Hoạt động giám sát và phản biện xã hội của MTTQ được quy định trong Hiến pháp và Luật MTTQ Việt Nam, đồng thời được cụ thể hóa bằng Quyết định 217, 218 của Bộ Chính trị khóa XI về công tác giám sát, phản biện xã hội và góp ý xây dựng Đảng, chính quyền của MTTQ Việt Nam; Chỉ thị 18-CT/TW ngày 26/10/2022 của Ban Bí thư về phát huy vai trò, nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác giám sát, phản biện xã hội của MTTQ và các tổ chức chính trị - xã hội. Việc thực hiện chức năng này của MTTQ có vai trò đặc biệt quan trọng trong góp phần xây dựng Đảng và Nhà nước pháp quyền XHCN trong sạch, vững mạnh.

KỲ 1: Giám sát đại biểu HĐND và trách nhiệm của người đứng đầu

Nâng cao trách nhiệm đại biểu dân cử

Trước yêu cầu đổi mới của đất nước, xây dựng Đảng, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN, công tác mặt trận nói chung, hoạt động giám sát, phản biện xã hội của MTTQ nói riêng đã có sự đổi mới nội dung, phương thức cho phù hợp, không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả, trong đó hoạt động giám sát cán bộ, đảng viên được quan tâm, chú trọng.

Quý III/2022, lần đầu tiên Ủy ban MTTQ tỉnh thực hiện chương trình giám sát việc tiếp thu, giải quyết các kiến nghị của cử tri và thực hiện chương trình hành động của từng đại biểu HĐND tỉnh khóa VIII nhiệm kỳ 2021-2026 đối với 15 tổ đại biểu HĐND tỉnh.

Trên tinh thần xây dựng, thẳng thắn, đoàn giám sát đã chất vấn và các đại biểu HĐND tỉnh đã giải trình làm rõ về việc thực hiện trách nhiệm tham gia các hoạt động của HĐND; việc thực hiện trách nhiệm tiếp xúc cử tri của đại biểu; việc thực hiện trách nhiệm tiếp công dân, tiếp nhận và xử lý khiếu nại, tố cáo, kiến nghị của công dân; những đề xuất của đại biểu đối với HĐND tỉnh trong việc ban hành các nghị quyết; việc chủ động học tập, nâng cao trình độ, rèn luyện kỹ năng để thực hiện tốt nhiệm vụ đại biểu dân cử theo luật định...

Qua giám sát cho thấy, các đại biểu luôn có ý thức cao trong việc tu dưỡng rèn luyện đạo đức, lối sống và thực hiện trách nhiệm nêu gương; thực hiện nghiêm túc các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; các quy định về những việc không được làm đối với cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; tham dự đầy đủ các kỳ họp của HĐND tỉnh; thực hiện tốt vai trò là cầu nối giữa Nhân dân với các cơ quan nhà nước; lắng nghe, tôn trọng, tiếp thu ý kiến, kiến nghị của Nhân dân, tích cực nghiên cứu, phân tích các thông tin tiếp nhận được từ nhiều góc độ khác nhau để làm rõ vấn đề, trên cơ sở đó có quan điểm, ý kiến tại các kỳ họp, đề xuất với HĐND tỉnh, các cơ quan chức năng xem xét, giải quyết, nhất là những vấn đề bức thiết đang đặt ra từ thực tiễn cuộc sống, đáp ứng nguyện vọng chính đáng của cử tri, Nhân dân.

Tuy nhiên, bên cạnh những ưu điểm thì hạn chế của các tổ đại biểu HĐND tỉnh là chưa tổ chức thực hiện tiếp xúc cử tri theo chuyên đề hoặc tiếp xúc cử tri nơi cư trú theo Quy chế phối hợp 1585/QCPH-UBMTTQVN-HĐND ngày 9/9/2021 giữa Ủy ban MTTQ tỉnh và Thường trực HĐND tỉnh nhiệm kỳ 2021-2026.

