Vai trò của hướng dẫn viên du lịch rất quan trọng. Họ là người kết nối, sứ giả quảng bá nét đẹp của quê hương, con người và từng sản phẩm du lịch đến du khách.

Trong Luật Du lịch Việt Nam 2017, nội dung hướng dẫn viên (HDV) du lịch dành hẳn 1 chương, với 8 điều, rất chi tiết, cụ thể. HDV là một thành tố quan trọng trong ngành Du lịch. Sau hành trình du lịch ở vùng đất mới, khách du lịch sẽ thêm nhớ, thêm ấn tượng nhiều điều ở vùng đất họ trải nghiệm nếu gặp HDV chuyên nghiệp, có chiều sâu kiến thức và vui tính.

Nghề “ba đầu sáu tay”

Không ít người cảm nhận nghề HDV du lịch thật hào nhoáng và thú vị. Bạn ấy được đi khắp nơi, ở khách sạn hạng sang mà không phải bỏ tiền túi, được trải nghiệm rất nhiều món ăn đặc sắc vùng miền, được tiếp thu nhiều nét văn hóa của nhiều vùng đất… Cũng không ít người hình dung công việc HDV du lịch khá nhàn, chỉ cần “thuộc bài” các điểm cần thuyết minh trên hành trình, biết hát hò, nói chuyện dí dỏm, gây cười, tạo hình ảnh đẹp trong du khách là được. Điều này không sai, nhưng chưa đủ.

HDV du lịch là nghề của những chuyến đi, rong ruổi khắp đất nước (nếu là HDV nội địa), đi khắp nơi trên thế giới (nếu là HDV quốc tế). Đây là một công việc đầy nhọc nhằn và áp lực cao nên thường được ví là “ba đầu sáu tay” khi phải cùng lúc giải quyết rất nhiều công việc.

Trước khi lên xe, HDV phải chuẩn bị chu đáo những phần việc chính cho suốt hành trình, kể cả những sự việc dự báo có thể xảy ra. Khi lên xe, HDV là người thuyết minh, giới thiệu, cung cấp thông tin về các địa danh nổi tiếng, các giá trị tự nhiên, văn hóa, lịch sử của từng vùng đất đoàn đi qua. Bước xuống xe, HDV du lịch là người phục vụ, lo cho khách từ miếng ăn đến giấc ngủ.

Anh Tôn Thất Tường, một HDV lớn tuổi và nhiều năm trong nghề chia sẻ: “Ban đêm là thời gian để HDV hồi phục và chuẩn bị những công việc cho ngày mới. Nhưng nếu không may, nửa đêm một vị khách kêu đau bụng, nhức đầu, HDV phải ngay lập tức có mặt thăm nom, hỗ trợ, nghiêm trọng hơn phải mời bác sĩ hoặc đưa khách đi cấp cứu. HDV là người phải lo tất cả các loại giấy thông hành, vé tham quan, visa…, là người sau cùng ở lại thanh toán, kiểm soát các loại hóa đơn. Có nhiều tình huống, HDV thật sự đuối, nhưng trên môi luôn nở nụ cười”.

Theo anh Trần Quốc Hoàn, một người có thâm niên trong nghề HDV, nghề này trông vậy nhưng khắc nghiệt, đòi hỏi HDV phải có nhiều tố chất và kiến thức về văn hóa, lịch sử, ngoại ngữ, năng khiếu, sức khỏe, kinh nghiệm, lòng yêu nghề. “Khi đã làm HDV du lịch, bạn phải chấp nhận một công việc căng thẳng, áp lực, thời gian không ổn định, đủ bản lĩnh xử lý những tình huống khó khăn bất ngờ xảy ra… và chấp nhận vui sau cái vui của mọi người. Thời gian làm nghề phụ thuộc rất nhiều vào sức khỏe và lửa đam mê của mỗi người”, anh Hoàn cho hay.

Bạn Chánh Thi, một HDV tự do đang sinh hoạt tại Chi hội HDV du lịch Phú Yên (thuộc Hiệp hội Du lịch Phú Yên), tâm sự: HDV du lịch thực sự là nghề làm dâu trăm họ. Trong cuộc sống, chỉ cần 9 người thôi đã có 10 ý, ở đây một đoàn khách vài chục người, chỉ một HDV, để hài lòng mọi người là chuyện không đơn giản. “Một hai ngày đầu, khách còn sung sức, chơi rất vui, những ngày tiếp theo nhiều khách mỏi mệt, HDV không được mỏi theo mà phải cật lực hơn để khuấy động không khí; đi bộ liên tục và nói cũng liên tục cho khách vui và thoải mái nhất. Và bao nhiêu chuyện không tên, bất ngờ cũng xảy ra như: xe hư, lệch lộ trình, khách đau ốm… HDV phải tự mình ứng phó, xử lý một cách nhạy bén và hiệu quả nhất…”, Chánh Thi trải lòng.

