Từ bài viết “Tiếng kêu cứu của một bệnh nhân tâm thần” của y sĩ Phạm Thị Kim Thoa phản ánh trên Báo Phú Yên (số 771, ngày 13/4/2009) gây xúc động cho nhiều bạn đọc, phóng viên Báo Phú Yên vào cuộc để viết tiếp vấn đề này.

Không chỉ anh Trần Văn Dũng (xã Xuân Thịnh, huyện Sông Cầu) kêu cứu mà còn có rất nhiều người đang trong tình cảnh như vậy. Điều đáng quan tâm là tiếng kêu cứu của bệnh nhân và gia đình họ gần như bế tắc. Bởi lẽ, Phú Yên là tỉnh duy nhất trên cả nước không có bệnh viện tâm thần hoặc chuyên khoa tâm thần trong Bệnh viện Đa khoa tỉnh hoặc Trung tâm Phòng chống bệnh xã hội.

Bà Tráng và con gái mắc bệnh Lê Thị Hương  – Ảnh: T.THỦY

 

Bài1:  Nỗi đau của những cảnh đời

Hàng trăm lý do để họ lên cơn. Trời nắng như đổ lửa, bệnh nhân tâm thần càng lên cơn. Họ đi lang thang, sống vất vưởng ở đầu đường xó chợ rồi có những hành vi không tự chủ, có thể dẫn đến giết người. Bản thân họ hay bị xua đuổi, đánh đập, bị lạm dụng tình dục. Nhiều gia đình có người bệnh tâm thần nỗi đau chồng chất nỗi đau và kiệt quệ.

BA ĐỨA CON TÂM THẦN VÀ NỖI ĐAU NGƯỜI MẸ

Ngôi nhà nhỏ ở thôn Phước Lộc 2, xã Hòa Thành (huyện Đông Hòa) trống hơ trống hoác, chỉ có những chiếc giường tạm bợ là nơi để ngủ qua đêm của năm thành viên.

Cô con gái khá xinh ngồi bên mẹ phụ rửa rau lo bữa cơm chiều đạm bạc, nói: “Chị đến tìm người bệnh tâm thần à. Em cũng bệnh nè chị. Trời nắng, em thấy đau đầu và thích đi quanh xóm, không khéo lại lên “cơn” nữa”. Nghe câu nói ấy của con gái, bà mẹ già 70 tuổi giật nảy người: “Không lẽ sắp có đứa phát bệnh nữa sao?” Rồi tim bà như lại chết nghẹt.

Lê Thị Hương mắc bệnh khi đang học lớp 9. Một buổi trưa năm 1993, đi học về, bỗng dưng Hương xé hết sách vở, la hét rồi lấy dây riết ngang cổ. Từ ngày ấy, em trở thành bệnh nhân tâm thần. Bà Đoàn Thị Tráng, mẹ Hương bao lần chết đi, sống lại khi năm trước, đứa con gái đầu Lê Thị Phú cũng đã mắc bệnh tâm thần.

Một người bị tâm thần trên đường phố Tuy Hòa – Ảnh: T.THỦY

 

7 năm, chứng kiến hai con phải lang thang khắp nơi, ăn những thứ không nên ăn, uống những thứ mà người bình thường không thể uống, vợ chồng bà Tráng chỉ biết đưa con vào viện ở Biên Hòa rồi khấn lạy trời, Phật thương tình. Có lẽ không trời, Phật nào nghe thấu nên “họa vô đơn chí” lại ập đến. Người con trai duy nhất là Lê Yên cũng bị bệnh tiếp. Bà rưng rưng nhớ lại: “Chính thằng Yên đã giết cha mình trong buổi đầu tiên phát bệnh. Thi rớt đại học, nó buồn không ngủ được rồi lên cơn, gây ra án mạng”. Nhà có bốn đứa con, thì có ba đứa bị điên, chồng chết vô duyên vô cớ, bà Tráng như con thuyền mất lái.

