Tình hình buôn bán, vận chuyển thuốc lá lậu đang ngày càng phức tạp. Đặc biệt, thuốc lá không in hình cảnh báo vẫn tràn lan trên thị trường, được đẩy giá lên cao gần gấp đôi so với thuốc lá in hình cảnh báo. Việc quản lý loại thuốc lá không in hình cảnh báo còn rất khó khăn.

ĐẦU CƠ, NÂNG GIÁ

Theo Thông tư liên tịch số 05 của Bộ Công thương và Bộ Y tế, các sản phẩm thuốc lá được sản xuất, nhập khẩu từ ngày 1/5/2013 tiêu thụ tại Việt Nam phải in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh và không chậm hơn 6 tháng (đối với bao mềm) và 10 tháng (đối với bao cứng), các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu thuốc lá có trách nhiệm kê khai số lượng bao, tút, hộp thuốc lá đã được ghi nhãn, in cảnh báo sức khỏe theo quy định của pháp luật trước ngày 1/5/2013.

Thông tư đã có hiệu lực hơn nửa năm, nhưng loại thuốc lá vỏ bao không in hình cảnh báo sức khỏe vẫn còn bán rất nhiều trên thị trường. Hiện trên thị trường có 3 loại thuốc lá điếu: Loại có in cảnh báo sức khỏe bằng hình ảnh; loại có in cảnh báo bằng chữ (hàng còn tồn) và loại không in cảnh báo hoặc in cảnh báo bằng tiếng nước ngoài (thuốc lá do nước ngoài sản xuất, nhập lậu vào Việt Nam). Nắm bắt tâm lý người tiêu dùng rất ngại sử dụng loại bao thuốc có in hình cảnh báo sức khỏe, một số đầu nậu, đại lý kinh doanh thuốc lá đã thu gom, tích trữ thuốc lá không in hình cảnh báo rồi bán ra thị trường với mức giá cao hơn giá gốc từ 30-50% để kiếm lời. Một số điểm bán lẻ còn mạnh tay bán gần gấp đôi giá gốc.

Chị N.T.K.D, chủ một quán cà phê ở huyện Đông Hòa tiết lộ: Nhiều khách hàng có tiền, khó tính chỉ gọi loại thuốc lá không in hình cảnh báo nên chúng tôi luôn phải dự trữ một ít để “chiều” lòng khách. Tuy nhiên, hiện các loại thuốc lá không in hình cảnh báo bị đẩy giá lên quá cao nên tôi mua số lượng rất hạn chế. Các đầu nậu dự trữ loại này rất nhiều, muốn mua bao nhiêu cũng có.

Hiện các cửa hàng, quán cà phê, điểm bán lẻ thường kinh doanh cả loại thuốc lá có in hình cảnh báo và loại không có in hình cảnh báo. Tuy nhiên, giá 2 loại thuốc lá này chênh nhau từ 30 đến 50%; có loại chênh lệch đến gần nửa giá. Cụ thể, thuốc lá White house in hình cảnh báo có giá 21.000 đến 22.000 đồng/gói, nhưng loại không in hình cảnh báo bị đẩy lên 36.000 đến 37.000 đồng/gói; thuốc Cotab có in hình cảnh báo chỉ 10.000 đồng/gói trong khi thuốc không in hình cảnh báo giá 20.000 đồng/gói; thuốc Duhill có in hình chỉ 23.000 đồng/gói trong khi loại không in hình đến 35.000 đồng/gói… Bên cạnh đó, các loại thuốc lá ngoại không có hình cảnh báo hoặc có in chữ cảnh báo bằng tiếng nước ngoài vẫn tràn lan, loại nào cũng có.

Các loại thuốc lá không in hình cảnh báo sức khỏe, người bán có cơ hội đẩy giá lên cao là do người tiêu dùng luôn có xu hướng chọn mua loại thuốc lá này. Anh Nguyễn Khoa Trường ở TP Tuy Hòa chia sẻ: Biết rằng thuốc lá có và không in hình cảnh báo cũng như nhau, nhưng tôi vẫn có thói quen mua thuốc lá không có hình; vì nhìn bao thuốc có in hình cảnh báo cảm giác ghê ghê, rất khó chịu, hút không “ngon miệng”. Khi loại thuốc không có in hình cảnh báo hết hàng tôi mới chấp nhận mua loại bao thuốc có in hình cảnh báo sức khỏe.

KHÓ XỬ LÝ

Theo quy định, từ đầu năm 2014, tất cả các vỏ bao thuốc lá điếu tiêu thụ trên thị trường phải in cảnh báo bằng hình ảnh; các loại thuốc lá in cảnh báo bằng chữ hoặc không in cảnh báo đều không hợp pháp. Tuy nhiên, hiện các loại thuốc này vẫn đang được bày bán công khai tại các cửa hàng, quán ăn, cà phê và cả các điểm bán lẻ thuốc lá.

Ông Huỳnh Công Điềm, Chi cục trưởng Chi cục Quản lý thị trường cho biết, việc kiểm tra, xử lý thuốc lá không in hình cảnh báo theo quy định là rất khó vì các doanh nghiệp sản xuất lấy lý do hàng tồn, bao bì tồn kho dùng chưa hết, bỏ đi thì gây lãng phí rất lớn. Tình trạng này không chỉ diễn ra ở Phú Yên, mà nhiều tỉnh thành khác cũng đang vướng trong việc kiểm tra, xử lý đối với loại hàng hóa này. Chi cục Quản lý thị trường Phú Yên đã thường xuyên triển khai nhiều đợt kiểm tra, kiểm soát việc buôn bán, vận chuyển, kinh doanh thuốc lá nhập lậu. Từ đầu năm đến nay, lực lượng chức năng đã kiểm tra và phát hiện nhiều vụ vận chuyển thuốc lá ngoại nhập lậu, phát hiện và tịch thu 5.710 bao thuốc lá lậu; phạt tiền 220 triệu đồng và chuyển 1 vụ cho công an tiếp tục điều tra, làm rõ.

Thời gian tới, lực lượng quản lý thị trường sẽ tổ chức cho các điểm kinh doanh thuốc lá ký cam kết không bán thuốc lá cho trẻ em và thuốc lá ngoại nhập lậu, thuốc lá không in hình cảnh báo sức khỏe… Nếu phát hiện các cơ sở kinh doanh vi phạm, chúng tôi sẽ tịch thu và xử lý theo quy định của pháp luật.

NGÔ XUÂN