ, nhập khẩu công nghệ từ các nước tiên tiến.

Chiến lược nguồn nhân lực: Nhân lực của DN là các nhà quản lý, các nhà chuyên môn, tiếp cận thị trường và đội ngũ công nhân có tay nghề cao... Đây là một yếu tố rất quan trọng để DN tăng cường năng lực cạnh tranh, mở rộng thị trường, vươn lên phát triển.

Dây chuyền sản xuất bia tươi của Nhà máy Bia Phú Yên - Ảnh: M.NGUYỆT

Một lợi thế cạnh tranh rõ rệt của DN Phú Yên là có lực lượng lao động trẻ, đông đảo nhưng lợi thế này chỉ dừng lại ở chi phí nhân công thấp chứ chưa phải lao động có chất lượng cao, lao động trí tuệ. Ở các trung tâm công nghiệp, khu công nghiệp tình trạng khan hiếm lao động được đào tạo diễn ra khá phổ biến. Hiện tượng cạnh tranh lao động có chất lượng giữa các DN, lao động bỏ DN này làm cho DN khác mà chi phí lao động không được hoàn trả vừa làm tăng thêm chi phí lao động, vừa không tạo động lực để các DN đầu tư cho đào tạo tay nghề.

Giải quyết vấn đề này đòi hỏi DN phải có chiến lược về nhân sự, có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng lực lượng lao động. Trong lĩnh vực này cần có sự tác động tích cực của nhà nước, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, mở rộng quyền chủ động cho các cơ sở giáo dục, dạy nghề trong việc tuyển sinh, lựa chọn chương trình bổ sung cho chương trình bắt buộc.

Phú Yên cần tìm kiếm các hình thức mới hỗ trợ xúc tiến thương mại, xây dựng chương trình xúc tiến thương mại cho một số sản phẩm có năng lực cạnh tranh trong tương lai. Địa phương cũng cần nghiên cứu, thành lập trung tâm xúc tiến thương mại tại một số thị trường trọng điểm; tổ chức, nghiên cứu thị trường, xây dựng hệ thống dự báo thị trường; đào tạo nâng cao năng lực cho cán bộ thương mại và ngoại giao về thu nhập và phân tích; hỗ trợ DN giải quyết những vấn đề mới trong hội nhập, vệ sinh an toàn thực phẩm.

Hoàn thiện môi trường, thể chế, trước hết là môi trường pháp lý để thị trường hoạt động trong một hành lang pháp lý, minh bạch là nhiệm vụ cấp bách để thúc đẩy, phát triển các loại thị trường ở Phú Yên như thị trường hàng hóa và dịch vụ, sức lao động, KHCN, bất động sản và tài chính. Sự phát triển đồng bộ các loại thị trường này tạo điều kiện, nền tảng để các DN phát huy lợi thế, cạnh tranh có hiệu quả. Tỉnh cần tăng cường đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng kỹ thuật cho các loại thị trường theo hướng hội nhập, trong đó cần chú ý đến việc tăng cường xây dựng và phát triển thông tin thị trường, các loại giao dịch điện tử, thương mại điện tử.

Thạc sĩ LÊ THỊ THANH HIẾU

Trường Đại học Tây Nguyên