Mục 1 (Phần XIII) Dự thảo Báo cáo Chính trị tại Đại hội X của Đảng về phát huy dân chủ XHCN, khẳng định: "Xây dựng nền dân chủ XHCN là mục tiêu, động lực của công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, thể hiện mối quan hệ gắn bó giữa Đảng, Nhà nước và nhân dân". Điều đó là đúng, nhưng giải pháp nêu lên chưa xứng với tầm quan trọng của vấn đề.

Trong Dự thảo, biện pháp để phát huy dân chủ XHCN còn nằm trong các nội dung khác, đặc biệt là ở mục hoàn thiện Nhà nước pháp quyền XHCN và chống tham nhũng, lãng phí, nhưng cần phải cụ thể và đủ độ hơn trong mục 1 (Phần XIII). Thực tiễn cho thấy, cái khó trong vấn đề này chủ yếu là ở việc cụ thể hóa, làm cho giải pháp khả thi.

Dự thảo nêu: "Đề cao trách nhiệm của các tổ chức của Đảng, Nhà nước đối với công dân và ngược lại". Theo tôi, cần bổ sung thêm: Phải gắn trách nhiệm của người đứng đầu trong vấn đề thực hiện, phát huy quyền làm chủ ở cơ quan, đơn vị, địa phương của công dân. Không gắn vai trò cá nhân trong vấn đề này tình hình không thể có sự tiến triển tốt. Thực tế vừa qua có địa phương, đơn vị tình trạng khiếu kiện gia tăng về mất dân chủ và các tranh chấp kinh tế, đất đai... nhưng người đứng đầu vẫn cứ như "ngoài cuộc", thậm chí còn được đề bạt lên chức vụ cao hơn. Đó là biểu hiện tệ hại về sự coi thường quyền làm chủ của nhân dân, dẫn đến sự suy giảm, mất niềm tin của nhân dân vào tổ chức Đảng và chính quyền.

Dân chủ là bản chất tốt đẹp của xã hội ta, nhưng bản chất tốt đẹp và tính ưu việt của nó không phải thể hiện ở những mỹ từ, ở những câu khẩu hiệu có sức hấp dẫn mà là trong đời sống hiện thực của quần chúng nhân dân. Nói đến quyền làm chủ của nhân dân, trước hết nhân dân phải được thực hiện đầy đủ quyền bầu cử và bãi miễn cán bộ Nhà nước; công sức lao động của họ không bị ai ăn chặn, cướp mất; quyền sống và tự do của họ không bị ai ức hiếp. Chừng nào việc bầu cử còn là hình thức, còn trong tình trạng "lấy lệ", cử tri không biết rõ người mình sẽ bầu là ai và như thế nào, thì chừng đó chưa thể nói đã thực hiện tốt quy chế và phương châm làm chủ; chưa thể nói quyền làm chủ của nhân dân về chính trị đã được phát huy đầy đủ. Vì vậy, cần đổi mới công tác đề cử, bầu cử người vào các cơ quan công quyền theo hướng công dân trực tiếp thực hiện quyền làm chủ của mình, coi đó là một biện pháp quan trọng phát huy dân chủ XHCN.

Phải thực hiện cơ chế phát huy quyền làm chủ của nhân dân trong phản biện, kiểm tra, giám sát đối với các tổ chức của Đảng, Nhà nước và cá nhân người đứng đầu các cơ quan, đơn vị, địa phương. Có quy chế công khai các hoạt động của cán bộ công chức, nhất là người đứng đầu trước nhân dân. Sẽ không phát huy đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân nếu không thực hiện việc cán bộ Nhà nước công khai các hoạt động của mình trước nhân dân (chứ không chỉ là trước đại biểu nhân dân) theo định kỳ, hoặc bất thường. Có như thế thì nhân dân mới "biết, bàn, làm, kiểm tra" để cán bộ Nhà nước làm trong nhiệm vụ của mình là "người đầy tớ trung thành, tận tụy của nhân dân" như Bác Hồ từng căn dặn. Chắc chắn rằng, quy chế này nếu được thực hiện đầy đủ, thực chất ở mọi cấp, mọi ngành, ở tất cả các địa phương, đơn vị, cơ quan, nhất là ở các cơ quan Trung ương thì sẽ tạo ra được bầu không khí dân chủ thực sự trên toàn xã hội, sự phấn khởi, tích cực của người dân trong cuộc sống và lao động sản xuất, tạo động lực mạnh mẽ cho công cuộc đổi mới, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

NGUYỄN MẠNH HƯỞNG