Hiện nay Phú Yên đang ở những tháng chính của mùa khô. Thời tiết luôn ở tình trạng ít mưa, nắng nhiều, thậm chí xảy ra nắng nóng, kéo theo gió tây khô nóng. Nhiệt độ lên cao, có khi tới 41- 42⁰C.

Tuy nhiên, trong những năm gần đây tình hình biến đổi khí hậu hết sức phức tạp, kéo theo những hiện tượng bất thường của thời tiết, không tuân theo quy luật nào của khí hậu, mà có những hiện tượng thời tiết nguy hiểm xảy ra ở bất cứ thời điểm nào, bất cứ nơi đâu không lường trước được hậu quả của nó gây lên. Dưới đây xin giới thiệu một số thuật ngữ thường gặp trong mùa khô tại tỉnh Phú Yên.

Áp thấp nóng phía tây: Từ cuối tháng 3, mặt trời vượt qua xích đạo đi lên phía bắc bán cầu, lục địa châu Á bị nóng dần lên, hình thành một trung tâm áp thấp lớn có tâm ở đông bắc Ấn Độ, gọi là áp thấp nóng phía tây hay áp thấp Ấn - Miến.

Rìa đông nam áp thấp nóng phía tây: Từ tháng 4, áp thấp nóng đã có thể lấn tới bán đảo Đông Dương, lãnh thổ Việt Nam nằm ở rìa đông nam áp thấp nóng này nên thường gọi là rìa đông nam áp thấp nóng phía tây. Đặc trưng thời tiết khi có hình thế này là không khí khô và nóng, gió chuyển hướng tây đến tây nam. Tháng 5, tháng 6, thấp nóng phía tây phát triển rõ rệt ra phía đông, một trung tâm áp thấp phụ hình thành ở vùng Hoa Nam Trung Quốc hay Bắc Bộ Việt Nam, thời tiết đặc trưng ít mây, trời nắng nóng gay gắt hầu hết ở các vùng nhiệt độ cao tuyệt đối trong năm đều do loại hình thời tiết này gây ra. Ở Phú Yên hình thế thời tiết này là “thủ phạm” gây ra nắng hạn kéo dài trong vụ hè thu. Nhưng cũng với hình thế rìa đông nam áp thấp nóng, trong khi gió mùa tây nam mạnh 5- 10m/s lên đến 1.500m từ vịnh Ben-gan tràn qua Thái Lan và bán đảo Đông Dương, lúc này có mưa rào và dông nhiều nơi ở Nam Bộ và Tây Nguyên.

Dải áp thấp nóng: Áp thấp nóng trong quá trình phát triển ra phía đông ngoài hình thành áp thấp phụ ở Hoa Nam hay Bắc Bộ Việt Nam còn xuất hiện các tâm thấp phụ khác ở Quảng Đông, Phúc Kiến, Trung Quốc hình thành dải áp thấp nóng. Thời tiết loại hình này tương tự như trường hợp rìa đông nam áp thấp nóng có tâm phụ ở Hoa Nam hay Bắc Bộ Việt Nam.

Áp cao cận nhiệt đới: Dọc vĩ tuyến 300 Bắc từ Thái Bình Dương đến bán đảo Ai Cập hình thành một dải áp cao phân ra làm nhiều trung tâm, gọi là áp cao cận nhiệt đới hay phó nhiệt đới, chúng hoạt động thường xuyên và ít di chuyển. Bán đảo Đông Dương chịu ảnh hưởng của áp cao có tâm ở Hawaii, thường gọi là rìa tây nam lưỡi áp cao cận nhiệt đới. Dòng không khí được thổi từ phía nam của trung tâm áp cao cận nhiệt đới này về vùng bán đảo Đông Dương có nguồn gốc nhiệt đới biển với hướng gió Đông Bắc gọi là tín phong Đông Bắc. Khi áp cao cận nhiệt đới mạnh lên, khu vực nằm sâu trong rìa tây nam lưỡi cao cận nhiệt đới thời tiết ít mây, không mưa, nắng nhưng không nóng, hình thế này là tác nhân chính gây ra hạn vào giữa mùa mưa ở Nam bộ, người dân thường gọi là hạn bà Chằn.

Kỹ sư HOÀNG THỊ LAN

(Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn Phú Yên)