Để giảm thiểu rác thải nhựa, nhất là rác thải nhựa dùng một lần, thời gian qua tỉnh Phú Yên phối hợp Trung tâm Hỗ trợ phát triển xanh triển khai nhiều mô hình thuộc Dự án Phú Yên thực hành không rác. Các mô hình này bước đầu mang lại hiệu quả và lan tỏa đến cộng đồng, góp phần bảo vệ môi trường.

Hiệu quả của mô hình

Thời gian qua, các sở, ngành, địa phương và cộng đồng dân cư đã có nhiều nỗ lực, chung tay góp sức trong công cuộc bảo vệ môi trường, góp phần quản lý, kiểm soát cơ bản hiệu quả môi trường trên địa bàn tỉnh. Tuy nhiên, tỉnh cũng đang đối mặt và gặp phải một số thách thức về môi trường, đặc biệt là rác thải nhựa gây ô nhiễm với tốc độ nhanh. Việc sử dụng phổ biến túi ni lông, sản phẩm nhựa dùng một lần trong sinh hoạt hằng ngày cũng là một trong những tác nhân gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến sức khỏe người dân…

Để giảm thiểu rác thải nhựa, nhất là rác thải nhựa dùng một lần, Trung tâm Hỗ trợ phát triển xanh (GreenHub) phối hợp với tỉnh triển khai nhiều dự án, trong đó có mô hình thí điểm Chợ không rác nhựa dùng một lần trên địa bàn phường 7 (TP Tuy Hòa). Qua gần 7 tháng triển khai, mô hình này đã phát huy hiệu quả, ý thức của người tiêu dùng và các tiểu thương được nâng cao; việc sử dụng đồ nhựa dùng một lần cũng đã giảm.

Bà Nguyễn Thị Vương, thành viên CLB Đi chợ không túi ni lông ở phường 7 bày tỏ: Trước đây, mỗi khi đi chợ, tôi mang về nhà từ 5-10 túi ni lông lớn nhỏ, đựng các loại rau, trái cây, cá, thịt… Những túi ni lông này không dùng lại được, dễ dàng biến thành rác thải ngay sau đó. Khi Hội LHPN phường tuyên truyền, phát động chống rác thải nhựa, đặc biệt là rác thải nhựa dùng một lần và tham gia bảo vệ môi trường nên chị em ở địa phương sử dụng giỏ nhựa hoặc giỏ lưới để đi chợ, hạn chế mang túi ni lông về nhà. Tôi muốn góp sức để mọi người hạn chế rác thải nhựa dùng một lần, giúp TP Tuy Hòa thêm xanh - sạch - đẹp, văn minh hơn.

Bà Trần Thị Bình, tiểu thương chợ Phường 7 cho biết: Việc sử dụng túi ni lông sẽ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe của người dân, nhưng do tiện lợi nên nhiều người vẫn cứ dùng. Thói quen này không phải là không bỏ được mà cần phải tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức và có sản phẩm thay thế túi ni lông. Nếu mọi người sử dụng giỏ đi chợ thì sẽ giảm thiểu một lượng lớn túi ni lông dùng một lần. Ban đầu, việc thay đổi thói quen này sẽ gặp một chút khó khăn, nhưng nếu mọi người cùng hành động, cùng nói không với đồ nhựa dùng một lần thì việc không sử dụng túi ni lông sẽ trở thành thói quen.

Tỉ lệ rác thải nhựa trong khu dân cư ở phường 7 (TP Tuy Hòa). Đồ họa: ANH NGỌC

Cùng lan tỏa và nhân rộng

Rác thải nhựa, trong đó có túi ni lông, tác động trực tiếp đến chất lượng cuộc sống, sức khỏe con người cùng các loài sinh vật khác. Điều nguy hiểm nhất của rác thải nhựa là rất khó phân hủy, ngay cả khi được chôn lấp lẫn vào đất, chúng vẫn tồn tại hàng trăm, thậm chí hàng nghìn năm. Rác thải nhựa làm thay đổi tính chất vật lý của đất, gây xói mòn đất, làm cho đất không giữ được nước và dinh dưỡng, ngăn cản ôxy đi qua đất, làm ảnh hưởng đến sự sinh trưởng của cây trồng, cản trở quá trình phát triển của các loài động, thực vật…

Theo bà Vũ Thị Mỹ Hạnh, tư vấn viên của GreenHub, kết quả kiểm toán rác thải do GreenHub thực hiện tại TP Tuy Hòa đối với các sản phẩm nhựa dùng một lần thì tại hộ gia đình chiếm 31,27%, tại các khách sạn du lịch chiếm 14,41%, tại chợ Phường 7 chiếm 20,68%… Bà Vũ Thị Mỹ Hạnh cho biết: Tháng 10/2023, GreenHub phối hợp với các sở, ngành, địa phương thành lập CLB Đi chợ không túi ni lông tại 6 khu phố ở phường 7, với sự tham gia của 60 phụ nữ và 10 tiểu thương ở chợ.

Mục đích của CLB là tuyên truyền, vận động người tiêu dùng giảm sử dụng túi ni lông và thí điểm bán túi lưới đi chợ. Chỉ sau gần 3 tháng ra mắt CLB, 60 phụ nữ tham gia đi chợ đã giảm hơn 10.000 túi ni lông. CLB này còn tương tác thường xuyên trên các nhóm Zalo, tích cực vận động mọi người giảm sử dụng túi ni lông hằng ngày…

Bà Trần Thị Hoa, Giám đốc GreenHub cho biết: Mô hình Chợ không rác nhựa dùng một lần trên địa bàn phường 7 là một trong những mô hình thuộc Dự án Phú Yên thực hành không rác, thời gian triển khai từ năm 2022-2024. Mục tiêu là giảm lượng rác thải, đặc biệt là giảm lượng rác thải nhựa phát sinh tại các hộ gia đình, chợ, nhà hàng, khách sạn và các khu vực du lịch.

GreenHub đã xây dựng và triển khai những giải pháp thu gom, tái sử dụng, tái chế phù hợp; vận động chính quyền địa phương xây dựng kế hoạch hành động giảm rác thải nhựa, tăng cường giáo dục môi trường thông qua các mô hình không rác thải.

GreenHub tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, hỗ trợ các mô hình khởi nghiệp từ nguồn tài nguyên rác cũng như phối kết hợp với chính quyền địa phương xây dựng chính sách nhằm quản lý và giảm thiểu rác thải, đặc biệt là rác thải nhựa.

Theo ông Nguyễn Thái Hòa, Phó Giám đốc Sở TN&MT, thời gian qua, Phú Yên luôn nhận được sự đồng hành, hỗ trợ trong công tác bảo vệ môi trường của các tổ chức trong nước và quốc tế. GreenHub đã đồng hành cùng Phú Yên kêu gọi các nguồn lực tài trợ, trong đó có Dự án Phú Yên thực hành không rác.

Dự án này đang triển khai thí điểm giải pháp thay thế đồ nhựa trong đóng gói bao bì và đề xuất kiến nghị về cơ chế chính sách nhằm định hướng các giải pháp phù hợp để giảm thiểu và tiến tới loại bỏ nhựa sử dụng một lần. Dự án còn nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả thu gom, phân loại rác; đánh giá và nhân rộng các giải pháp phân loại rác và giảm rác thải nhựa. 

ANH NGỌC