Về thăm chiến khu xưa Miền Tây Phú Yên 1977 - Ảnh tư liệu của tác giả

 

Bước sang mùa mưa, thời tiết đổi thay đột ngột, chúng tôi thường bị sốt, bị cảm cúm mê man, bất tỉnh nằm co rúm trong võng, thiếu cơm, thiếu cháo, không một viên thuốc uống.

Có những khi sau trận mưa rừng, nước nguồn đổ xuống sông, suối dâng cao đột ngột, nước chảy xiết không có cách nào vượt qua bờ bên kia. Không lẽ để đọng lại những gói công văn hỏa tốc, chúng tôi đành “liều mạng” tìm cách gặp dân làng, nhờ họ cột cho một sợi dây từ gốc cây bên này sông qua gốc cây bên kia sông để làm tay vịn. Nếu cấp trên phát hiện, có thi hành kỷ luật, chúng tôi cũng đành chịu. Trong những trường hợp như vậy mà cứ chấp hành “nguyên tắc bí mật” một cách máy móc, từ chối gặp gỡ, sự giúp đỡ của dân, không tin dân và không nhờ dân thì đừng hòng làm nên trò trống gì.

Đối với cán bộ giao liên nếu không giữ bí mật, để lộ đường dây, địch theo dõi thì chẳng khác gì “chỉ điểm” cho địch. Nguyên tắc bí mật là sinh mệnh chính trị, thà hy sinh bản thân mình chứ không thể nào làm cho mạch máu giao thông liên lạc bị đứt.

Ngày rồi lại ngày, năm rồi lại năm. Những chiến sĩ giao liên thời ấy có ai nhắc tới, mà cũng không ai nhắc tới làm gì? Anh chị em sống suốt trên đường dây, coi như “biệt tích” với mọi ràng buộc thân thuộc. Có nhiều lần, nhiều đồng chí giao liên suýt chạm trán với bọn gián điệp, mật vụ mò vào rừng, vào rẫy đồng bào bẻ chuối, hái thơm, chỉ cần bóp cò là bọn chúng ngã gục tại chỗ. Có lần, một thằng đón đường hiếp một chị phụ nữ, chúng tôi thương và tức đến sùng gan, nghĩ chỉ cần phóng một lưỡi dao thì thằng ác ôn kia phải đền mạng tức khắc, nhưng nghĩ lại nhiệm vụ giao liên là “bảo vệ bí mật”. Tránh địch là cơ cực mà phải tránh cả dân, tránh cả đường mòn dân đi nữa mới nhức nhối chứ! Nhưng biết làm sao? Vì là “nguyên tắc bí mật” mà! Chỉ loại trừ một vài đồng chí được giao trách nhiệm bám địa bàn, bám dân phát động phong trào, thạo tiếng địa phương, quần chúng hóa sinh hoạt thì mới được quan hệ, tiếp xúc.

Thời kháng chiến, bất cứ đồng chí nào đã làm giao liên lại không ở núi, ở rừng! Sống giữa núi rừng biết bao gian nguy, cái chết bất ngờ thường xuyên rình rập. Ngoài kẻ thù xâm lược còn phải chống chọi với mọi thứ giặc: đói cơm, đói muối, đói thuốc chữa bệnh, đói sách báo, tin tức, thậm chí đói cả dầu và đá lửa để nấu ăn. Bên cạnh cái đói thì cái dốt cũng là một loại giặc do bản thân mình “làm biếng” học hỏi, thiếu điều tra nghiên cứu, không chịu tìm hiểu nắm chắc quy luật hoạt động của rừng núi như sấm sét, giông bão, sạt núi, lở đất, nước lụt sông suối dâng cao đột ngột, ăn ngộ độc… Vì vậy sống ở rừng núi tất nhiên phải hiểu thời tiết, khí hậu từng mùa, từng vùng, hiểu địch, hiểu nhân dân và tự hiểu mình mới sống nổi.

Tuy vậy, sống với vùng rừng núi lâu ngày cũng thành thói quen, cũng có nhiều thú vui riêng của rừng: tâm hồn thanh thản, thoải mái, cởi mở, tính cộng đồng cao, tình người thấm đẫm, cái giả dối khó mà trà trộn vào được. Tức nước phải vỡ bờ, đồng bào miền Tây Phú Yên không chịu nổi sự đàn áp của kẻ địch, được sự lãnh đạo của chi bộ Đảng, toàn dân xã Thồ Lồ vùng lên diệt ác, thành lập chính quyền tự quản ngày 1/1/1957. Từ đó cho đến khi giải phóng toàn tỉnh, Thồ Lồ vẫn là đường dây giao lưu Bắc - Nam.

