Gạch không nung xi măng cốt liệu (XMCL) hiện được khuyến khích sử dụng nhiều nhất nhờ dễ sử dụng, dùng vữa thông thường. Nó đáp ứng tốt các tiêu chí về kỹ thuật, kết cấu, môi trường và phương pháp thi công.

Sản xuất gạch không nung tại Nhà máy Sản xuất vật liệu xây dựng Bích Hợp (xã Hòa An, huyện Phú Hòa) - Ảnh: M.NGUYỆT

TẠO ĐỘ BỀN, SỰ VỮNG CHÃI CHO CÔNG TRÌNH

Quyết định của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chương trình phát triển vật liệu xây dựng đến năm 2020, có đề ra mục tiêu phát triển sản xuất và sử dụng gạch không nung thay thế gạch đất sét nung đạt tỉ lệ 20-25% vào năm 2015 và 30-40% vào năm 2020. Theo tỉ lệ này, đến năm 2015, Phú Yên cần khoảng 300 triệu viên gạch các loại thì phải sử dụng 60-75 triệu viên gạch XMCL và đến năm 2020, cần sử dụng 90-120 triệu viên gạch XMCL.

Gạch XMCL còn gọi là gạch block, được tạo thành từ xi măng cùng một hoặc nhiều cốt liệu như: mạt đá, cát vàng, cát đen, xỉ nhiệt điện, phế thải công nghiệp, đất... Loại gạch này chịu lực tốt, tỉ trọng lớn, những loại kết cấu lỗ thì có khối lượng thể tích nhỏ hơn. Gạch XMCL được sản xuất và sử dụng nhiều nhất trong các loại gạch không nung, gồm: gạch đặc, gạch rỗng để xây tường; gạch lát đường, lát vỉa hè và các công trình công nghiệp; gạch viền, gạch trang trí; các cấu kiện khác như bó vỉa, gạch kè bờ hồ, sông, biển, gạch bó gốc cây…

Tính ưu việt của gạch XMCL là không gây ô nhiễm môi trường, giảm nhân công lao động, giảm thiểu việc sử dụng đất canh tác để sản xuất gạch nung. Công trình dùng gạch XMCL giúp chống thấm tốt, tô trát phẳng và nhanh, không bị láng mặt và ít tốn vữa. Trong khi đó, các loại gạch nung hiện nay có chất lượng và kích thước không đồng đều, các nhà máy gạch tuynel không sản xuất kịp cho thị trường, giá cả còn cao, lại mang tính độc quyền.

Gạch XMCL hiện dựa theo kích thước của gạch tuynel và nhân lớn lên để thuận tiện xây tường và trát tường theo các kích thước dầm, cột bê tông cốt thép. Mặc dù bị chê nặng, song thực tế gạch XMCL vẫn khẳng định được giá trị của mình trong xây dựng nói chung. Trong công trình cao tầng, việc sử dụng gạch XMCL là một tất yếu vì nó tạo đối trọng, kết cấu vững chắc với cường độ cao. Ngoài ra, gạch XMCL có thể đạt khối lượng thể tích từ 1.300-1.800kg/m^{3 nếu dùng kết cấu lỗ. Như vậy, chẳng những nó không quá nặng như người ta tưởng mà còn khẳng định được độ bền, sự vững chãi cho công trình. Đặc biệt, giá thành của sản phẩm gạch XMCL có ưu thế cạnh tranh với gạch đất nung. So với gạch nung, sản phẩm này có cường độ chịu nén cao hơn từ 50-150% (tùy chủng loại); kích thước viên gạch lớn giúp giảm thao tác thi công, tăng tốc độ xây dựng. Đặc biệt, gạch XMCL còn khá gần gũi với người sử dụng vì dùng vữa xây trát thông thường, phù hợp với mọi quy trình kỹ thuật xây dựng.}

Nhà máy Sản xuất vật liệu xây dựng Bích Hợp tại Điểm công nghiệp Hòa An (huyện Phú Hòa) mỗi năm sản xuất được 26,9 triệu viên gạch các loại. Tại phường 9 (TP Tuy Hòa), nhà máy gạch XMCL Châu Thịnh Phát hiện cũng có 2 dây chuyền sản xuất với công suất 20.000 viên/ngày.

SỚM THÀNH LẬP HIỆP HỘI

Toàn tỉnh hiện có 4 doanh nghiệp sản xuất gạch XMCL, nhiều cơ sở sản xuất gạch lót vỉa hè, trang trí nhưng kích thước gạch đa dạng và thiếu tính đồng nhất. Việc đào tạo một đội ngũ công nhân lành nghề làm quen với công tác xây, trát gạch XMCL là việc làm lâu dài, đòi hỏi sự phối hợp của nhiều ngành và các trường đào tạo chuyên nghiệp. Công tác quảng bá sản phẩm của các doanh nghiệp sản xuất gạch XMCL chưa cao, việc đăng ký bản quyền và thương hiệu cho sản phẩm còn chậm và chưa được quan tâm nhiều. Hiện số công trình sử dụng gạch XMCL còn ít, số đông người quen dùng gạch nung, chưa hiểu, chưa được tiếp cận và hưởng lợi từ gạch không nung XMCL. Nguyên nhân chủ yếu vẫn là do người tiêu dùng thiếu thông tin về sản phẩm mới nên chưa tin tưởng sử dụng.

Đại bộ phận kiến trúc sư và chủ đại lý xây dựng - đầu mối cung cấp gạch cho các công trình nhà dân hiện nay vẫn còn đang mơ hồ khái niệm gạch không nung. Một số người còn nhầm gạch XMCL với gạch tap lô, loại sản phẩm có hàm lượng xi măng thấp, cường độ chịu lực yếu và chỉ thường được dùng trong các công trình phụ trợ. Để dần thay đổi thói quen tiêu dùng thì không thể chỉ trông chờ vào các doanh nghiệp sản xuất mà cần sự chung tay giúp sức của tất cả các thành phần tham gia trong hoạt động xây dựng.

Trong thời gian tới, các nhà sản xuất cần tổ chức các cuộc hội thảo, các lớp đào tạo công nhân xây trát sản phẩm của mình. Các doanh nghiệp cũng cần liên kết với Trường đại học Xây dựng Miền Trung tại Phú Yên, đưa sản phẩm vào các xưởng thiết kế của các công ty kiến trúc, các chủ đầu tư, các ban quản lý xây dựng. Nhà nước cần hỗ trợ các doanh nghiệp sản xuất để nhận lại số lao động thừa sau khi các lò gạch thủ công không còn sản xuất, hỗ trợ về mặt cơ chế đất xây nhà máy và vốn vay ưu đãi để gạch XMCL đi vào các công trình nhiều hơn. Tỉnh cũng sớm thành lập hiệp hội, hội, hoặc chi hội vật liệu xây dựng để sản phẩm được định hướng tốt hơn, vươn ra các tỉnh ngoài.

Kỹ sư, kiến trúc sư LÊ TRỌNG CƯỜNG

Giám đốc Công ty Kiến trúc Delta