Mỗi năm Việt Nam có khoảng 10 cơn bão, chu kỳ khoảng 15 năm có 1 cơn bão lớn. Những năm gần đây mật độ bão vào nước ta càng nhiều hơn, với cường độ mạnh hơn, đặc biệt trong năm nay bão trên cấp 12 được nhắc đến trong các thông báo bão. Theo thống kê sơ bộ tại Phú Yên, các công trình chịu tác động của bão rất nhiều. Sau đây là một số giải pháp thiết kế thi công khi làm nhà cấp 4, sao cho thiệt hại trước gió bão ở mức thấp nhất.
Dùng các đường đúc bê tông dọc theo chiều dốc của mái nhà để giằng mái – Ảnh: www.dwf.org
Về vấn đề kỹ thuật: chức năng hàng đầu của công trình kiến trúc là ngăn cách không gian rộng lớn của thiên nhiên, thành những không gian nhỏ bằng những ngôi nhà. Việc thiết kế phải tuân thủ các yếu tố sau: Về công năng và dây chuyền sử dụng phải đảm bảo; về khoa học kỹ thuật vật liệu, biện pháp thi công, kết cấu công trình phải chính xác; về kinh tế xây dựng phải hợp lý với túi tiền; về nghệ thuật kiến trúc phải thoả mãn được yêu cầu về thẩm mỹ, tạo hình, không gian kiến trúc; về xã hội, yếu tố hiện đại phải hài hòa yếu tố truyền thống; về yếu tố khí hậu, công trình phải thích hợp với điều kiện khí hậu của địa phương. Ba yếu tố: khí hậu, kiến trúc, con người phải hoà quyện nhau, tương trợ lẫn nhau.
Với nhà ở của dân: Mái nhà là bộ phận thường bị bão tác động mạnh nhất nên người xưa đã nghiên cứu hệ thống kèo, cột, đòn tay, rui, lách, trên cùng là ngói, thành một hệ thống nhất để giằng giữ lẫn nhau. Nhà dân gian thường lợp ngói nên kèo, cột, đòn tay, rui, lách bằng gỗ, liên kết của gỗ thường là mộng, chốt tre nên rất chắc. Ngày nay gỗ càng hiếm nên ngôi nhà được bê tông hoá, gạch hoá, thép nhôm hoá. Nguyên lý để mái nhà không bốc khỏi khung nhà là mái nhà vàø khung phải được liên kết thành một khối thống nhất. Nhưng do khí hậu Việt Nam mưa nhiều nên mái nhà cần có độ dốc lớn, để thoát nước tốt, mái ngói có độ dốc từ 45% ¸ 60%, mái tole có độ dốc từ 25% ¸ 30%. Ngoài ra diềm mái còn vươn ra xa 0,6m - 1,5m để che mưa hắt, chống thấm tường. Để chống bão mái phải lợp khít, có loại ngói còn chừa râu thép để liên kết với li-tô, gờ mái hay người ta còn gọi là con lươn được đổ bê tông cốt thép neo xuống tường thu hồi, trước khi lợp ngói úp lên, như vậy ngói úp chỉ tạo dáng.
Ngày nay để giảm thiểu việc bị bốc mái ở vị trí hiên nhà, một số kiến trúc sư đưa sê-nô mái vươn ra, chạy theo độ dốc mái và lợp ngói lên trên , bên dưới bọ gỗ vẫn lắp sát đáy sê-nô. Về hình thức thì không ảnh hưởng nhiều đến kiến trúc dân gian nhưng về thẩm mỹ và an toàn vẫn đảm bảo khi gió bão . Đối với nhà mái tole, ngoài việc bắn vít vào xà gồ biên không cách sóng, các kiến trúc sư còn thiết kế một hệ giằng chống bão bằng thép dẹt nẹp theo chiều sóng tole neo theo hồi nhà và xà gồ biên, gờ mái cũng đổ giằng bê tông neo xuống giằng mái tạo một hệ khung vững chắc. Các loại mái khác như lá dừa, rơm, tranh cũng làm theo nguyên lý trên . Một số công trình còn chừa các móc thép trên mái, để đấu với một hệ tăng đơ nối xuống đất khi có bão đến, lúc bình thường thì tháo ra.
Tường nhà: là một bộ phận cũng bị tác động nhiều khi bão đến nhưng ít hơn mái. Do đặc tính cấu tạo tường thường là xây gạch nên độ đặc chắc cao hơn. Gió chỉ xuyên qua các ô cửa, bão đến chỉ việc đóng chắc cửa để gió không lồng vào bốc mái. Khi thiết kế xây dựng nhà, các tường bao quanh nhà tiếp xúc không gian ngoài nên làm tường vừa chịu lực, vừa chống thấm, chiều dài tường không nên quá 6m , nếu lớn hơn phải bổ trụ hoặc xây tường ngăn vuông góc với tường ngoài tạo thành sườn chịu lực. Nên chọn xây nhà quay đầu hồi về hướng gió bão; trường hợp không chọn được thì nên trồng các rặng cây chắn gió như tre, phi lao đối với nhà vườn. Đối với nhà trong thành phố, nên qui hoạch theo cụm có khoảng cách hợp lý giữa các nhà. Những nhà gần biển nên bố trí nằêm sau các rừng phòng hộ hoặc phải là nhà bê tông cốt thép kiên cố để tránh ảnh hưởng trực tiếp của bão.
KS - KTS LÊ TRỌNG CƯỜNG
