Trong lần theo Đoàn bác sĩ Bệnh viện 175 về khám bệnh tại xã Hòa Quang Nam, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên mới đây, tôi được nghe chuyện người đại đội trưởng bắn rơi máy bay Pháp, bị địch bắt tra tấn, hy sinh trong tù mà chưa được công nhận liệt sĩ.

Ông Nguyễn Thanh Tùng, sinh năm 1925 tại Thị Nghè, quận Bình Thạnh, TP Hồ Chí Minh. Tháng 8/1945, ông đã cùng anh ruột là Nguyễn Bân và em ruột Nguyễn Minh Lương tham gia cách mạng cướp chính quyền. Ngay sau đó, ba anh em ông cùng chiến đấu trong tiểu đoàn Độc lập tại mặt trận Thị Nghè. Mặt trận Thị Nghè vỡ, tiểu đoàn Độc lập phải rút về xã Hòa Quang Nam (huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên). Năm 1946, ông Nguyễn Thanh Tùng được cử đi học lớp quân chính ở Phú Phong (tỉnh Bình Định). Mãn khóa, ông Tùng được giữ chức trung đội phó ở Đại đội 212, Tiểu đoàn 365 thuộc liên Trung đoàn 80-83. Sau một thời gian, ông được đảm nhiệm trung đội trưởng rồi cán bộ Đại đội  212.

Năm 1949, ông Nguyễn Thanh Tùng đã chỉ huy đại đội bắn rơi một máy bay của giặc Pháp ở Đồng Bò (nay là xã Hòa Phong, huyện Tây Hòa), khi chiếc máy bay này ra ném bom vùng tự do của ta. Ông còn tham gia nhiều trận đánh ác liệt cùng tiểu đoàn do người anh ruột Nguyễn Bân làm tiểu đoàn trưởng. Những trận đánh ở Trường Lạc (Phú Yên), đèo Cổ Mã (Khánh Hòa), tập kích đồn giặc ở Tây Nguyên còn được các đồng đội ông nhắc đến. Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ, đơn vị ông đa phần tập kết ra Bắc, còn ông được lệnh ở lại tiếp tục hoạt động. Nhưng chỉ một thời  gian ngắn, ông bị địch bắt giam tại nhà tù Ngọc Lãng (TP Tuy Hòa, Phú Yên). Giam mấy tháng, địch thả ông về. Ông Tùng thấy tình hình không ổn, bí mật chuyển cả gia đình lên Buôn Ma Thuột nhằm tránh sự truy xét của địch. Nhưng chỉ được một thời gian, địch phát hiện và bắt ông giam tại nhà tù Đắk Lắk. Trong tù, chúng tra tấn ông dã man, nhằm khai thác các đầu mối liên lạc của ta. Tuy nhiên, người chiến sĩ cộng sản đã kiên cường không khai. Do đòn thù quá nặng, ông đã bị kiệt sức, địch phải chuyển về Bệnh viện Chợ Rẫy, Sài Gòn, nhưng ông đã ra đi vào ngày 12/10/1958. Địch đưa chôn ông tại nghĩa trang Phú Thọ.

Sự hy sinh của ông Nguyễn Thanh Tùng xứng đáng được Đảng và Nhà nước công nhận liệt sĩ. Hiện nay chính quyền xã Hòa Quang Nam, huyện Phú Hòa, tỉnh Phú Yên đã đề nghị lên trên để công nhận liệt sĩ cho ông Nguyễn Thanh Tùng. Rất mong các các cơ quan chức năng sớm giải quyết công nhận liệt sĩ Nguyễn Thanh Tùng.

ĐOÀN HOÀI TRUNG

Ông Nguyễn Thanh Tùng (người thứ 6 từ trái qua) cùng đồng đội tại chiến trường Phú Yên năm xưa  – Ảnh: ĐHT chụp lại