Hướng dẫn viên Hoàng Thế đang thuyết minh, giới thiệu với du khách về chùa Thanh Lương (xã An Chấn, huyện Tuy An). Ảnh: TRẦN QUỚI

Không ngừng trau dồi kiến thức, kỹ năng

Môi trường làm việc đôi khi khắc nghiệt, nhưng sự thú vị, hấp dẫn của nghề HDV du lịch mang lại khiến nhiều người thêm yêu và đam mê.

Anh Phạm Lương Đôn, một trong những HDV du lịch kỳ cựu ở Phú Yên, trải qua nhiều vị trí công việc trong ngành du lịch lữ hành, đến lúc ngoài 50 tuổi, anh vẫn thích và vẫn làm công việc này. Sự năng động, nhanh nhẹn không bằng các bạn HDV trẻ, nhưng chính sự điềm đạm, kinh nghiệm và những kiến thức tích lũy sau nhiều năm đi tour của anh Đôn khiến du khách yêu mến.

Anh Nguyễn Thành Danh, Giám đốc Công ty CP Du lịch lữ hành Phú Yên (Phú Yên Travel) cho biết: “Anh Phạm Lương Đôn là HDV kỳ cựu nhất hiện nay ở Phú Yên. Ở Phú Yên Travel, anh là HDV được nhiều đoàn khách yêu cầu nhất, nhiều khách cũ quay lại và giới thiệu khách mới cũng có sự góp công lớn của anh Phạm Lương Đôn”. Chia sẻ về nghề HDV du lịch, anh Đôn nói ngắn gọn: Nghề nào cũng có niềm vui, cũng như mặt trái của nó, riêng HDV du lịch là một nghề thú vị. Quan trọng là mình thấy yêu nghề, ham học hỏi thì sẽ thấy trẻ trung và năng lượng để… lên xe đi khách!

Theo anh Lê Khải, Thường trực Ban Chấp hành Chi hội HDV du lịch Phú Yên, chi hội hiện có trên 50 HDV đăng ký, trong đó có gần 30 anh chị em tham gia sinh hoạt thường xuyên. Mới đây, chi hội tổ chức Đại hội lần thứ III. Qua đánh giá tổng kết cho thấy, chi hội đã làm được nhiều đầu việc đề ra, như: tổ chức các kỳ offline ngoài tỉnh, giao lưu bóng đá, tham gia công tác thiện nguyện… Đây là những sân chơi để gắn kết các thành viên, tạo cơ hội để giao lưu học tập kinh nghiệm, tái tạo năng lượng làm việc.

“Để trở thành HDV, không chỉ được đào tạo, đạt yêu cầu về kiểm tra chuyên môn và các điều kiện để được cấp thẻ HDV, mỗi HDV du lịch không ngừng học tập, trau dồi kỹ năng nghề nghiệp, kiến thức về văn hóa, lịch sử, nhất là giữ ngọn lửa đam mê. Một trong những nhiệm vụ chi hội đề ra trong thời gian tới là sẽ mời các chuyên gia về văn hóa, lịch sử của Phú Yên nói chuyện, bổ sung kiến thức chuyên sâu giúp các bạn HDV nắm được thông tin, kiến thức chính thống, cập nhật vào các bài thuyết minh, lan tỏa hình ảnh đẹp của con người và quê hương Phú Yên đến du khách”, anh Khải nhấn mạnh.

Theo ông Ngô Văn Định, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Du lịch Phú Yên, ai cũng có thể tự thiết kế cho chính mình những hành trình du lịch theo sở thích. Nhưng khi phải tổ chức tour cho nhiều người thì không thể không có vai trò của HDV. Họ đóng vai trò người kết nối dẫn dắt, giới thiệu những nét văn hóa đặc trưng đẹp đẽ của vùng đất, con người bản địa đến du khách. “Qua theo dõi phản hồi từ các đoàn khách, HDV du lịch Phú Yên được du khách yêu mến bởi sự chuyên nghiệp, tính cách dễ thương, thật thà và chu đáo trong hành trình trải nghiệm”, ông Định nói.

TRẦN QUỚI