Phú Yên Online - Hành trình đi tìm đồng đội của một nữ cựu binh

Thứ Bảy, 21/12/2024 20:02 CH

Khởi tố đối tượng dùng mạng xã hội uy hiếp con nợ Tuyên án sơ thẩm vụ sai phạm quản lý đất đai ở Đông Hòa Khởi tố Chủ tịch UBND xã thông đồng kế toán “rút ruột” ngân sách

Hành trình đi tìm đồng đội của một nữ cựu binh

Thứ Năm, 03/10/2019 06:23 SA

Vẫn gương mặt phúc hậu, phong thái dân dã như hàng chục năm về trước, khác một điều là căn bệnh hiểm nghèo khiến sức khỏe của bà suy giảm rất nhiều, thế nhưng khí chất người lính vẫn thôi thúc bà tiếp tục hành trình đi tìm đồng đội ở chiến trường xưa. Người phụ nữ đó là đảng viên, cựu chiến binh Hồ Thị Nhân (SN 1952) ở thôn Nam Bình 1, xã Hòa Xuân Tây, huyện Đông Hòa.

1. Nữ cựu binh Hồ Thị Nhân bồi hồi nhớ lại: “Tôi là con thứ hai trong gia đình nông dân nghèo có sáu chị em gái ở xã Hòa Xuân, huyện Tuy Hòa - một vùng quê giàu truyền thống cách mạng, kiên cường trong chiến tranh. 16 tuổi, tôi được chú ruột là Hồ Trung hướng dẫn rải truyền đơn phản chiến. Một sáng giữa năm 1968, trong lúc tôi rải truyền đơn trên đường quê thì một toán lính địch ập đến vây bắt, dẫn giải vào chân núi Hóc Cau để tra hỏi. Sau một hồi đánh đập, gã lính cầm lưỡi lê cắt tai trái tôi nhiều vết, máu chảy ướt vai áo nhưng tôi vẫn giả vờ mù chữ, tình cờ nhặt được tập giấy trên đường nên ném chơi chứ không biết đó là truyền đơn. Đến chiều tối, tôi mới được thả về sau khi bị đe dọa chặt tay”.

Mỗi lần tìm được phần mộ đồng đội tôi vui lắm, nhưng khi nhìn thấy những mẩu xương và kỷ vật còn lại, ký ức chiến tranh bùng cháy trong tâm tưởng khiến tôi không cầm được nước mắt. Bà Hồ Thị Nhân

Hai năm sau, cô gái Hồ Thị Nhân thoát ly lên chiến khu ghi danh vào đội du kích xã Hòa Xuân. Đầu năm 1972, chị được điều về đại đội pháo binh 167 Tỉnh đội Phú Yên. Thời gian đầu đóng quân ở Suối Ché, xã Sơn Long, huyện Sơn Hòa, Hồ Thị Nhân được huấn luyện sử dụng súng cối và trở thành nữ pháo thủ số 1 trung đội cối 82mm. Cuối tháng tư năm đó, đơn vị hành quân xuống làng Hòa Bình, xã Sơn Định, huyện Sơn Hòa, chị lần lượt chiến đấu nhiều nơi ở Phú Yên với vai trò khẩu đội trưởng. Trận đánh đầu tiên trong đêm 12/4/1972, HồThịNhân chỉ huy khẩu đội bắn đạn cối vào căn cứ Hòn Bứa ở thị trấn La Hai, huyện Đồng Xuân tiêu diệt 16 tên địch, phá hủy 1 xe GMC, 1 khẩu cối 81mm. Địch huy động máy bay phản kích bằng những loạt rốc két, nhưng khẩu đội nữ kịp thời chuyển sang Dốc Ván, xã Xuân Long triển khai đội hình chiến đấu, tiêu diệt thêm 14 lính địch, trong đó có 4 lính Nam Triều Tiên…

