Hiện nay, ở Việt Nam hệ điều hành Microsoft Windows và các gói phần mềm chạy trên hệ điều hành này được sử dụng rất phổ biến, hầu hết đều là phần mềm thương mại. Tuy nhiên, các phần mềm này bị xài “lậu”, nghĩa là người sử dụng không có hợp đồng li-xăng (license). Hợp đồng li-xăng phần mềm thương mại thông thường chỉ cho phép bên mua quyền sử dụng phần mềm, các quyền khác như sao chép, phân phối, sửa đổi, và tìm hiểu phần mềm đều bị cấm.

Trung tâm Công nghệ thông tin truyền thông Phú Yên tập huấn sử dụng phần mềm mã nguồn mở cho cán bộ, công chức trong tỉnh - Ảnh: M.NGUYỆT

Trái với phần mềm thương mại là phần mềm tự do nguồn mở. Để hiểu về phần mềm tự do nguồn mở chúng ta có thể hình dung đến việc thưởng thức một món ăn ngon ở nhà hàng và định sẽ nấu món ăn này cho gia đình, bạn bè cùng thưởng thức. Nhưng điều đó là không thể, bởi chúng ta không có công thức để nấu món ăn này. Trong lĩnh vực máy tính cũng vậy, mã nguồn là công thức, mã nhị phân là món ăn. Phần mềm thương mại chỉ cung cấp mã nhị phân, còn mã nguồn thì bạn không biết và cũng không được phép biết dù bạn có hợp đồng li-xăng. Phần mềm tự do nguồn mở bảo đảm các quyền sau: Tự do sử dụng với bất kỳ mục đích nào; tự do sao chép phần mềm cho bạn hoặc cho bạn bè; tự do tìm hiểu cách hoạt động của phần mềm nếu bạn muốn; tự do sửa đổi và phân phối các phiên bản thay đổi của bạn.

Phần mềm tự do nguồn mở đem lại nhiều lợi ích cho nhiều nhóm đối tượng khác nhau. Đối với các kỹ thuật viên không cần phải “phát minh lại cái bánh xe’’, họ có thể sử dụng mã nguồn của người khác mà không bị truy tố. Những lỗi của chương trình sẽ được nhanh chóng sửa chữa. Đối với sinh viên và các chuyên gia về công nghệ thông tin thì việc tiếp cận với mã nguồn là cơ hội để nghiên cứu sâu hơn.

Đối với người sử dụng, không nhận được lợi ích trực tiếp từ việc truy cập vào mã nguồn, nhưng họ có thể sử dụng miễn phí các phần mềm tự do nguồn mở mà không phải trả chi phí để mua bản quyền sử dụng. Hơn nữa họ còn có quyền sửa chữa cho phù hợp với yêu cầu. Đối với doanh nghiệp, mô hình phát triển phần tự do là một lợi thế. Việc có thể nhanh chóng sửa chữa lỗi lập trình rất nhanh là rất có lợi cho công ty. Nếu một công ty quyết định phát triển các phần mềm tự do, nó sẽ được sự hỗ trợ của cộng đồng phần mềm tự do góp phần đảm bảo độ bền vững của chương trình.

Mỗi phần mềm thương mại hầu như đều có một phần mềm tự do nguồn mở với các chức năng tương tự. Ngày 30/12/2009, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Thông tư số 41/2009/TT-BTTTT về việc ban hành danh mục các sản phẩm phần mềm mã nguồn mở đáp ứng được yêu cầu sử dụng của các cơ quan tổ chức nhà nước.  Các phần mềm tự do nguồn mở này có thể chạy trên hệ điều hành Ms Windows và Linux, chức năng tương đương với các phần mềm thương mại nhưng chúng ta có quyền sử dụng hoàn toàn miễn phí. Đây là giải pháp tránh vi phạm bản quyền phần mềm máy tính.

Phần mềm tin học văn phòng OpenOffice là phần mềm tự do nguồn mở. Có các thành phần tương đương với bộ tin học văn phòng Microsoft Office, Writer tương đương với Ms Word, Cal tương đương với Ms Excel, Impress tương đương với Ms PowerPoint, Base tương đương với Ms Access. Chúng ta có thể tải (download) từ địa chỉ: http://download.openoffice.org

Phần mềm Mozilla Thunderbird tương đương với Outlook Express; có thể tải từ địa chỉ: http://www.mozillamessaging.com/en-US/thunderbird

Phần mềm trình duyệt web Mozilla FireFox tương đương với Internet Explorer của Microsoft; có thể tải từ địa chỉ: http://www.mozilla.com/en-US/products/download.html

Phần mềm bộ gõ tiếng Việt Unikey do tác giả Phạm Kim Long phát triển dưới giấy phép GNU GPL. Là bộ gõ có dung lượng thấp, dễ cài đặt, rất hiệu quả, có tiện ích chuyển mã rất tốt. Chúng ta có thể tải từ địa chỉ: http/www.unikey.ory/index.Php?Langset=vie

[4]Ubuntu là hệ điều hành được phát triển bởi cộng đồng rất tuyệt vời cho máy tính xách tay, máy trạm (máy để bàn), và máy chủ. Dù chúng ta sử dụng Ubuntu ở nhà, ở trường hay ở cơ quan Ubuntu có tất cả các ứng dụng mà chúng ta cần, từ xử lý văn bản đến ứng dụng thư điện tử, đến phần mềm máy chủ server và công cụ lập trình. Chúng ta có thể chọn giao diện tiếng Việt rất dễ dàng. Có thể tải từ địa chỉ: http://www.ubuntu.com/GetUbuntu/download

Hệ quản trị cơ sở dữ liệu my SQL được sử dụng rất phổ biến, là một thành phần trong giải pháp LAMP. Bạn có thể download tại địa chỉ: http://dev.mysql.com/downloads

Các phần mềm khác bạn có thể dễ dàng tìm được địa chỉ web để tải thông qua http://www.google.com.vn hoặc liên lạc với Trung tâm Công nghệ thông tin – Truyền thông, điện thoại: 057.3842319  để nhận được sự hỗ trợ.

NGUYỄN CHÍ SỸ

Phó Giám đốc phụ trách Trung tâm Công nghệ thông tin truyền thông