Hiện nay nông dân các huyện miền núi phun thuốc cỏ cháy, thuốc lưu dẫn để diệt cỏ dại từ đồng ruộng, gò đồi cho đến rừng chồi non... Đáng lo ngại là các loại thuốc này không chỉ có mùi hôi thối nồng nặc, mà còn là những loại thuốc có tính độc cao, nếu sử dụng không đúng cách dễ khiến người và gia súc bị ngộ độc; đồng thời gây ô nhiễm môi trường sinh thái.
LẠM DỤNG THUỐC CỎ CHÁY, THUỐC LƯU DẪN
Lâu nay, nông dân trong tỉnh thường dùng các loại thuốc bảo vệ thực vật để phun trừ cỏ, ngăn ngừa sâu bệnh hại cho cây lúa và các loại cây trồng khác như bắp, đậu... Thế nhưng gần đây, nông dân các huyện miền núi Đồng Xuân, Sông Hinh, Sơn Hòa sử dụng tràn lan các loại thuốc cỏ cháy, thuốc lưu dẫn phun diệt cỏ dại. Các thuốc này phun đến đâu cây cỏ cháy đến đó, rừng chồi non thì rục luôn cả gốc.
Dọc các khu gò đồi rộng hàng trăm hécta từ thôn Hòa Ngãi đến thôn Hòa Thuận (xã Sơn Định, huyện Sơn Hòa) xuống tận thôn Suối Mây (xã Xuân Phước, huyện Đồng Xuân), nông dân phun thuốc cỏ cháy, thuốc lưu dẫn tràn lan, vỏ chai bị quăng tứ tung với đủ loại nhãn hiệu. Ông Ma Vít ở thôn Suối Mây, cho biết: Đám đất gò cỏ dại mọc dày, tôi đem thuốc lưu dẫn phun, cách tuần sau cỏ chết rục luôn cả gốc. Phun thuốc lưu dẫn sau này cũng không tốn công cuốc cỏ. Còn ông Nguyễn Văn Dũng ở xã Xuân Phước thì cho hay thuốc lưu dẫn phun vào các bờ rào, khoảng 10 ngày sau đi qua lún đất. Thuốc này mạnh đến nổi phun già thục (rền) lớp đất mặt.
Mặc dù các loại thuốc cỏ cháy, thuốc lưu dẫn có độ độc cao nhưng nông dân lại sử dụng tràn lan, không kiểm soát. Ông Ma Thinh ở thôn Hòa Ngãi, cho biết nơi ông ở xa chỗ bán thuốc nên mỗi lần đi chợ xã Xuân Phước, ông thường mua thuốc cỏ cháy về “thủ” trong nhà. Khi đám cỏ voi trồng sau nhà có cỏ dại mọc lấn, ông cắt xong lứa cỏ thì đem thuốc cỏ cháy ra phun luôn. Cạnh đó, ông Ma Tín cũng giãi bày: Đám mía sau gò gặp mưa lên xanh, xung quanh bờ cỏ dại cũng vươn lên tươi tốt, nên tôi phun thuốc cỏ cháy. Thuốc này phun ngày trước, ngày sau cỏ quanh bờ cháy rụi. Còn theo bà Trần Thị Hương ở xã Xuân Quang 3 (huyện Đồng Xuân), thuốc lưu dẫn thời gian “lưu” trên lá rồi “dẫn” xuống đất thấm vào rễ trên 10 ngày. Có người phun xong thì cày bừa sạ liền, gặp phải tàn dư thuốc lưu dẫn, giống lúa chưa kịp nảy mầm đã chết sạch, nhiều người không biết cứ đổ thừa là giống hư.
Đáng lo ngại là gần đây nông dân còn nghĩ ra cách pha thuốc lưu dẫn với thuốc anco (cũng một loại thuốc diệt cỏ) tăng độ diệt thực vật cực mạnh phun rừng chồi non. Ông Huỳnh Văn Hưng cũng ở xã Xuân Quang 3, cho hay: Hiện nay, trên các khu rừng cà thân (rừng chồi non), người dân phát chồi trồng keo hay phá hoang bờ rào trồng bạch đàn, một thời gian sau chưa kịp trồng thì chồi non lên cao, nên họ đem pha 2 loại thuốc này phun, đám chồi non cao ngang ngực chết sạch. Thường thuốc cỏ có mùi hôi nhưng pha 2 loại thuốc này phun thì thuốc bốc mùi thối nồng nặc.