Trong chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử, các đơn vị thuộc Tỉnh đội Phú Yên đồng loạt tấn công các cứ điểm. Khi Sư đoàn 320 truy kích hàng vạn quân địch tháo chạy tán loạn từ Tây Nguyên xuống đồng bằng trên đường số 7, thượng sĩ Hồ Thị Nhân chỉ huy khẩu đội nữ phối hợp Tiểu đoàn 13 bộ binh đánh sập cứ điểm Cầu Cháy trưa 19/3/1975, sau đó phối hợp các đơn vị truy đánh tan tác hàng ngàn sĩ quan, binh lính địch trên đường 5 từ Gò Mầm lên Lương Phước rồi tiến công giải phóng TX Tuy Hòa ngày 1/4/1975. BàNhân cho biết, trong vòng 6 năm kể từ khi thành lập (1969-1975), Trung đội nữ súng cối 82mm đã tham gia 251 trận đánh, gây thương vong và bắt sống gần 1.300 lính địch, phá hủy 10 máy bay, trên 200 súng cối và hàng trăm xe quân sự khác. Với thành tích đó, năm 2010, Trung đội nữ cối 82mm, Đại đội 167 năm xưa được Chủtịch nước phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang.

Đất nước thống nhất, thượng sĩ Hồ Thị Nhân đi học bổ túc văn hóa rồi làm trung đội trưởng huấn luyện quân sự ở Đại đội 5, Bộ CHQS Phú Yên. Sau đó, bà Nhân chuyển ngành, trải qua nhiều vị trí công tác. Sau khi nghỉ hưu ở tuổi 40, bà làm nhân viên hợp đồng ủy nhiệm thu thuế, rồi Phó Chủ tịch Hội Cựu chiến binh thị trấn Hòa Vinh.

2. Đề cập hành trình đi tìm đồng đội, nữ cựu binh Hồ Thị Nhân trầm tư hồi lâu mới chia sẻ: Năm 1996, khi tôi làm ủy nhiệm thu thuế thì bốn đứa con đã trưởng thành. Ký ức chiến tranh sống động hào hùng khiến tôi nhiều đêm trăn trở, day dứt khi nghĩ đến những đồng đội đã nằm lại chiến trường Tây Bắc Phú Yên trong những trận chiến năm xưa. Được người chồng Nguyễn Kiều Oa, từng là Chính trị viên Đại đội 17, Tiểu đoàn 189 Tỉnh đội Phú Yên năm xưa động viên, tôi quyết định dành dụm một phần lương hưu, trợ cấp thương binh và lương hợp đồng nhân viên ủy nhiệm thu thuế để làm lộ phí cho những cuộc tìm kiếm hài cốt liệt sĩ, mà khởi đầu là chuyến đi về xã Xuân Long, huyện Đồng Xuân.

Phút dừng chân của nữ cựu binh Hồ Thị Nhân trên đường đi tìm đồng đội. Ảnh: CTV

Nữ cựu binh tâm sự: “Tâm trí tôi đầy ắp kỷ niệm đẹp về Đại đội pháo binh 167 năm xưa. Tất cả như mới hôm qua và luôn đọng mãi từ những chuyến hành quân xuyên rừng cho đến các cuộc sinh hoạt chính trị, trao đổi chiến thuật đánh địch bên con suối cạn đáy giữa mùa khô hay bữa cơm vội vã ở cạnh triền đồi trong mùa lũ dữ… Lắm khi ngồi một mình nhưng đôi mắt tôi ngấn lệ bởi hình ảnh đồng đội đã đi xa cứ hiện hữu rất gần, trong số đó có anh Hồ Đức Bằng quê ở Thanh Hóa, hy sinh trong trận đánh quyết tử với địch vào ngày 24/4/1972 ở Dốc Ván. Ba ngày sau, chị Trần Thị Liễu quê ở xã Hòa Mỹ Tây, huyện Tuy Hòa cũng trút hơi thở cuối cùng sau khi bị thương nặng do trúng đạn pháo kích của địch”.

Ngừng một lát, bà Nhân kể tiếp: “Gửi xe máy trong nhà dân bên đường lộ, tôi khoác ba lô, vượt đồi, lội suối vào tận rừng sâu tìm lại dấu tích năm xưa, nhưng dòng thời gian cùng những biến đổi thời tiết và tác động của con người đã khiến cho cảnh quan đổi khác nên tôi phải đi ba lần, tạm trú ở đó nhiều ngày để khảo sát địa hình, khoanh vùng dò tìm từng khu vực, tự vẽ lại sơ đồ hiện trạng, đánh dấu những điểm mốc cần thiết rồi dò hỏi nhiều người dân địa phương”. Đến lần thứ tư trở lại xã Xuân Long, bà Nhân lần lượt tìm thấy nơi chôn cất ông Bằng và bàLiễu. Sau đó hài cốt liệt sĩ Hồ Đức Bằng được người thân đưa về Thanh Hóa, hài cốt bà Trần Thị Liễu được cải táng ở Nghĩa trang liệt sĩ Phú Yên.

