Xóm chợ bò thuộc thôn Mỹ Thạnh Trung 1, xã Hòa Phong (huyện Tây Hòa), nằm gần quốc lộ 29. Chợ bò “ôm” luôn xóm nhà rộng trên 1ha, họp 24/24 giờ, có người bán sa cạ 2-3 con, có người mua “trụm” cả bầy. Chợ bò ở đây buôn bán hơn 20 năm qua, ai cũng mua may bán đắt.

Chợ tại gia

Ở xóm chợ bò, mỗi nhà đều có chuồng bò. Đó cũng chính là gian hàng mua bán bò. Mỗi gian hàng có ít nhất 15 con, nhiều lên đến 50 con. Có gian nằm chếch bên hông nhà trên, có gian nằm cặp vách với chái bếp. Hầu hết gian hàng bò được bố trí gần mặt tiền đường bê tông nông thôn và luôn được vệ sinh sạch sẽ; khi bò thải phân, sẽ có người túc trực hốt bỏ lên xe rùa đẩy đi đổ chỗ khác.

Ông Trần Văn Nghĩa, một người có gian hàng bò ở đây, chia sẻ: Chợ bò thuận mua vừa bán. Giả sử có người bọc túi 10,2 triệu đồng đi đến nơi không phải là chợ bò để mua bò mà người bán họ dứt giá 10,5 triệu đồng, người mua không đủ tiền đành đi về. Còn ở xóm chợ bò, chúng tôi bán đủ giá, từ 10,1 triệu đồng rồi 11,7 triệu đồng… đến 15, 20 triệu đồng/con, người mua giá tiền cỡ nào cũng có bò đáp ứng nên ai biết cũng thường tìm đến đây mua bò. Có những ngày, người đến xóm chợ bò mua bò tấp nập, đi thiếu điều đụng đầu, xe gắn máy dựng chật hai bên đường.

Gian hàng bò nhà ông Nghĩa đang “trưng bày” 17 con bò, thời điểm người mua mạnh thì 3-4 ngày là bán hết. Lúc bán chậm lắm cũng một tuần là sạch chuồng. Tuy nhiên, để có bò bán hàng ngày, gia đình phải có người lo đầu ra (trực tại chuồng bán), đầu vô (đi mua về). Vì vậy, nhà ông cả dâu rể có 8 người dồn sức hết vào gian hàng bò, người lo cỏ lo rơm, người đi mua bò, người thì trực tại chuồng bán…

Người đi mua bò gần thường ra TX An Nhơn (Bình Định), lên TX An Khê hoặc huyện vùng cao Kông Chro (Gia Lai) gom 3-4 ngày đủ 14-15 con rồi chở xe tải nhỏ về. Người đi xa thì vô Tây Ninh, sang tận Campuchia mua bò chở về bằng xe tải 3 chân (3 trục), mỗi lần chở 40 con, thời gian kéo dài đến 7 ngày.

Nói về việc đi mua bò, ông Nguyễn Đình Long, người có thâm niên mua bò trên 10 năm ở xóm chợ bò, xởi lởi: Đi mua bò cũng phải có “mánh”. Giả sử như 3 người trong xóm rủ ra An Nhơn mua bò, đến nơi rảo quanh xóm, có người kêu bán con bò nghé cao 1m, họ “thách” 13 triệu đồng, mình trả 10,3 triệu đồng, họ lắc đầu. Trước khi rời đi, mình hỏi xin số điện thoại chủ nhà rồi “nhá” số điện thoại mình qua, kèm theo lời nói: Giá đó là cao rồi, nếu có ai đến trả cao hơn thì bán còn không thì gọi điện, tôi đến chồng tiền. Sau đó, mình liên lạc với người thứ hai đi cùng đến trả 9,8 triệu đồng, họ cũng không bán, người thứ ba “ém thêm” chỉ trả 9,5 triệu đồng. Thấy hai người mua bò đều trả thấp giá thì họ gọi điện thoại cho mình… đến mua. Tuy nhiên, buôn bán phải có đức. Nhiều trường hợp gia đình họ có người cấp cứu bệnh viện hoặc con đi học xa gọi điện thoại về xin tiền, họ cần bán bò gấp để có tiền trang trải. Người nào thất đức, biết gia đình người ta đang ngặt nghèo đến ép giá, mua giá quá thấp “ăn xiết họng”. Còn mình đến trả, giá cả phải chăng, trước mua giúp, sau kiếm ít đồng tiền lời.

Mỗi gian hàng bò có bộ bàn ghế nhựa, bình trà tiếp khách - Ảnh: LÊ TRÂM

Mua may bán đắt

Chợ bò tại gia nên “họp” 24/24 giờ, ai cần mua hồi nào bán hồi nấy. Có lúc lái bò từ các nơi xa đến nửa đêm mua bò rồi gà gáy chở đi, nếu bán lái thì có người mua sa cạ 3-4 con, có người mua “trụm” lùa ra cả bầy.

