Nhằm bảo đảm lưới điện vận hành liên tục, an toàn và xử lý nhanh khi xảy ra sự cố, nhóm kỹ sư trẻ Phòng Điều độ (Công ty Điện lực Phú Yên) gồm: Dương Minh Vũ, Nguyễn Anh Tuấn, Nguyễn Đức Chánh, Võ Văn Tịnh đã nghiên cứu, thiết kế giải pháp Truy xuất, khai thác hiệu quả dữ liệu vận hành của hệ thống SCADA tại Trung tâm Điều khiển hệ thống điện Phú Yên. Đây là giải pháp đạt giải nhì tại Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Phú Yên lần thứ 10 (2022-2023).
Theo kỹ sư Dương Minh Vũ, SCADA (tiếng Anh là Supervisory Control And Data Acquisition) là hệ thống điều khiển giám sát và thu thập dữ liệu. Đây là công cụ tự động hóa trong nhiều lĩnh vực, dùng kỹ thuật vi xử lý hoặc máy tính để trợ giúp việc điều hành kỹ thuật ở các cấp trực điều hành các hệ thống tự động công nghiệp cũng như hệ thống điện…
Tìm tòi nghiên cứu
Kỹ sư Dương Minh Vũ cho biết, tháng 12/2016, Trung tâm Điều khiển hệ thống điện Phú Yên được đầu tư hệ thống SCADA. Tuy nhiên, khi đưa vào vận hành lại chưa có nghiên cứu nào liên quan đến nguồn dữ liệu hệ thống SCADA, như: Dữ liệu thời gian thực, dữ liệu quá khứ, cũng chưa có những đánh giá để đưa ra các giải pháp nhằm ngăn chặn rủi ro an ninh thông tin đến từ bên ngoài hay chính từ nội tại bên trong, chưa có bản quyền đồng bộ dữ liệu quá khứ trên hệ cơ sở dữ liệu SQL (ngôn ngữ truy vấn có cấu trúc)… Những hạn chế này tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sự vận hành an toàn, liên tục, tin cậy của hệ thống SCADA; nặng nề hơn là nguy cơ gây mất thông tin và bị chiếm quyền điều khiển hệ thống.
Vì vậy, việc nghiên cứu, thiết kế, xây dựng giải pháp Truy xuất, khai thác hiệu quả dữ liệu vận hành của hệ thống SCADA tại Trung tâm Điều khiển hệ thống điện Phú Yên, bằng cách vận dụng những thiết bị và công nghệ hiện có tại đơn vị hoặc đầu tư khoản chi phí không đáng kể, nhưng sẽ giải quyết tất cả những yếu tố trên, là điều mà những kỹ sư trẻ ở Phòng Điều độ quyết tâm thực hiện trong gần 2 năm qua.
Theo đó, nhóm đã bắt tay xây dựng ứng dụng đồng bộ dữ liệu quá khứ vận hành hệ thống điện được lưu trữ trên hệ cơ sở dữ liệu SQL từ hệ thống mạng vận hành SCADA sang hệ thống mạng công nghệ thông tin thông qua tường lửa một chiều Datadiode; xây dựng website truy xuất, khai thác dữ liệu SCADA báo cáo các thông số vận hành của hệ thống điện tỉnh Phú Yên. Ngoài ra, nhóm còn xây dựng hệ thống nhắn tin cảnh báo chủ động đến các nhân viên vận hành trong toàn bộ công ty để xử lý một số vấn đề liên quan đến hệ thống SCADA nhằm đảm bảo hệ thống hoạt động ổn định, tin cậy…
“Tính mới của giải pháp này là tự thực hiện phân tích truy xuất dữ liệu vận hành dạng cơ sở dữ liệu SQL từ hệ thống SCADA của hãng Survalent. Đồng thời, chúng tôi ứng dụng nền tảng website, nhắn tin thông báo qua eOffice để khai thác dữ liệu vận hành của hệ thống SCADA phục vụ công tác báo cáo, phân tích vận hành, tính toán, lưới điện, từ đó đưa ra giải pháp để giám sát mọi thông số vận hành theo thời gian thực và theo quá khứ với chu kỳ 30 phút từ hệ thống SCADA để phục vụ công tác quản lý vận hành lưới điện”, kỹ sư Nguyễn Anh Tuấn, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết.
 |
| Nhân viên điện lực khai thác dữ liệu vận hành hệ thống SCADA tại trung tâm. Ảnh: LỆ VĂN |
Tiết kiệm và làm lợi cho đơn vị
Quá trình vận hành thực tế, giải pháp của nhóm kỹ sư ở Phòng Điều độ được thực hiện với chi phí đầu tư thấp, nhân lực tại chỗ, nhờ đó tiết kiệm cho đơn vị một khoản chi phí gần 240 triệu đồng khi không phải mua phần mềm truy xuất dữ liệu. Bên cạnh đó, nhóm cũng đã tối ưu các chức năng hiện hữu của hệ thống SCADA và tiết kiệm chi phí khi không phải thuê chuyên gia bên ngoài, hạn chế các yếu tố rủi ro do con người…
“Bên cạnh lợi ích hữu hình, giá trị vô hình của giải pháp này là rất lớn. Quá trình vận hành hệ thống SCADA tại trung tâm góp phần nâng cao tính ổn định, độ tin cậy trong vận hành hệ thống điện toàn tỉnh, bảo đảm an toàn thông tin, hạn chế sự tấn công. Nhất là các số liệu của hệ thống điện được khai thác từ hệ thống SCADA góp phần mang lại hiệu quả trong việc ngăn ngừa sự cố lưới điện, là thông số đầu vào để tính toán lưới điện, nâng cao chất lượng điện năng dự báo phụ tải. Giải pháp còn góp phần giảm thời gian truy xuất, báo cáo thủ công, nâng cao năng suất lao động”, ThS Trịnh Minh Thiên (Trường đại học Phú Yên), thành viên ban giám khảo Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Phú Yên lần thứ 10 nhận xét.
Đánh giá về giải pháp của nhóm, ông Nguyễn Văn Khoa, Chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học - Kỹ thuật Phú Yên, Trưởng ban tổ chức Hội thi Sáng tạo kỹ thuật tỉnh Phú Yên, cho biết: “Giải pháp này đã đưa ra nhiều tính năng để nâng cao hiệu quả vận hành hệ thống SCADA, như: giám sát hệ thống ắc quy, giám sát mất kết nối, từ đó nâng cao chất lượng trong vận hành hệ thống điện, giảm thời gian mất điện cho khách hàng. Song song đó, giải pháp còn đưa ra nhiều phân tích, báo cáo để phục vụ công tác vận hành hệ thống điện an toàn. Các thông tin vận hành được hiển thị trên website đều có sự phân tích, đánh giá nhu cầu thực tế, chỉ hiện thị các thông tin thực sự cần thiết cho người vận hành mà không hiển thị toàn bộ hệ thống thông tin dữ liệu hệ thống SCADA”.
VĂN TÀI
