Với mong muốn cảnh báo sớm, giảm thiểu thiệt hại do lũ gây ra, Nguyễn Quỳnh Di (lớp 8A) và Nguyễn Hoàng Bảo Đan (lớp 7A), học sinh Trường THCS Lý Tự Trọng (TP Tuy Hòa) đã nghiên cứu, sáng tạo mô hình Hệ thống cảnh báo lũ cho đồng bào vùng cao. Mô hình này đạt giải nhì tại cuộc thi Sáng tạo thanh thiếu niên - nhi đồng tỉnh Phú Yên lần thứ VII (2021-2022).
Hướng về người dân vùng núi
Biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp và tác động đến cuộc sống của người dân, nhất là lũ ống, lũ quét kinh hoàng gây thiệt hại tính mạng và tài sản của người dân ở vùng miền núi, nên Quỳnh Di nảy ra ý tưởng xây dựng mô hình cảnh báo lũ.
Sau khi thống nhất ý tưởng, Nguyễn Quỳnh Di và Nguyễn Hoàng Bảo Đan đã mạnh dạn trình bày với cô giáo Huỳnh Thị Chung, giáo viên dạy môn Vật lý Trường THCS Lý Tự Trọng. Sau đó, ba cô trò bắt tay vào nghiên cứu, sáng tạo mô hình.
Cô Huỳnh Thị Chung cho biết: “Khi bắt tay vào làm mô hình, các em gặp nhiều khó khăn vì điều kiện kinh tế gia đình của hai em không cho phép. Hơn nữa, các bậc phụ huynh lo ngại Quỳnh Di và Bảo Đan sẽ chểnh mảng học hành nếu tập trung quá nhiều thời gian vào thực hiện ý tưởng này. Tuy nhiên, nhờ biết cách sắp xếp thời gian học tập hợp lý, Quỳnh Di và Bảo Đan đã tạo được niềm tin với cha mẹ để vun đắp cho đam mê sáng tạo khoa học kỹ thuật của mình”.
Giới thiệu về mô hình tại buổi chung khảo cuộc thi, Quỳnh Di cho biết: Hệ thống được xây dựng trên cơ sở sử dụng các thiết bị phát hiện, đo lượng nước tại các khu vực đầu nguồn. Trên cơ sở lượng mưa và mức nước thu thập được, thiết bị sẽ gửi tín hiệu cảnh báo về vùng hạ lưu và những nơi có khả năng xảy ra lũ ống, lũ quét.
 |
| Em Nguyễn Quỳnh Di (phải) và Nguyễn Hoàng Bảo Đan trình bày mô hình tại cuộc thi. Ảnh: H.H.THẾ |
Sáng tạo thiết thực
Theo Quỳnh Di, nguyên lý hoạt động của mô hình gồm có các cảm biến mức nước, máy tính, hệ thống truyền tín hiệu và hệ thống cảnh báo. Cảm biến mức nước được đặt chắc chắn ở các vị trí sao cho đo được mức nước của khu vực thường xuyên xảy ra lũ. Kết quả đo mức nước từ các cảm biến này sẽ được gửi về trung tâm điều khiển máy tính. Khi nhận được mức nước cao hơn 0 thì máy tính sẽ tự động ghi dữ liệu mức nước nhận được vào một dòng mới trên Google Sheet, như thời gian đo mức nước, tình trạng và mức nước cảnh báo. Nếu có dòng dữ liệu mới trên Google Sheet và tùy thuộc vào mức cảnh báo nhận được là mức 1, 2 hay 3 thì hệ thống sẽ truyền tín hiệu, dữ liệu về vùng dân cư hạ lưu cũng như thực hiện phát các âm thanh cảnh báo tương ứng để cảnh báo cho người dân vùng nguy cơ về tình trạng lũ. Từ đó, các địa phương có kế hoạch di tản người dân khẩn cấp, hạn chế xảy ra thương vong và những thiệt hại không đáng có.
Nguyễn Hoàng Bảo Đan cho biết thêm, hệ thống cảnh báo lũ có thể lắp đặt ở các vùng miền núi, thượng nguồn, nhằm cảnh báo lũ cho người dân ở hạ du. Ngoài ra, hệ thống có thể áp dụng cảnh báo lũ ở những tuyến đường giao thông, các hồ đập thủy lợi thường xuyên xảy ra lũ ống, lũ quét. “Hệ thống cảnh báo này sẽ tạo ra một mạng lưới thông tin để giúp người dân nắm bắt thông tin về lũ lụt nhanh nhất có thể. Các nguồn tin báo khẩn cấp này cũng có thể được cung cấp cho các đài khí tượng thủy văn, các cơ quan phòng chống thiên tai…”, Bảo Đan nói.
Nhận xét về mô hình, TS Lê Đàm Ngọc Tú, giảng viên Trường đại học Xây dựng Miền Trung, thành viên ban giám khảo đánh giá: “Hệ thống cảnh báo lũ cho đồng bào vùng cao của hai em Quỳnh Di và Bảo Đan rất ý nghĩa. Mô hình có thể hoàn thiện và áp dụng vào thực tế, giúp người dân miền núi cũng như đồng bằng nâng cao cảnh giác và chủ động phòng chống lũ lụt”.
HOÀNG HÀ THẾ
