Một ngày đầu thu, GS Ngô Bảo Châu đến Phú Yên trong một sự kiện đặc biệt: Ra mắt chi nhánh Vườn ươm tài năng - nơi được kỳ vọng sẽ khơi nguồn, vun đắp cho các tài năng ở địa phương vươn xa.

GS Ngô Bảo Châu cùng Bí thư Tỉnh ủy Huỳnh Tấn Việt và TS Huỳnh Bá Lân cắt bánh kem trong lễ ra mắt chi nhánh Vườn ươm tài năng tại Phú Yên - Ảnh: PHƯƠNG TRÀ

ƯƠM MẦM TÀI NĂNG

Ý tưởng thành lập vườn ươm tài năng của GS Ngô Bảo Châu, Giám đốc khoa học Viện Nghiên cứu cao cấp về Toán, xuất phát từ suy nghĩ giản dị và đầy ắp tinh thần vì cộng đồng. Ông thổ lộ: “Từ nhỏ, tôi đã được nhận những điều tốt đẹp nhất của sự nghiệp giáo dục nước nhà nên sau khi thành đạt, tôi mong muốn cùng một số thầy cô giáo cũ và bạn bè tiếp tục ươm mầm tài năng cho các em”.

Ý tưởng trở thành hiện thực sau khi “chúa đảo” Tuần Châu Đào Hồng Tuyển tặng giáo sư một ngôi biệt thự có bể bơi và có cả bãi tắm riêng trên bờ biển vịnh Hạ Long. Ngưỡng mộ GS Ngô Bảo Châu, nhiều thành viên trong cộng đồng Toán học tại Việt Nam đã chung sức hoàn thiện ngôi biệt thự này, và giáo sư biến nó thành trụ sở Vườn ươm tài năng - nơi khơi nguồn và vun đắp cho các thế hệ tài năng, đặc biệt là học sinh giỏi ở vùng sâu vùng xa, vùng khó khăn. Đây cũng là nơi các nhà khoa học hàng đầu trong nước và quốc tế gặp gỡ, giao lưu để truyền cảm hứng cho các em học sinh khám phá những chân trời tri thức. Vườn ươm tài năng của GS Ngô Bảo Châu ra mắt vào ngày 10/1/2015 tại đảo Tuần Châu (TP Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh), hoạt động ở ba lĩnh vực: tư vấn giáo dục, tổ chức các sự kiện văn hóa - khoa học - giáo dục và lưu trú ngắn hạn…

Sau khi mở chi nhánh tại Hà Nội, GS Ngô Bảo Châu đã chọn Phú Yên để mở chi nhánh vườn ươm, trụ sở tạm đặt tại Trường phổ thông Duy Tân. Ông nói: “Tôi cảm kích trước sự hiếu khách và tinh thần hiếu học của người dân Phú Yên. Các vị lãnh đạo tỉnh, TS Huỳnh Bá Lân và Hội Cựu học sinh trung học Phú Yên luôn muốn mang lại những điều tốt nhất cho thế hệ đàn em. Cho nên, tôi muốn góp một phần công sức để hỗ trợ cho giáo dục Phú Yên, khơi gợi đam mê và tạo điều kiện cho học sinh trải nghiệm các hoạt động khoa học thú vị, bổ ích”. Lễ ra mắt chi nhánh Vườn ươm tài năng tại Phú Yên diễn ra vào ngày 19/8/2015, tròn 5 năm sau ngày giáo sư nhận giải thưởng Toán học Fields.

Đầu tiên, vườn ươm mở một thư viện, hướng dẫn học sinh cách đọc sách hiệu quả và tổ chức các hoạt động trải nghiệm cùng sách. Nhà toán học Ngô Bảo Châu nói: “Thị trường sách ở Việt Nam tương đối tốt. Vấn đề là sự đón nhận của công chúng đối với sách, đặc biệt là sách khoa học, chưa được mặn mà lắm. Hy vọng rằng Vườn ươm tài năng sẽ đưa những quyển sách tạo cảm hứng đến với các em, từ sách văn học nghệ thuật đến sách khoa học”. 

