Rệp sáp bột hồng hại sắn là đối tượng dịch hại nguy hiểm, rất khó phòng trừ. Từ tháng 6/2012, ngành Nông nghiệp phát hiện rệp sáp bột hồng gây hại trên cây sắn tại Tây Ninh và đến tháng 5/2013, tỉnh này đã công bố dịch rệp sáp bột hồng với hơn 30% diện tích trồng sắn bị hại. Từ năm 2013 đến nay, rệp sáp bột hồng tiếp tục lây lan sang nhiều tỉnh khác như Đồng Nai, Quảng Trị, Nghệ An, Thanh Hóa, Sơn La, Đắk Lắk, Phú Yên…
Đầu tháng 9/2014 vừa qua, Chi cục Bảo vệ thực vật Phú Yên đã phát hiện rệp sáp bột hồng hại sắn tại xã An Hải và An Hòa (huyện Tuy An); giống sắn bị nhiễm là KM 94 với diện tích khoảng 15ha. Rệp sáp bột hồng là loại sâu hại nguy hiểm, rất khó phòng trừ và là đối tượng dịch hại mới, lần đầu tiên xuất hiện ở nước ta. Rệp sáp bột hồng có khả năng lây lan rất nhanh qua hom giống, phát tán theo gió, trôi theo nguồn nước, bám dính trên phương tiện vận chuyển… và có nguy cơ gây hại nghiêm trọng làm giảm năng suất, chất lượng sắn. Nếu không có biện pháp ngăn chặn kịp thời, sâu hại này sẽ phát tán, lây lan nhanh chóng ra các vùng trồng sắn ở những địa phương khác.
Do tính chất nguy hiểm và nguy cơ gây hại nghiêm trọng của rệp sáp bột hồng đối với sản xuất sắn trong tỉnh, Sở NN-PTNT vừa có văn bản đề nghị UBND các huyện, thị xã, thành phố chỉ đạo phòng Kinh tế, phòng NN-PTNT phối hợp cùng các trạm Bảo vệ thực vật và Khuyến nông tổng điều tra rệp sáp bột hồng trên địa bàn, nhằm xác định, đánh giá vùng gây hại của rệp sáp bột hồng để có biện pháp quản lý kịp thời, hiệu quả. Tập huấn cho nông dân các vùng trồng sắn về tác hại và biện pháp quản lý dịch rệp sáp bột hồng. UBND huyện Tuy An cần sớm chỉ đạo các xã An Hải và An Hòa phối hợp cùng Trạm Bảo vệ thực vật huyện khoanh vùng bị dịch hại, tiêu hủy các diện tích sắn bị nhiễm rệp sáp bột hồng gây hại nặng theo đúng quy trình…
Biện pháp phòng trừ rệp sáp bột hồng: Khi làm đất trồng sắn cần phải tiêu hủy triệt để tàn dư cây sắn, cây ký chủ phụ của rệp sáp bột hồng. Chọn hom giống không bị nhiễm rệp sáp bột hồng để trồng, phải xử lý hom giống trước khi trồng. Chăm sóc tốt để cây sắn sinh trưởng phát triển nhanh, tăng sức chống chịu dịch hại. Trồng sắn với mật độ hợp lý, bón phân đầy đủ, cân đối để cây sắn sinh trưởng phát triển khỏe mạnh tăng khả năng chống chịu rệp. Thường xuyên vệ sinh ruộng sắn, diệt sạch cỏ dại, cây ký chủ phụ để rệp không có nơi cư trú. Luân canh cây sắn với các cây trồng khác như đậu, lúa nước… để giảm nguy cơ xuất hiện rệp sáp bột hồng. Biện pháp sinh học: Nhân nuôi và phóng thích ra đồng ruộng ong ký sinh Anagyrus lopezi De Santis hoặc Epidiocarsis lopezi De Santis để kiểm soát rệp sáp bột hồng hại sắn. Bảo vệ và lợi dụng các loài côn trùng bắt mồi ăn thịt trong tự nhiên như bọ rùa, bọ cánh gân, bọ xít đỏ… để kiểm soát rệp sáp bột hồng. Đánh giá, chọn những giống sắn kháng hoặc chống chịu rệp sáp bột hồng, đảm bảo năng suất và chất lượng để đưa vào trồng thay thế các giống sắn bị nhiễm bệnh. Biện pháp hóa học: Trước khi trồng phải xử lý hom giống bằng cách ngâm trong dung dịch nước thuốc 30 phút trước khi trồng. Sử dụng các thuốc trừ sâu có hoạt chất Thiamethoxam, Imidacloprid (pha 4g thuốc trong 20 lít nước) hoặc Dinotefuran (pha 40g trong 20 lít nước). Khi phát hiện rệp sáp bột hồng hại sắn trên đồng ruộng trong điều kiện thời tiết khô, nắng nóng, một số thiên địch trên đồng ruộng thấp thì phải phun trừ rệp sáp bột hồng trên diện tích sắn bị nhiễm và diện tích liền kề bao quanh trong phạm vi tối thiểu 30m bằng các thuốc trừ sâu gốc Thiamethoxam. Sử dụng theo nồng độ khuyến cáo và phun với lượng dung dịch nước thuốc đã pha là 600 lít/ha. Có thể phối hợp với dầu khoáng để tăng hiệu quả của thuốc. Phun thuốc hóa học phải theo nguyên tắc 4 đúng và đảm bảo thời gian cách ly theo khuyến cáo trên bao bì.
NGỌC NHƯ (tổng hợp)
