IV. NGUYÊN NHÂN, Ý NGHĨA LỊCH SỬ VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CỦA CHIẾN THẮNG “HÀ NỘI - ĐIỆN BIÊN PHỦ TRÊN KHÔNG”

1. Nguyên nhân thắng lợi

Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không do nhiều nguyên nhân, trong đó có các nguyên nhân cơ bản là:

Một là, sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, tài tình, sáng tạo của Trung ương Đảng, mà thường xuyên, trực tiếp là Quân ủy Trung ương.

Trong trận Điện Biên Phủ trên không, pháo cao xạ được lệnh ôm sát các trận địa tên lửa để bảo vệ hỏa lực đánh B52 - Ảnh: T.L

Sự lãnh đạo đúng đắn, tài tình, sáng tạo của Đảng thể hiện trước hết ở việc giải quyết đúng đắn mối quan hệ giữa hai nhiệm vụ chiến lược: cách mạng xã hội chủ nghĩa ở miền Bắc và cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở miền Nam, tập trung cho kháng chiến thắng lợi.

Trong cuộc chiến tranh nhân dân bảo vệ miền Bắc, ngay từ đầu, Trung ương Đảng, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã sớm nhận định tình hình, đưa ra chủ trương quyết tâm đánh thắng các cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ, tạo niềm tin, củng cố ý chí chiến đấu cho quân và dân ta. Trung ương Đảng, Quân ủy Trung ương luôn chủ động về chiến lược, chiến dịch; dự báo, đánh giá đúng tình hình, nghiên cứu nắm chắc âm mưu, thủ đoạn của địch, đã kịp thời tập trung sự lãnh đạo, chỉ đạo làm tốt mọi công tác chuẩn bị và đối phó thắng lợi trước mọi tình huống của chiến tranh.

Trung ương Đảng đã lãnh đạo, chỉ đạo kết hợp chặt chẽ đấu tranh quân sự với đấu tranh chính trị và ngoại giao, vừa đánh vừa đàm để sớm giành thắng lợi; vừa tổ chức lực lượng chiến đấu, phục vụ chiến đấu, vừa tổ chức sơ tán dân cư, bảo đảm an toàn. Quân ủy Trung ương lãnh đạo, chỉ đạo Quân chủng Phòng không - Không quân vừa tổ chức đánh địch vừa nghiên cứu, tổng kết, tìm tòi, sáng tạo cách đánh. Đảng đã lãnh đạo các cơ quan báo chí, tuyên truyền của Trung ương, Quân đội và các địa phương liên tục mở các đợt tuyên truyền trước, trong và sau cuộc chiến đấu, kịp thời đưa đường lối, chủ trương kháng chiến của Đảng đến mọi tầng lớp nhân dân; vạch trần âm mưu, thủ đoạn, tội ác của đế quốc Mỹ và tay sai; phản ánh kịp thời tình hình chiến sự và những gương chiến đấu dũng cảm, động viên, khích lệ cán bộ, chiến sĩ, nhân dân nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, quyết chiến, quyết thắng giặc Mỹ xâm lược.

Hai là, quân và dân ta đã nêu cao chủ nghĩa anh hùng cách mạng, dũng cảm, kiên cường, sáng tạo, quyết đánh, biết đánh và quyết thắng kẻ thù.

Sức mạnh chính trị tinh thần trong chiến đấu chống chiến tranh phá hoại bằng đường không trước hết biểu hiện ở tinh thần dám đánh, biết đánh và quyết thắng, ở lòng tin và quyết tâm đánh thắng trận đầu, bắn máy bay địch rơi tại chỗ, bắt sống giặc lái, tạo niềm tin đánh bại hoàn toàn mọi âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù. Kẻ thù luôn dùng sức mạnh tác chiến bằng vũ khí trang bị, phương tiện chiến tranh hiện đại, ngược lại, ta lấy yếu tố con người với nghị lực chiến đấu phi thường và sức mạnh sáng tạo, trình độ cao về nghệ thuật tác chiến, cùng với vũ khí trang bị để giành thắng lợi, với phương châm: “Người trước - súng sau”. Từ đó, Đảng, Nhà nước, Quân đội thường xuyên chủ động, quan tâm xây dựng tiềm lực chính trị tinh thần vững mạnh ngay từ thời bình, coi trọng công tác tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức chính trị, tinh thần cảnh giác cách mạng cho toàn dân, toàn quân, nhận rõ âm mưu, thủ đoạn của kẻ thù. Trong cuộc chiến đấu quyết liệt 12 ngày đêm chống các đợt tập kích đường không của địch, ta đã phát huy cao độ chủ nghĩa anh hùng cách mạng, ý chí quyết đánh, biết đánh và quyết thắng của toàn quân, toàn dân.