Nghị quyết 15 của Trung ương Đảng ra đời năm 1959, tình hình cách mạng miền Nam thay đổi cơ bản. Ta có vùng giải phóng, có lực lượng vũ trang, cơ sở Đảng các cấp được phục hồi củng cố. Nhiệm vụ cách mạng từ đấu tranh chính trị kết hợp với đấu tranh vũ trang. Để đảm bảo cuộc kháng chiến thắng lợi, một số ban ngành chuyên môn của tỉnh ra đời, trong đó cả ngành Giao bưu cũng được thành lập đầu năm 1960, do đồng chí Chín Dến làm trưởng ban. Từ đó, ngành Giao bưu trở thành một hệ thống thống nhất từ liên khu xuống tỉnh, huyện, xã. Lực lượng giao liên viên được tăng cường cả nam lẫn nữ hàng trăm người, nhiều mối đường ngang dọc được mở ra, nhiều cung trạm được phát triển khắp các vùng căn cứ miền Tây và vùng giải phóng đồng bằng. Đến đầu năm 1973, mạng lưới giao bưu của tỉnh có 13 trạm, huyện có 8 trạm, có hệ thống thông tin liên lạc VTD. Nhiệm vụ ngành Giao bưu lúc bấy giờ rất nặng nề, là một trong những mũi nhọn phục vụ chỉ đạo và phục vụ chiến trường, đảm bảo tài liệu thư từ, báo chí, đưa đón cán bộ, mang cõng hàng hóa, vũ khí của miền Bắc chi viện cho tỉnh với khối lượng lớn, đảm bảo lương thực cho khách qua đường… Khi ta mở chiến dịch hoặc tổ chức các trận đánh, anh chị em đều có mặt tại trạm giao liên tiền phương, xông pha dưới làn bom đạn ác liệt. Trước đó đi không dám bẻ cây, không để lộ dấu vết, bây giờ con đường vẫn cất cao tiếng hát, dang tay đón tiếp những người đầu tiên của Phú Yên đi tập kết về quê hương chia sẻ ngọt bùi, dang tay đón tiếp những người con khắp mọi miền đất nước về Phú Yên và miền Nam chia lửa. Con đường nối liền tình Nam nghĩa Bắc. Những con đường giao liên ấy đã trở thành truyền thống, đã trở thành huyền thoại. Con đường kiên cường bất khuất, con đường rất đỗi chung thủy, trong sáng. Những con đường giao liên ấy suốt 20 năm ròng âm thầm, chiến đấu dồn nén sự hy sinh gian khổ với đôi vai và hai bàn chân vạn dặm. Máu của hơn hai trăm anh chị em giao liên thời ấy như đồng chí Ma Tôi, Hà, Toại, Bảo, Ma Rê… đã thấm sâu vào lòng đất, lòng đường, lòng ruộng đồng sông núi. Nếu không có mặt tại miền Nam, nếu không đi chiến trường làm sao biết được Phú Yên vùng đất lửa, làm sao biết được tấm lòng cao đẹp và tinh thần bất tử của hàng ngàn chiến sĩ giải phóng quân, hàng ngàn đồng bào, đồng chí chúng ta đã ngã xuống cho mảnh đất này đơm hoa kết trái.

Sự nghiệp cách mạng của một địa phương, một ngành ví như đại dương mênh mông, làm sao kể hết được những sự tích anh hùng trong những năm tháng đánh Mỹ. Tôi muốn viết về truyền thống, về sự nghiệp một ngành như ngành Bưu điện, dồn hết tâm trí, hết khả năng cũng chưa phản ánh được một góc con đường, còn quá sơ lược, thế nhưng nếu không kể, không viết sẽ lãng quên theo lớp bụi thời gian. Những lớp người đi trước có trách nhiệm viết, kể cho lớp sau nghe. Chúng ta không chỉ ca ngợi những người anh hùng trong hai cuộc kháng chiến, mà phải ca ngợi và biểu dương những tấm gương tiêu biểu hôm nay và các thế hệ tiếp theo. Nhiệm vụ của các thế hệ sau bao giờ cũng nặng nề không kém hoặc hơn thế hệ trước. Có rất nhiều người dồn cả tinh thần, nghị lực, trí tuệ, tài năng lo cho dân, cho nước. Trong người họ không hề gợn đục, thể hiện chất sống thực của người Việt Nam trong công cuộc đổi mới. Đối với những con người như thế, chúng ta cần phải tôn trọng, phát huy, ca ngợi như những anh hùng chiến sĩ thời kháng chiến. Những con người sinh ra và lớn lên từ con đường Cách mạng Tháng Tám vinh quang.

VĂN CÔNG