Ở nước ta, bọ vòi voi được phát hiện gây hại trên dừa đầu tiên tại Kiên Giang và sau đó phát hiện ở một số tỉnh, thành khác. Hầu hết các giống dừa phổ biến hiện nay đều bị bọ vòi voi gây hại…
Triệu chứng: Vết đục của bọ non có thể gây biến vàng và đổ gãy lá dừa, bắt đầu từ những lá bên ngoài đi dần vào lá bên trong. Sự gây hại được ghi nhận khi xuất hiện các hốc 1-2mm ở mô lành lặn của các lá cũ và mới ở các gốc lá. Bọ thường tấn công ở phần bị thương, yếu và già của cây, đặc biệt ở phần gốc lá già và nơi bị thương. Những gốc lá được cắt từ cây hay lá rách do gió thường là nơi bị tấn công đầu tiên. Bọ non đục từ ngoại biên của cuống lá. Mủ chảy ở miệng lỗ đục có thể thấy rõ. Trái bị hại có nhiều vết nhựa chảy ra từ vết đục, tập trung quanh cuốn trái, nhựa có màu trong suốt sau đó chuyển sang màu vàng, vàng nâu và khô cứng. Tại nơi vết nhựa chảy ra thường có phân của bọ vòi voi đi kèm. Nếu trái dừa bị nhiều vết gây hại sẽ làm cho trái bị rụng sớm và làm trái bị méo mó, kích thước nhỏ.
Đặc điểm hình thái: Trứng bọ vòi voi màu trắng, thon dài, kích thước khoảng 0,9x0,3mm. Sâu non màu trắng đến vàng nhạt, cong thon, dài khoảng 7mm khi tăng trưởng hoàn toàn. Hàm trên màu nâu đen và thân phình thon ở biên ngoài cuối cơ thể. Nhộng cũng màu trắng, dài 6 đến 7mm. Trưởng thành nhỏ dài 7 đến 8mm, ngang 1,5mm, có màu sáng bóng đến nâu đen mờ đến đen với 4 đốm vàng nâu đến vàng đỏ ở cánh trước. Bọ cái đục lỗ bằng miệng để đẻ trứng gần bề mặt của bẹ lá chưa mở. Vị trí đẻ trứng: chùm hoa, cuống hoa gốc cuống lá hay trong các kẽ nứt ở phần gốc của những rễ bất định. Trái dừa bị hại thường có 3 đến 5 con trưởng thành bọ vòi voi. Ấu trùng có thể đục đường hầm ở bất kỳ phần nào của cây như rễ, cuống lá, chùm hoa, lá chét, bẹ lá, trái và ở tất cả độ cao của thân. Vòng đời bọ vòi voi: trứng 4 đến 10 ngày, ấu trùng: 56 đến 70 ngày, nhộng: 9 đến 16 ngày, trưởng thành 1 đến 2 ngày.
Cách phòng trừ: Biện pháp canh tác cần tránh việc chặt tỉa cây dừa, vì việc chặt phá làm tổn thương thân cây. Bón phân và tưới nước không phù hợp sẽ làm gia tăng bọ vòi voi. Di chuyển và tiêu hủy các lá già khô để làm giảm nơi sinh sản và nơi trưởng thành ẩn náu. Bảo vệ bề mặt bị cắt bằng sơn acrylic hay hắc-ín, che phủ rễ bất định ở gốc thân bằng đất để ngăn bọ đến đẻ trứng. Nhiều tác nhân sinh học tấn công D. frumenti nhưng hiệu quả không cao bằng dùng thuốc hóa học. Kiến Anoplolepis custodiens và Oecophylla smaragdina có thể ăn loài bọ này trên dừa. Trưởng thành và sâu non của bọ Plaesius javanus và sâu non của ruồi Chrysophilus ferruginosus là loài ăn thịt sâu non bọ vòi voi. Các loài ăn thịt bọ đục mía cũng ăn thịt bọ vòi voi. Ong Spathius apicalis có thể ký sinh 40% bọ vòi voi. Sử dụng hoạt chất chlorpyrifos methyl Taron 50 EC, Sago - Super 3 GR, 20EC,… chlorpyrifos ethyl: Anboom 40EC, 48EC, Bonus 40 EC, Mapy 48 EC,… có thể làm giảm mật số của bọ vòi voi. Làm giảm sự tấn công của bọ vòi voi ở gốc cây nếu rải thuốc bảo vệ.
NGỌC NHƯ (tổng hợp)
