Ngày 15/10/1946, một sự kiện diễn ra giữa đô thị Tuy Hòa mang tính đột phá trên mặt trận giáo dục. Đó là sự ra đời ngôi trường trung học đầu tiên của Phú Yên: Trường Lương Văn Chánh. Trường do hai sáng lập viên là tú tài Trần Suyền, nguyên sinh viên cao đẳng nông nghiệp, Ủy viên Hội đồng nhân dân tỉnh và ông Trần Sĩ, người đầu tiên đậu bằng Thành Chung vào năm 1929 của Phú Yên, làm Hiệu trưởng.

Cô trò Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh trong ngày khai giảng năm học 2007-2008 - Ảnh: M.THÚY

Việc học vừa bắt đầu vài tháng thì có lệnh “Tiêu thổ kháng chiến”, trường phải dời về Tuy An. Tuy nhiên, do chiến sự và yêu cầu nhiệm vụ, nên trường phải liên tục thay đổi địa điểm từ xã An Nghiệp đến xã An Dân rồi lên An Định… Từ năm học 1950 - 1951 về sau, cuộc chiến tranh ngày càng  khốc liệt, nhưng hệ trung học vẫn mở thêm trường để tiếp nhận người học như trường Lò Tre (xã Hòa Định), Phú Lộc (xã Hòa Thắng), Cảnh Phước (xã Hòa Tân), Phước Bình (xã Hòa Thành), Vũng Lắm, Triều Sơn (huyện Sông Cầu), Mỹ Hòa (xã Hòa Thịnh), Thạnh Phú (xã Hòa Mỹ)…

Giặc Pháp thua chạy, giặc Mỹ kéo đến, nhân dân ta một lần nữa lại đứng lên cứu nước, vừa kháng chiến vừa học tập. Tỉnh đã tái lập Trường Lương Văn Chánh trên quê hương Tuy An, rồi Đồng Xuân, Tuy Hòa… Cuộc chống Mỹ, cứu nước hoàn toàn thắng lợi, nước nhà thống nhất và năm 1989, khi Phú Yên tái thành lập, thì Trường Lương Văn Chánh được xây dựng và phát triển thành Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh.

Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh phát triển mạnh hơn sau mỗi năm học. Riêng năm 2006 - 2007, trường có 1.028 học sinh, học sinh giỏi chiếm 35,41%, tiên tiến: 59,84%, trung bình: 4,67%. Thi học sinh giỏi toàn tỉnh có 133 em đạt giải. Thi tốt nghiệp THPT loại giỏi 84 em, khá 134 em, em Phan Khương Duy đậu thủ khoa (58 điểm). Trường giữ thế mạnh đỗ nguyện vọng 1 vào các trường như: Ngoại thương: 14 em, Y dược TP Hồ Chí Minh: 18 em, Bách khoa TP Hồ Chí Minh: 36 em, Kinh tế: 33 em…

Đi đôi với việc học, học sinh Lương Văn Chánh còn tham gia hoạt động trên các lĩnh vực văn hóa, văn nghệ, thể dục thể thao, thi Olympic… Nhiều học sinh đạt giải cao đem lại niềm vinh dự lớn cho trường. Những thành quả về dạy và học cũng như tham gia các hoạt động khác đạt tốt là nhờ có sự lãnh đạo của Chi bộ, của Ban giám hiệu, vai trò tiên phong gương mẫu của Đoàn TNCSHCM và Công đoàn nhà trường. Qua tổng kết đánh giá, nhiều năm liền, Chi bộ trường đạt danh hiệu Tổ chức cơ sở Đảng trong sạch, vững mạnh. Đoàn và Công đoàn đều đạt vững mạnh. Năm 1996 trường được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Lao động hạng ba và năm 2001 là Huân chương Lao động hạng nhì.

Trường Lương Văn Chánh là một trong những cái nôi đào tạo các thế hệ trí thức không những của tỉnh ta mà cho cả đất nước. Nhiều giáo sư, tiến sĩ, nhiều kỹ sư, bác sĩ giỏi… xuất thân từ Trường Lương Văn Chánh làm việc khắp cả nước. Nhưng có một điều rất đặc biệt, đó là ai dù ở cương vị nào cũng đều nhớ trường, nhớ thầy cô, nhớ các bạn đồng môn. Năm nào, Hội trường 15/10, các thầy cô, các bạn học sinh từ nơi rất xa xôi, không ngại tuổi cao, sức yếu cũng về gặp mặt… Không những ở lễ hội, mà các thầy cô còn đến thăm học sinh bị đau yếu, về thăm ngôi trường cũ cùng bà con quanh trường. Cái quý là Hội thầy trò Lương Văn Chánh không những tồn tại ở Phú Yên, mà có mặt ở nhiều nơi trong nước.

Truyền thống “Yêu nước, học giỏi, kính thầy, mến bạn”;  truyền thống văn hay, toán giỏi, chữ đẹp và sự đoàn kết nhất trí sẽ là nền tảng để Trường THPT chuyên Lương Văn Chánh thực sự trở thành “trung tâm giáo dục chất lượng cao của tỉnh”. Đó là trách nhiệm, cũng là niềm tự hào của Trường Lương Văn Chánh.

LÊ TỶ KHỞI