Sau 2 năm triển khai mô hình Phân loại rác tại phường 7 (TP Tuy Hòa), đến nay, mô hình này đạt được một số kết quả tích cực. UBND TP Tuy Hòa đang triển khai nhân rộng và tiến tới phân loại rác thải tại nguồn trong cộng đồng dân cư vào cuối năm 2024.

Hiệu quả hoạt động phân loại rác

Mô hình Phân loại rác tại phường 7 là mô hình thí điểm của TP Tuy Hòa được triển khai từ năm 2022. Mô hình này thực hiện phân loại rác, thu gom riêng rác hữu cơ tại chợ Phường 7 và 150 hộ dân ở khu phố Trường Chinh (phường 7).

Bà Đồng Thị Ngọc Phượng ở khu phố Trường Chinh cho biết: Từ khi triển khai mô hình, gia đình tôi tham gia phân loại rác tại nguồn theo hướng dẫn của cơ quan chức năng. Rác thải được phân loại và để riêng từng thùng, trong đó các chất thải rắn có khả năng tái sử dụng, tái chế được để riêng một thùng; chất thải thực phẩm, rác hữu cơ một thùng; chất thải rắn sinh hoạt khác một thùng.

Không những tham gia phân loại rác, gia đình tôi còn vận động và cùng một số hộ dân trong khu phố tham gia dọn vệ sinh, xử lý một số rác thải tập kết không đúng quy định, nhằm góp phần cho TP Tuy Hòa ngày càng xanh - sạch - đẹp.

Bà Trần Thị Bình, tiểu thương ở chợ Phường 7 cho hay: Địa phương bố trí nhiều thùng rác tại chợ Phường 7, không chỉ tiểu thương mà nhiều người đi chợ cũng tham gia bỏ rác đúng quy định. Ngoài ra, các tiểu thương ở chợ Phường 7 còn tham gia mô hình Chợ không rác nhựa dùng một lần bằng cách khuyến khích người đi chợ không sử dụng túi ni lông, thay vào đó là sử dụng giỏ đi chợ.

Theo Công ty CP Môi trường đô thị Phú Yên, sau khi phân loại rác tại nguồn, công ty bố trí xe thu gom riêng rác thải hữu cơ vận chuyển về nhà ủ ở bãi rác Thọ Vức để tiến hành ủ phân compost. Ông Lê Ngọc Kim Ngân, nhân viên kỹ thuật Công ty CP Môi trường đô thị Phú Yên cho biết: Để thực hiện ủ rác hữu cơ thành phân bón, công ty đã xây dựng nhà ủ phân thử nghiệm tại bãi rác Thọ Vức với diện tích khoảng 100m2 có mái che.

Mô hình này triển khai từ tháng 2/2023, bình quân mỗi ngày thu gom rác hữu cơ tại phường 7 khoảng 200-220kg. Đến nay, lượng rác thải hữu cơ được thu gom, vận chuyển về nhà ủ khoảng 35 tấn và ủ thành phân compost đạt tiêu chuẩn với số lượng ước tính hơn 1 tấn.

Nhân rộng mô hình

Hiện nay, lượng chất thải rắn sinh hoạt phát sinh trên địa bàn tỉnh khoảng 706 tấn/ngày, khối lượng được thu gom khoảng 550 tấn/ngày (đạt tỉ lệ 78). Công tác xử lý chất thải rắn sinh hoạt trên địa bàn tỉnh chủ yếu bằng hình thức chôn lấp, đốt tại các bãi rác tập trung. Toàn tỉnh hiện có 8 bãi chôn lấp rác thải tập trung, trong đó có 3 bãi chôn lấp hợp vệ sinh (TP Tuy Hòa, TX Sông Cầu và TX Đông Hòa). Nhằm giảm tải cho các bãi rác, các địa phương cần triển khai mô hình phân loại rác thải tại nguồn và tiến hành thu gom, xử lý, đặc biệt là rác thải hữu cơ có thể ủ thành phân bón.