Rồi các khóa bồi dưỡng sẽ được tổ chức, do các giảng viên giỏi và tâm huyết giảng dạy. Bên cạnh đó, học sinh còn có cơ hội so tài trong các cuộc thi và tham gia những hoạt động trải nghiệm khoa học, nghệ thuật ngoài trời… Giáo sư hy vọng nhà thơ Trần Đăng Khoa có dịp đến Phú Yên, gặp gỡ, trò chuyện với những học sinh yêu thơ và giúp các em có thể sáng tác thơ. 

GS Ngô Bảo Châu trò chuyện với học sinh Trường phổ thông Duy Tân - Ảnh: MINH NGUYỆT

SÁCH VÀ THÔNG ĐIỆP CỦA NHÀ TOÁN HỌC

Những ai ngưỡng mộ, yêu quý GS Ngô Bảo Châu đều biết ông đắm đuối với sách. Nhà toán học này rất thích đọc, viết và dịch sách. Một năm sau khi nhận giải thưởng Fields, GS Ngô Bảo Châu cùng nhà văn Phan Việt hợp tác với Nhà xuất bản Trẻ lập tủ sách “Cánh cửa mở rộng”. “Mục đích của chúng tôi khi xây dựng tủ sách “Cánh cửa mở rộng” là đem đến cho người đọc những tác phẩm giàu tính nhân văn trong kho tàng văn học thế giới, triết học và một số sách về khoa học thường thức. Ý nghĩa cơ bản nhất của tủ sách là tinh thần khai sáng”, giáo sư cho biết. Cũng trong năm 2011, giáo sư cùng Nguyễn Phương Văn viết tiểu thuyết “Ai và Ky ở xứ sở những con số tàng hình”, truyền niềm đam mê Toán học thông qua nhịp cầu văn chương. Tác phẩm này tạo tiếng vang ngay sau khi ra mắt và trở thành sách bán chạy nhất trong năm 2012. Cuối năm 2015, GS Ngô Bảo Châu cùng dịch giả Nguyễn Khiếu Anh giới thiệu với bạn đọc cả nước dịch phẩm “Oscar và bà áo hồng”. Đây là tác phẩm của nhà văn đương đại nổi tiếng người Pháp Eric-Emmanuel Schmitt.

Còn nhớ trong buổi lễ ra mắt chi nhánh Vườn ươm tài năng tại Phú Yên, nhà toán học đa tài Ngô Bảo Châu đọc một bài viết dung dị mà sâu sắc “Những tiệm sách ấy, bây giờ ở đâu”, trong đó có đoạn: “…Một số người hỏi tôi tại sao trong nhiều lựa chọn, tôi lại chọn về dạy học ở Chicago, một trong những nơi lạnh nhất nước Mỹ. (Khi tôi viết mấy dòng này, nhiệt độ ngoài trời đã xuống dưới -10 độ C) Tôi có sẵn một số lý do để tùy hoàn cảnh mà trả lời câu hỏi này. Một trong những câu trả lời rất thật mà không mấy người tin là xung quanh Đại học Chicago có nhiều tiệm sách. Lớn nhất là tiệm sách Seminary Coop. Tiệm này có hai chi nhánh. Chi nhánh lớn có thể nói là thiên đường của sách hàn lâm. Mỗi khi có ít phút sau giờ ăn trưa, tôi lại rẽ qua đó để đắm đuối. Có rất nhiều đầu sách nhân văn có lẽ tôi sẽ không bao giờ biết nếu không nhìn thấy ở Seminary Coop…”. Vị giáo sư danh tiếng nhắc đến những tiệm sách cũ và mới ở Hà Nội, nhắc đến “phố sách” Đinh Lễ. Và ông kết thúc bài viết: “Con người cần có cái gì đó cao cả mà bám vào, để đu người lên để có thể nhìn về quá khứ và tương lai mà không nuối tiếc, không sợ hãi. Bạn có thể tìm thấy cả sự tuyệt vọng, sự cao cả của tâm hồn con người trong những trang sách...”.

Đó không chỉ là một bài viết. Đó là một thông điệp.

PHƯƠNG TRÀ