Quân và dân miền Nam anh dũng tiến lên, “chia lửa” với đồng bào miền Bắc; đẩy mạnh tiến công quân Mỹ, ngụy, triển khai lực lượng, tổ chức chiến đấu trên khắp chiến trường miền Nam, buộc địch phải phân tán lực lượng để đối phó trên nhiều hướng, nhiều mặt trận, làm giảm sức chiến đấu của chúng, gây tư tưởng chán nản, hoang mang trong binh lính Mỹ, ngụy. Tiêu biểu như: đánh bại cuộc phản kích của không quân và hải quân Mỹ ở Bình Trị Thiên, bắc Bình Định, Tây Nguyên. Các mặt trận ở Quảng Trị, Nam Bộ, Trung Bộ đều phối hợp tiến công mạnh mẽ, mở rộng vùng giải phóng, tạo thế bao vây, uy hiếp đối với Mỹ, ngụy.

Ba là, quân và dân ta đã mưu trí, sáng tạo, tìm được cách đánh B52.

Để chiến thắng được B52 phải có sức mạnh tổng hợp của sự lãnh đạo, trí tuệ và bản lĩnh của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân ta, trong đó, yếu tố rất quan trọng là tìm được cách đánh B52 - vấn đề được cả thế giới quan tâm, vì B52 là “niềm tự hào”, là “thần tượng” của không lực Hoa Kỳ. Cho đến nay trên thế giới vẫn chưa có lực lượng nào bắn rơi B52 (trừ ở Việt Nam).

Để đánh được B52, phải chủ động chuẩn bị trước về lực lượng, phương tiện vũ khí và cách đánh. Ta đã tổ chức lực lượng trực tiếp đối đầu với B52 từ tháng 5/1966, vừa trực tiếp đánh trả vừa nghiên cứu cách đánh B52. Cuốn Cẩm nang đỏ mang tên “Cách đánh B52 của bộ đội tên lửa” ra đời kịp thời, đã đúc kết kinh nghiệm trong gần 7 năm đối đầu với B52 và các thủ đoạn của không quân Mỹ, tìm ra cách đánh hay, phù hợp với điều kiện thực tế về vũ khí, trang bị.

Trước hết, phải biết vạch nhiễu để phát hiện B52, kết hợp bố trí hệ thống rađa từ xa để phát hiện B52 từ khi chúng chưa kịp vào miền Bắc. Trong những ngày diễn ra “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” cho thấy, khi B52 vào Hà Nội, yếu tố bất ngờ dùng thủ đoạn nhiễu tổng hợp bảo vệ B52 của địch không còn tác dụng, đồng thời cường độ gây nhiễu của B52 cũng đã bị phân tán. Các đơn vị tên lửa lại có thể “vạch mặt” được B52 trên nền nhiễu, tách được nhiễu của máy bay B52 ra khỏi màn nhiễu dày đặc của lực lượng máy bay hộ tống. Bộ đội tên lửa đã khắc phục được những hạn chế về tính năng binh khí kỹ thuật, phân biệt được mục tiêu thật và giả, tránh được tên lửa tự dẫn của máy bay địch (tên lửa không đối đất), nhận diện được B52, tạo cho mình thế trận lợi nhất để tiêu diệt mục tiêu. Quân và dân ta đã nghiên cứu phát hiện điểm mạnh, yếu của địch, bảo đảm vũ khí nào cũng phát huy tác dụng, lực lượng nào cũng có thể hạ máy bay địch, kể cả dân quân tự vệ, bộ đội địa phương, kết hợp tiêu diệt, khống chế máy bay chiến thuật hộ tống, tạo điều kiện cho bộ đội tên lửa và không quân bắn hạ B52.