Sau chuyến đi đó, nữ cựu binh Hồ Thị Nhân tiếp tục khoác ba lô ngược lên địa bàn các huyện Đồng Xuân, Sơn Hòa, Sông Hinh lần lượt tìm kiếm đồng đội. Nơi này sạt lở, chỗ kia cây dại phủ dày, sông suối biến đổi dòng chảy nên mỗi chuyến đi đều như… mò kim đáy bể. Thế nhưng, bà Nhân vẫn lặng lẽ tìm kiếm hài cốt liệt sĩ bằng ký ức chiến tranh và nghĩa tình đồng đội. Nhiều chuyến đi bất thành, vết thương cũ tái phát và lắm khi cảm sốt, đau đầu, nhưng nữ cựu binh vẫn hướng tới những địa danh lịch sử đã từng chiến đấu. Thêm 19 phần mộ của đồng đội đã được bà Nhân tìm thấy trong hơn 15 năm. Tìm được phần mộ nào, bà Nhân liên hệ gia đình hoặc cơ quan có trách nhiệm phối hợp bốc hài cốt đưa về cải táng ở làng quê hay nghĩa trang liệt sĩ theo nguyện vọng của thân nhân.

Trong số những liệt sĩ nêu trên, ông Bùi Xuân Trường hy sinh giữa trận đánh cứ điểm Cầu Cháy ngày 19/3/1975, được đồng đội chôn cất trong một khu đất ở xã Hòa Mỹ, huyện Tuy Hòa - nay là xã Hòa Mỹ Đông, huyện Tây Hòa. Ba năm trời (1998-2001), bà Nhân về Cầu Cháy tìm kiếm nhiều lần nhưng bất thành. Dò hỏi một số lão nông mới biết người dân tình cờ tìm thấy hài cốt ông Trường từ tháng 5/1982 và đã đưa về Nghĩa trang liệt sĩ Phú Yên, nhưng do không rõ nhân thân nên trên bia mộ vô danh. Đối chiếu thông tin có được, bàNhân tìm gặp người quản trang xác định hài cốt liệt sĩ Bùi Xuân Trường cải táng tại phần mộ số 82 lô P, nhưng do một số trở ngại khách quan nên đến cuối tháng 9/2019 thân nhân liệt sĩ mới vào Phú Yên thăm viếng.

3. Ngồi trước trang viết, tôi tin những người biết nữ cựu binh Hồ Thị Nhân sẽ cảm phục chất thép và nghĩa cử của bà. Bởi lẽ sau nhiều ngày điều trị căn bệnh hẹp mạch vành tim, độc tố máu tăng cao, giữa năm nay bàmắc bệnh ung thư trực tràng phải phẫu thuật tại Bệnh viện Chợ Rẫy - TP Hồ Chí Minh, nhưng do tiền sử bệnh tim mạch, huyết áp nên không thể hóa trị. Căn nhà nhỏ đã bán đứt để chi phí điều trị nên bàNhân phải về sinh sống, chăm nuôi người mẹ già Phan Thị Xây, 92 tuổi và cô em gái Hồ Thị Kim Đính, 45 tuổi, bị khuyết tật bẩm sinh với khoản trợ cấp của Nhà nước dành cho hai người chưa đến 680.000 đồng. Dẫu vậy, nữ cựu binh vẫn nuôi khát vọng tìm được hài cốt hai đồng đội nghĩa tình năm xưa là Bùi Văn Chiểm, quê tỉnh Hòa Bình và Nguyễn Thị Thu, quê TX Sông Cầu. Họ đã hy sinh bên gộp đá Cây Xanh ở xã Hòa Định, huyện Tuy Hòa - nay là xã Hòa Định Tây, huyện Phú Hòa cuối tháng 1/1973…

PHAN THẾ HỮU TOÀN