Quy định về phân loại chất thải rắn sinh hoạt theo Luật Bảo vệ môi trường 2020. Đồ họa: ANH NGỌC

Ông Nguyễn Quang Nguyên, Phó Giám đốc Công ty CP Môi trường đô thị Phú Yên cho biết: Rác thải hữu cơ được phân loại theo mô hình ở phường 7 có khối lượng ít, khoảng 200-220kg/ngày (công suất thiết kế 400-500kg/ngày) nên việc bố trí xe thu gom riêng không đạt hiệu quả. Để tiếp tục triển khai mô hình phân loại, thu gom riêng rác hữu cơ đạt hiệu quả cao cần tăng cường công tác tuyên truyền cho người dân để công tác phân loại rác đúng loại và triệt để hơn, góp phần giảm thiểu nhân công phân loại lại.

Theo kết quả khảo sát của nhóm tư vấn Trường đại học Bách khoa Hà Nội, tổng khối lượng rác thải phát sinh tại TP Tuy Hòa (năm 2023) khoảng 167 tấn/ngày, trong đó lượng rác thải sinh hoạt từ các hộ gia đình chiếm 81,5%, rác thải ở các chợ dân sinh chiếm 10,5%, các nguồn khác chiếm số lượng không đáng kể… Bà Văn Diệu Anh, giảng viên Trường đại học Bách khoa Hà Nội cho biết: Công tác thu gom và xử lý rác thải ở TP Tuy Hòa hiện nay tương đối tốt. Qua khảo sát cho thấy, ý thức bảo vệ môi trường của người dân trên địa bàn thành phố là rất tốt, cơ bản giải quyết được lượng rác thải phát sinh hằng ngày.

Tuy nhiên, việc phân loại rác thải tại nguồn chưa được người dân quan tâm sâu sắc, cơ sở hạ tầng chưa đảm bảo, bãi xử lý rác chủ yếu bằng hình thức chôn lấp. Với hạ tầng như vậy thì công tác phân loại rác tại nguồn để đưa đến bãi rác xử lý là chưa phù hợp lắm.

Bà Văn Diệu Anh cho biết thêm, hoạt động phân loại rác thải tại nguồn là một khâu trong toàn bộ hệ thống quản lý rác thải sinh hoạt. Để hoạt động phân loại rác thải tại nguồn đi vào thực tế và có tính khả thi thì hạ tầng xử lý rác thải phải phù hợp, lúc đó việc phân loại rác mới thật sự có ý nghĩa. Từ đó, người dân thấy được lợi ích trong việc phân loại rác thải tại nguồn và có thể lan tỏa, nhân rộng. 

Ông Nguyễn Quốc Thắng, Phó Chủ tịch UBND TP Tuy Hòa cho biết: Thành phố đang xây dựng dự án Nhà máy xử lý rác thải của Công ty CP Tập đoàn công nghệ T-Tech Việt Nam trên diện tích khoảng 10ha, công suất 240 tấn/ngày, công nghệ sử dụng lò đốt. Mục tiêu của dự án còn tận dụng các nguồn nguyên liệu sẵn có từ rác để tái chế và sản xuất các sản phẩm như phân bón hữu cơ, sản phẩm hạt nhựa tái chế, gạch không nung… Dự kiến nhà máy này sẽ hoàn thành, đưa vào hoạt động vào cuối năm nay. 

UBND TP Tuy Hòa đã chỉ đạo Phòng TN&MT phối hợp với Công ty CP Môi trường đô thị Phú Yên xây dựng phương án và phối hợp với các xã, phường tăng cường tuyên truyền để người dân thực hiện phân loại rác thải tại nguồn. UBND TP Tuy Hòa hy vọng Tổ chức quốc tế về bảo tồn thiên nhiên tại Việt Nam và Trung tâm Hỗ trợ phát triển xanh (GreenHub) tiếp tục đồng hành hỗ trợ địa phương nhân rộng mô hình phân loại rác thải tại nguồn. 

ANH NGỌC