Đó là bệnh nhân Trần Văn Dũng, sinh năm 1982, ở thôn Phú Dương, xã Xuân Thịnh (huyện Sông Cầu). Anh mắc bệnh tâm thần đã hơn mười năm nay, được Chuyên khoa tâm thần huyện Sông Cầu quản lý và điều trị từ năm 2002. Hiện tại, anh được Trạm y tế xã Xuân Thịnh quản lý điều trị ngoại trú theo Chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần cộng đồng từ năm 2006 đến nay.

Bệnh nhân Trần Văn Dũng bị xiềng trong căn chòi lá

 

Bệnh tâm thần phân liệt thể hoang tưởng của anh Trần Văn Dũng thường hay tái phát. Mỗi khi tái phát, anh lại không chịu uống thuốc. Vì bỏ thuốc lâu ngày nên bệnh của Dũng ngày càng tiến triển nặng. Gia đình Dũng đã nhiều lần đưa anh đi khắp các bệnh viện tâm thần từ tỉnh Bình Định đến Biên Hòa, mỗi đợt như vậy anh điều trị được 2-3 tháng, bệnh tạm ổn. Bệnh viện cho anh ra viện về địa phương dùng thuốc tiếp. Nhưng ra viện vài tháng thì bệnh lại tái phát. Mỗi khi có triệu chứng tái phát, không một bệnh nhân tâm thần phân liệt nào chịu uống thuốc, chứ không phải riêng trường hợp anh Dũng, nhất là mắc bệnh tâm thần phân liệt thể hoang tưởng bị hại. Bệnh nhân mắc thể bệnh này luôn nghĩ người thân ghét bỏ, đầu độc, cố giết hại mình nên tuyệt đối không ăn, không uống, tìm mọi cách để đối phó... Nếu không được y, bác sĩ chuyên khoa tâm thần điều trị kịp thời, bệnh ngày càng nặng, bệnh nhân bị kích động la hét, đập phá, đánh người, đốt nhà, đâm chém... gây nguy hại ở cộng đồng. Cũng từ tính chất nguy hiểm của bệnh nhân tâm thần phân liệt ở thời kỳ tái phát như vậy, họ phải chịu sống cảnh xiềng xích suốt đời khi gia đình lâm vào hoàn cảnh nghèo khổ, neo đơn như bệnh nhân Trần Văn Dũng và nhiều bệnh nhân khác cùng cảnh ngộ.

Ngày 17/3/2009, tôi về Trạm Y tế xã Xuân Thịnh giám sát Chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần cộng đồng quý I/2009. Kế hoạch được đưa ra trong đợt giám sát này: Phải đến tận nhà bệnh nhân nặng thăm khám để có hướng chỉ định điều trị. Y sĩ Lê Văn Bấn, Trưởng trạm Y tế Xuân Thịnh, cũng là người chuyên trách công tác điều trị và phục hồi chức năng cho bệnh nhân tâm thần phân liệt, đề nghị và phân công y tá Nguyễn Thị Huê cùng đi với tôi đến nhà bệnh nhân Trần Văn Dũng. Chúng tôi vừa đến gần ngõ nhà anh thì nghe tiếng kêu cứu thảm thương của bệnh nhân Dũng. Khi đến nơi, chúng tôi chứng kiến cảnh đau lòng: Anh bị xiềng hai tay, hai chân bằng một dây xích loại lớn với bốn ổ khóa thật kiên cố vào một gốc xoài. Anh ngồi trên một chiếc chiếu cũ kỹ nhàu nát, thân thể tiều tụy dơ bẩn, chung quanh anh đầy rác, lọ, lon đồ dùng để anh ăn, uống ở trong một chiếc chòi lợp bằng lá dừa rách nát thật tội nghiệp. Tôi hỏi chị Huê, người trực tiếp khám vãng gia: “Anh Dũng bị xiềng xích lâu chưa?”. Chị trả lời: “Gần 2 năm nay. Đến mùa mưa thấy anh tội lắm...”.

Bệnh tâm thần ngày nay có thể cứu chữa khỏi và người bệnh rất cần sự cứu chữa của thầy thuốc chuyên khoa, rất cần sự giúp đỡ, cưu mang của Nhà nước và cộng đồng để sớm phục hồi chức năng. Những người thầy thuốc như chúng tôi ngày đêm chăm sóc, điều trị cho những bệnh nhân tâm thần, chúng tôi hiểu họ hơn ai hết. Đã từng chứng kiến nhiều cảnh ngộ của người bệnh, nhưng bản thân tôi và đồng nghiệp không biết làm gì hơn khi chúng tôi không được phép điều trị bệnh nhân bằng thuốc tiêm. Trong khi đó, bệnh tái phát, họ không chịu uống thì làm sao cứu chữa? Nếu chuyển viện lên tuyến trên thì gia đình bệnh nhân quá nghèo, không có tiền chuyên chở và nộp viện phí cho bệnh viện tỉnh khác. Tôi đành quay lưng gạt nước mắt, đi như bỏ chạy vì tiếng kêu cứu của Trần Văn Dũng đuổi theo: “Cô Thoa ơi! Cứu em, đừng nỡ bỏ em đi. Gia đình em không thương, bỏ em”.

Tôi đặt bút viết bài này nhân Ngày chăm sóc sức khỏe tâm thần thế giới (7/4), thay cho lời cầu cứu của bệnh nhân tâm thần và gia đình họ, gửi đến những người đồng chí, đồng nghiệp thân thiết nhất của tôi, cũng như các cơ quan lãnh đạo của tỉnh, của ngành Y tế Phú Yên. Kính mong các cấp hãy quan tâm giúp đỡ người bệnh tâm thần hơn nữa, sớm xây dựng Bệnh viện Tâm thần Phú Yên để những bệnh nhân tâm thần được chăm sóc, điều trị tốt hơn, thoát khỏi cảnh xiềng xích, giúp họ sớm hòa nhập cộng đồng.

Y sĩ PHẠM THỊ KIM THOA

(Trung tâm Y tế dự phòng huyện Sông Cầu)