Bốn là, sự đồng tình ủng hộ, giúp đỡ của bạn bè quốc tế và nhân loại tiến bộ là một trong những yếu tố rất quan trọng để làm nên Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”.

Chiến dịch Lai-nơ-bếch-cơ II bị phản đối mạnh mẽ trên khắp thế giới. Nhân dân các nước xã hội chủ nghĩa đứng về phía Việt Nam, lên án các cuộc ném bom của đế quốc Mỹ. Ở nhiều nước phương Tây, chính phủ và báo chí cũng lên tiếng chỉ trích hành động của đế quốc Mỹ. Tòa án lương tri quốc tế cũng được lập ra để xét xử các tội ác chiến tranh của đế quốc Mỹ tại Việt Nam, đã có tác dụng thúc đẩy mạnh mẽ lương tri tiến bộ trên thế giới phản đối cuộc chiến tranh của đế quốc Mỹ, cổ vũ phong trào đấu tranh của nhân dân ta. Ngay tại Mỹ, nhân dân tiến bộ cũng đòi chính phủ chấm dứt ném bom ở miền Bắc Việt Nam.

Các nước xã hội chủ nghĩa: Liên Xô (trước đây), Trung Quốc, Cu Ba... và bạn bè trên thế giới đều thể hiện sự bất bình trước những cuộc không kích của không quân Mỹ vào miền Bắc Việt Nam. Trên các diễn đàn quốc tế, Liên Xô thường xuyên nêu lên và ủng hộ cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của nhân dân Việt Nam; chi viện kịp thời vũ khí, tích cực giúp Việt Nam đào tạo đội ngũ cán bộ quân sự có thể khai thác, sử dụng có hiệu quả vũ khí hiện đại, cử chuyên gia sang giúp đỡ bộ đội Việt Nam về mặt kỹ thuật. Những vũ khí, trang bị do Trung Quốc giúp ta từ đầu cuộc kháng chiến tiếp tục phát huy tác dụng trên các chiến trường.

2. Ý nghĩa lịch sử

- “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” là một trong những chiến thắng vĩ đại ở thế kỷ XX, viết tiếp những trang sử vàng chói lọi trong lịch sử chống ngoại xâm của dân tộc ta.

Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” là một trong những chiến công vĩ đại, hiển hách trong lịch sử hàng ngàn năm dựng nước, giữ nước của dân tộc Việt Nam anh hùng, ghi đậm dấu ấn lịch sử của thời kỳ đấu tranh cách mạng dưới sự lãnh đạo tài tình, sáng suốt của Đảng ta và Bác Hồ kính yêu. Chiến thắng đó là một kỳ tích vô song, mãi mãi là biểu tượng sáng ngời của bản lĩnh và trí tuệ Việt Nam, là chiến thắng của sức mạnh chính trị, tinh thần toàn dân tộc với trí thông minh, lòng dũng cảm, ý chí quyết đánh, biết đánh và quyết thắng giặc Mỹ xâm lược.

- Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” góp phần bảo vệ vững chắc miền Bắc xã hội chủ nghĩa, giữ vững thành quả cách mạng đã giành được, tạo ra bước chuyển chiến lược căn bản về cục diện của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, góp phần giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Đế quốc Mỹ liên tiếp thực hiện hai cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc mà đỉnh cao là cuộc tập kích đường không chiến lược cuối tháng 12/1972 hòng “đưa miền Bắc về thời kỳ đồ đá”. Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” đã đập tan âm mưu thâm độc của kẻ thù, bảo vệ vững chắc thành quả cách mạng, tiếp tục củng cố niềm tin của nhân dân đối với Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa, thôi thúc toàn dân đoàn kết, hăng hái thi đua xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, quyết tâm chiến đấu giành thắng lợi hoàn toàn ở cả hai miền Nam - Bắc.

Với chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không”, ta đã thực hiện thắng lợi mục tiêu “đánh cho Mỹ cút”. Chiến thắng đó tạo ra bước ngoặt căn bản, tạo tiền đề cho cuộc cách mạng dân tộc, dân chủ nhân dân ở miền Nam giành thắng lợi - “đánh cho ngụy nhào”, hoàn thành sự nghiệp đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước.

- Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” là chiến thắng của chế độ mới xã hội xã hội chủ nghĩa, đánh bại sức mạnh quân sự hùng hậu của chủ nghĩa đế quốc đứng đầu là Mỹ.

Cuộc chiến đấu 12 ngày đêm cuối tháng 12/1972 là cuộc đọ sức quyết liệt giữa một bên là lực lượng cách mạng dựa trên chế độ xã hội chủ nghĩa tiến hành cuộc chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc, với một bên là chủ nghĩa đế quốc đứng đầu là đế quốc Mỹ với bản chất hiếu chiến, xâm lược và phản động toàn diện, có vũ khí trang bị hiện đại. Do đó, chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” là chiến thắng của chế độ xã hội mới, được bắt nguồn từ bản chất ưu việt của chủ nghĩa xã hội và tính chất chính nghĩa của cuộc chiến tranh mà nhân dân ta tiến hành. Chiến thắng đó chứng minh một chân lý của thời đại ngày nay: “Không có gì quý hơn độc lập, tự do”, một dân tộc tuy đất không rộng, người không đông nhưng biết đoàn kết đấu tranh cho hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội, dưới sự lãnh đạo của một đảng mácxít chân chính, với đường lối và phương pháp cách mạng đúng đắn thì có thể chiến thắng mọi kẻ thù dù chúng có vũ khí trang bị hiện đại nhất.

- Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” góp phần dẫn đến sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân mới; làm tăng thêm sức mạnh và thế tiến công của phong trào cách mạng thế giới; củng cố niềm tin chiến thắng cho các lực lượng đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội.

 Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” làm thất bại toàn bộ các mục tiêu chiến lược phía Mỹ đặt ra, làm sụp đổ “thần tượng không lực Hoa Kỳ”. Sự thất bại toàn diện cả về chiến lược quân sự và chính trị của đế quốc Mỹ đã báo hiệu sự sụp đổ của chủ nghĩa thực dân mới. Chiến thắng đó đã cổ vũ mạnh mẽ phong trào đấu tranh giành độc lập dân tộc và tiến lên chủ nghĩa xã hội trên thế giới. Sau Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” và thắng lợi vĩ đại của nhân dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, nhiều nước thuộc thế giới thứ ba đã đứng lên đấu tranh giành độc lập, chủ quyền.

Cuộc chiến đấu 12 ngày đêm cuối tháng 12/1972 có thể coi là “cuộc đụng đầu lịch sử điển hình nhất”, có ý nghĩa và nhiều tác động sâu xa cả về chính trị và quân sự, không những trong quá khứ mà cả hiện tại và tương lai. Qua đó, chúng ta đã để lại cho nhân loại yêu chuộng hòa bình và các dân tộc bị áp bức niềm tin chiến thắng của sức mạnh chính nghĩa, của con đường cách mạng vô sản mà Đảng, Bác Hồ và nhân dân ta đã lựa chọn, vì mục tiêu hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội.

- Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” đã chứng minh sức sống của học thuyết Mác - Lênin về chiến tranh cách mạng và giá trị tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh.

Chiến thắng “Hà Nội - Điện Biên Phủ trên không” đã cho thấy sự đúng đắn của những nguyên lý cơ bản của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh, trực tiếp là học thuyết Mác - Lênin về chiến tranh cách mạng và tư tưởng quân sự Hồ Chí Minh. Đó là những quan điểm, tư tưởng về nguồn gốc, bản chất, tính chất của chiến tranh, về xây dựng quân đội kiểu mới của giai cấp công nhân, xây dựng nền quốc phòng toàn dân và tiến hành chiến tranh nhân dân bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ thành quả cách mạng... Những quan điểm, tư tưởng đó đã được Đảng ta quán triệt sâu sắc, vận dụng sáng tạo, hiệu quả, thể hiện trong đường lối kháng chiến toàn dân, toàn diện, trường kỳ, dựa vào sức mình là chính, kết hợp với sức mạnh thời đại để chiến thắng mọi kẻ thù.

(Còn nữa)