GÂY Ô NHIỄM MÔI TRƯỜNG NGHIÊM TRỌNG
Vì nông dân quá lạm dụng thuốc trừ cỏ, phun tràn lan trên các vùng gò đồi rộng hàng ngàn hécta ở huyện Sông Hinh, Sơn Hòa, Đồng Xuân, nên hiện nay không chỉ mương nước ngoài ruộng mà nước suối trong núi cũng bị nhiễm độc. Ông Nguyễn Văn Hoan ở xã Ea Bia (huyện Sông Hinh), cho biết: Trước đây, cá dưới suối rất nhiều. Khoảng 2 năm trở lại đây, người dân quá lạm dụng thuốc trừ cỏ trên các vườn đồi, khiến nguồn nước bị ô nhiễm, các loại cá ở suối hầu như không còn. Ông Nguyễn Văn Đông ở xã Xuân Phước (huyện Đồng Xuân) thì chia sẻ: Hồi còn trồng lúa Trắng, lúa Đồng Nai (một giống lúa dài ngày ở địa phương), khi đến gần mùa thu hoạch, người dân xả nước trong ruộng ra mương, cá rô đồng róc trong lúa rẹt rẹt. Nay do phun thuốc quá nhiều, dưới sông cũng không còn cá rô đồng chứ đừng nói chi trên ruộng.
Trao đổi vấn đề này, thạc sĩ Đặng Văn Mạnh, Chi cục phó Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên, cho biết: Thuốc cỏ cháy có độ độc thuộc nhóm 2, còn thuốc lưu dẫn (Glyphosate) thuộc nhóm 3. Việc nông dân lạm dụng những loại thuốc này không chỉ khiến dư lượng thuốc bảo vệ thực vật tồn dư nhiều trên nông sản, gây ô nhiễm môi trường, tăng chi phí sản xuất, mà còn gây ngộ độc cho nông dân phun thuốc. Ông Mạnh khuyến cáo người dùng thuốc diệt cỏ cần lưu ý 4 đúng. Đầu tiên là dùng đúng thuốc bằng cách sử dụng thuốc trừ cỏ có hiệu quả cao với loài cỏ dại cần phòng trừ nhưng ít độc hại với con người và môi trường; không sử dụng thuốc cấm, thuốc không nằm trong danh mục được phép sử dụng. Thứ hai là dùng đúng lúc, nghĩa là phải biết kết hợp cơ chế tác động của thuốc với giai đoạn sinh trưởng của cỏ dại; không phun thuốc khi trời sắp mưa, có gió lớn, khi cây trồng đang thời kỳ xung yếu (dễ mẫn cảm với thuốc). Thứ ba là dùng đúng nồng độ và liều lượng. Và cuối cùng là dùng đúng cách, tức là cần phun rải đều để thuốc tiếp xúc tốt với cỏ dại sẽ làm tăng hiệu quả của thuốc và hạn chế đến mức thấp nhất ảnh hưởng của thuốc đối với cây trồng.
Theo ông Hoàng Trung, Phó cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật, qua thanh, kiểm tra tình hình sử dụng thuốc bảo vệ thực vật trong năm 2014 của 13.912 hộ nông dân trên cả nước, đơn vị này đã phát hiện 4.167 hộ vi phạm, chiếm 29,9%. Các vi phạm chủ yếu là người nông dân không có bảo hộ lao động, sử dụng thuốc bảo vệ thực vật không đúng nồng độ, liều lượng, bao bì vứt bừa bãi không đúng nơi quy định… Thêm vào đó, nông dân hiện nay vẫn chủ yếu dựa vào thuốc bảo vệ thực vật hóa học là chính, tỉ lệ sử dụng thuốc sinh học rất thấp. Các mô hình ứng dụng tiến bộ kỹ thuật an toàn, hiệu quả trong bảo vệ thực vật chậm được nhân rộng…
LÊ TRÂM