Những ý kiến, kiến nghị của cử tri đã được các tổ đại biểu ghi nhận, tiếp thu chuyển đến UBND tỉnh và ngành chức năng giải quyết, song số lượng các ý kiến, kiến nghị đang trong quá trình xem xét, giải quyết, có nội dung, tính chất phức tạp, thời gian giải quyết kéo dài vẫn còn gần 40% trên tổng số ý kiến được tiếp thu, do đó cử tri tiếp tục có kiến nghị nhiều lần…

Đồng chí Cao Thị Hòa An, Phó Bí thư thường trực Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đánh giá cao việc giám sát của Ủy ban MTTQ tỉnh. Trên cơ sở đó, Thường trực HĐND tỉnh ra văn bản chỉ đạo các tổ đại biểu và các đại biểu HĐND tỉnh nghiên cứu, tự soi và xây dựng kế hoạch sửa chữa, khắc phục các hạn chế theo đề nghị của Ban Thường trực Ủy ban MTTQ tỉnh. Đồng thời chỉ đạo ủy ban MTTQ các địa phương giám sát đại biểu HĐND cùng cấp trên địa bàn.

Ông Lê Ngọc Tính, Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện Phú Hòa, Tổ trưởng Tổ đại biểu HĐND tỉnh số 8 cho biết: Chương trình giám sát được tiến hành bài bản, chặt chẽ, khách quan, có ý nghĩa khuyến khích tự phê bình, điều chỉnh, sửa chữa kịp thời các tồn tại, hạn chế trong thực hiện nhiệm vụ của các đại biểu dân cử.

Tổ trưởng Tổ đại biểu HĐND tỉnh số 8 Lê Ngọc Tính trao đổi với đoàn giám sát về việc tiếp thu, giải quyết các kiến nghị của cử tri của tổ. Ảnh: THÚY HẰNG

Và trách nhiệm của người đứng đầu

Thực hiện Quy định 124-QĐ/TW, ngày 2/2/2018 của Ban Bí thư về giám sát của MTTQ Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội và Nhân dân đối với việc tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống của người đứng đầu, cán bộ chủ chốt và cán bộ, đảng viên (gọi tắt là Quy định 124-QĐ/TW, tháng 8/2023, Đoàn giám sát của Ủy ban MTTQ tỉnh do đồng chí Nguyễn Quốc Hoàn, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh làm trưởng đoàn đã giám sát xã hội về quá trình giải quyết đơn thư khiếu nại của công dân theo quy định pháp luật đối với trường hợp của ông Phan Văn Trừ và một số hộ dân ở phường 1, TP Tuy Hòa về việc quy hoạch và giải phóng mặt bằng Dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư Lò Vôi (phường 1, TP Tuy Hòa) với Chủ tịch UBND TP Tuy Hòa.

Qua làm việc, đồng chí Cao Đình Huy, Chủ tịch UBND TP Tuy Hòa nhận khuyết điểm chưa giải quyết kịp thời đơn thư khiếu nại của công dân; đồng thời chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị có liên quan khẩn trương rà soát các nội dung đơn khiếu nại của công dân để giải quyết kịp thời đúng theo quy định của pháp luật.

Ông Nguyễn Văn Trừ cho biết: Ngay sau đó, TP Tuy Hòa tổ chức đối thoại với chúng tôi. Qua đối thoại, UBND thành phố kết luận việc khiếu nại quy hoạch chi tiết tỉ lệ 1/500 có hình chữ U của quy hoạch và giải phóng mặt bằng Dự án hạ tầng kỹ thuật khu dân cư Lò Vôi của chúng tôi là có cơ sở để giải quyết và điều chỉnh. Tôi đánh giá cao cách làm này của mặt trận cũng như trách nhiệm giải quyết đơn thư khiếu nại tố cáo của người đứng đầu.

Đồng chí Nguyễn Quốc Hoàn cho hay: Thực hiện công tác giám sát cán bộ, đảng viên, gắn với trách nhiệm của người đứng đầu, đoàn giám sát luôn thực hiện nhất quán quan điểm xuyên suốt là tính xây dựng, với mục tiêu phát hiện từ sớm, từ xa, từ cơ sở; không để “khuyết điểm trở thành sai phạm; sai phạm nhỏ trở thành sai phạm lớn”, với mục đích là tham gia xây dựng Đảng, xây dựng chính quyền; đồng thời kịp thời tháo gỡ vướng mắc trong thực hiện chính sách, pháp luật; giải quyết những vấn đề bức xúc trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của Nhân dân.

KỲ 2: Lắng nghe dân để giám sát, phản biện hiệu quả 

THÚY HẰNG