Hương kể: “Tội mẹ lắm, bà nuôi bọn em trong muôn vàn khó khăn. Cách đây ba năm, mẹ lại phải nuôi đứa cháu ngoại con chị Phú. Bọn dã man nào đã hiếp chị làm đảo lộn cuộc sống vốn không bình yên”. Hương lại nhìn tôi, thẹn thùng: “Mỗi khi thấy chị Phú và thằng Yên lên cơn, trần truồng đi khắp nơi, em lại liên tưởng đến mình, vừa mắc cỡ, vừa thấy lo”

Bà Tráng là thanh niên xung phong 13 năm trên đường Hồ Chí Minh (Quảng Bình- Hà Tĩnh). Chồng bà là bộ đội tham gia hai cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ. Cuộc đời họ chưa được bù đắp sau chiến tranh, lại rơi vào thảm cảnh. Nghe bác sĩ nói bệnh của các con bà tái đi tái lại, bà càng thấy hỗn loạn tinh thần “Vậy là mình phải tiếp tục đi xin ở đầu đường, xó chợ  nữa rồi. Nhưng không sao, làm gì cũng được, chỉ lo khi mình chết các con đi về đâu?”.

BI KỊCH TỪ NHỮNG HÀNH VI NGUY HIỂM

Năm nào cũng có chuyện đau lòng xảy ra vì chính người bệnh tâm thần giết chết người thân trong gia đình khi bệnh lên cơn cấp tính.

Tối 28/2/2007, em Trương Đình Phú Quốc (sinh năm 1988, ở tổ 10, khu phố Trần Phú, phường 8, TP Tuy Hòa) dùng dao giết chết bà ngoại. Em là một bệnh nhân tâm thần phân liệt được quản lý điều trị tại trạm y tế phường từ năm 1995. Hàng năm, bệnh diễn biến bất thường, lên cơn là em đánh đập người nhà. Do không có bệnh viện để điều trị nội trú nên gia đình thường chuyển em đến Bệnh viện Tâm thần Trung ương II Biên Hòa (Đồng Nai). Bệnh nhân phải đi lại xa xôi, bệnh tái phát bất thường, hành vi nguy hiểm của Quốc, gia đình không lường trước được.

Ông Nguyễn Kim Phong chỉ dám đứng xa để nhìn người con tâm thần ngồi trong “bóng tối” - Ảnh: T.THỦY

 

Bệnh nhân Nguyễn Văn Tần (thôn Phước Lương, Hòa Xuân Tây, Đông Hòa) phát bệnh hơn một năm với những hành vi như không ngủ, tính khí thất thường, đi lang thang trong xóm, nói xàm một mình. Gia đình Tần chỉ cúng bái mà không chịu đến cơ sở y tế để nhận thuốc điều trị. Chiều ngày 2/11/2006, bệnh nhân ăn cơm cùng gia đình, cãi vã rồi đánh mẹ. Sau đó, Tần lấy cây đánh cha gãy tay trái, chấn thương nặng vùng đầu từ thái dương đến gò má. Cha bệnh nhân ngất xỉu và đã chết sau 15 phút.

Người bệnh tâm thần không nhận thức được hành vi của mình và trong nhiều trường hợp, gia đình phải dùng “biện pháp mạnh” để ngăn chặn những hành động nguy hiểm của họ. Anh Nguyễn Kim Sang (phường 6, TP Tuy Hòa), mỗi khi phát bệnh là đánh người trong nhà. Các dây điện và đồ dùng sinh hoạt đều bị anh đập nát. Có lần Sang lấy dao cắt lưỡi, phải đưa đi viện cấp cứu. Ông Nguyễn Kim Phong, cha bệnh nhân, cho biết, hễ cứ thả ra là anh đi suốt đêm. 22 năm bị tâm thần phân liệt (TTPL), anh đã bị giam xích trong nhà 12 năm. Số ngày Sang tỉnh táo chỉ tính trên đầu ngón tay. Ông Phong xót con: “Khi nghe có trường hợp TTPL gây chết người thì tôi hoảng quá nên đành xích nó lại. Nó mạnh lắm, đánh cả người đến chăm sóc nên không ai dám đến gần. Khi tắm thì đành xịt nước theo kiểu “tắm heo”. Quần áo thì đưa vào, lạnh nó tự mặc, nóng thì nó cởi trần”. Khi tôi đến nơi Sang ở, liền nghe hét: “ Chừng nào cởi xích, chừng nào cởi xích cho tôi”.

(Bài 2: Đi đâu, về đâu người bệnh tâm thần?)

VŨ HOÀNG