Gần đây, xóm chợ bò còn có phong trào mua bán bò “sang tay”. Đó là người trong xóm đến gian hàng bò hỏi mua con bò, sau khi thống nhất giá cả xong (người mua chưa đưa tiền) thì lùa bò về chuồng mình nhốt rồi kêu người khác bán lại, lấy tiền bán được về đưa chủ cũ còn lại kiếm tiền lời theo kiểu “mượn đầu heo nấu cháo”. Vì vậy, xóm chợ bò lúc trước chỉ 12 nhà có gian hàng, nay nhiều người trong xóm mua bò “chà” nên nhân rộng lên đến 20 nhà.

Mỗi gian hàng bò có bộ bàn ghế nhựa, bình trà để tiếp khách. Tại gian hàng bò của ông Nguyễn Hữu Thọ - một trong những lái bò có số lượng bò nhiều nhất xóm, nhiều người ở các nơi đến ngồi quanh bàn nhựa trao đổi mua bò như “hội thảo đầu chuồng”. Bò ở đây chủ yếu là bò lai, mẫu mã đẹp, đủ màu như mốc lam, đen đỏ, có con thì sừng vạp (sừng cong), có con sừng gốc tre (sừng to)... Ông Thọ cho biết: Chúng tôi đầu tư cho gian hàng bò từ 200 triệu đến nửa tỉ đồng. Vì nhà đơn chiếc nên để có bò mua bán “gối đầu”, tôi hùn vốn với anh Trần Văn Vụ cùng xóm, thay phiên nhau người lo đầu vô, người lo đầu ra. Cũng theo ông Thọ, gian hàng của ông bán toàn bò đực để người mua về nuôi vỗ béo. Mặc dù bán bò cho người mua lẻ thì chậm, nhưng được giá hơn; mình bán con bò có thể lời 300.000-400.000 đồng. Còn bán lái, họ mua đi bán lại nên trả giá từng đồng. Bán “trụm” xe bò (15 con) lời 5 triệu đồng, một tháng bán 4 xe. Bán lái thì có đồng ra đồng vô liền, không bị chôn vốn.

Ông Phạm Duy Định ở xã Hòa Thành, huyện Đông Hòa, lên xóm chợ bò rảo quanh chợ lựa mua bò, cho hay: Tôi dự định mua cặp nghé đực cao 1m về nuôi vỗ béo. Trước đây, tôi nuôi vỗ béo bò cỏ thì nuôi đến đâu, bò mướt lông đến đó, nhưng trọng lượng nhỏ, lãi thấp. Còn bò lai thì bộ xương to, nuôi đúng sức cao 2m trở lên mới bung đùi, đổ thịt bán được hơn 30 triệu đồng, lãi gần 20 triệu đồng/con.

Cũng theo ông Định, nuôi vỗ béo bò hiện nay thuận lợi vì người nuôi có thể trồng cỏ voi, cỏ tây, bỏ ra 30 phút cắt đầy một gánh. Còn trước đây, người nuôi mang giỏ ra bờ ruộng ngồi “nạo” cả buổi mới đầy giỏ cỏ mang về. Phong trào nuôi vỗ béo bò lai đang lớn mạnh nên những chòm đất xấu ở gò đồi mấy năm trước bỏ hoang nay bà con khai hoang trồng cỏ voi, có người còn “mót” mảnh đất “đầu thừa, đuôi thẹo” cạnh bờ sông, bờ mương để trồng cỏ tây. “Nuôi vỗ béo bò cũng cần “mánh”. Người nuôi không chỉ cho bò ăn cỏ, rơm mà còn nấu cháo nuôi bò. Hồi trước, chúng tôi nuôi bò thịt nấu cháo bằng rau cám. Nay nuôi bò lai thì cho ăn “sang” hơn, mỗi lần nấu, vợ tôi xúc lon gạo cho vào trong nồi cháo. Đối với người dân miền quê như tôi, bò là nguồn thu nhập chính, có tiền trang trải cuộc sống, nuôi con ăn học”, ông Định nói.

Chúng tôi theo chân ông Định đi giáp vòng xóm chợ bò. Tính ra, chợ bò “ôm” luôn xóm nhà rộng trên 1ha. Dọc theo đường bê tông, ngó trước nhìn sau toàn thấy các gian hàng bò, ai cũng mua may bán đắt. Ông Nguyễn Văn Tiếp, Chủ tịch UBND xã Hòa Phong, cho biết: Xóm chợ bò hình thành trên 20 năm, tên xóm cũng có từ đó. Mỗi ngày xóm chợ bò tiêu thụ 20 xe bò, mỗi xe bò trung bình 15 con. Mua bán bò tạo ra nguồn thu nhập khá nên đất đai ở khu vực này có giá lên đến 700-800 triệu đồng/lô. Trong khi đó, tại thôn Mỹ Thạnh Đông là khu vực trung tâm của xã, giá đất không quá 200 triệu đồng/lô. Đời sống kinh tế phát triển, người dân xóm chợ bò không chỉ sắm xe tải chở bò, mà còn mua ô tô con.

MẠNH HOÀI NAM - LỆ QUYÊN