An toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC) trong quá trình hàn cắt kim loại đã trở thành vấn đề đáng lo ngại khi nhiều vụ cháy, nổ gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản xuất phát từ những vi phạm nguyên tắc an toàn lao động của thợ hàn cắt kim loại.
Điển hình, vụ cháy xảy ra vào ngày 1/8/2022 tại quán Karaoke ISIS (số 231 bờ sông Quan Hoa, phường Quan Hoa, quận Cầu Giấy, Hà Nội), nguyên nhân được xác định do hàn cắt kim loại trong quá trình sửa chữa. Và gần đây, ngày 7/12/2023, cũng do hàn cắt kim loại cũng là nguyên nhân đã gây ra vụ cháy tại khu vực sửa chữa tàu cá thuộc Công ty TNHH Sửa chữa và đóng tàu Phan Thiết (tỉnh Bình Thuận), làm 11 tàu cá bị cháy hoàn toàn.
Chủ quan, thiếu kiến thức về an toàn PCCC
Qua các vụ cháy do hàn cắt kim loại nêu trên cho thấy, nguyên nhân dẫn đến cháy lớn chủ yếu là do hàn cắt kim loại không đảm bảo an toàn PCCC. Chủ các cơ sở chủ quan, thiếu trách nhiệm trong đảm bảo an toàn PCCC; công nhân, thợ hàn chủ quan, thiếu kiến thức về PCCC.
Hàn xì là một nghề rất dễ xảy ra cháy, nổ. Tuy nhiên qua khảo sát cho thấy, tại phần lớn cơ sở hàn cắt kim loại hiện nay, việc huấn luyện nghiệp vụ PCCC rất hạn chế và không được quan tâm. Công nhân không được tập huấn nghiệp vụ về PCCC và sử dụng thiết bị hàn cắt (bình O2, gas, C2H2) không đảm bảo an toàn.
Trong quá trình hàn cắt, họ thường không cử người trông coi hoặc chỉ ít người; không có biện pháp cách ly các vật liệu và hàng hóa dễ cháy ra khỏi khu vực hàn cắt. Các cơ sở này cũng không trang bị dụng cụ, phương tiện chữa cháy cần thiết tại khu vực hàn cắt, không chú ý đến tính an toàn của dụng cụ sử dụng để hàn cắt...
Phần lớn người trực tiếp tổ chức hàn cắt kim loại chưa được trang bị kiến thức cơ bản về PCCC nên không nắm được đặc tính nguy hiểm cháy, nổ của hàn cắt kim loại, không có biện pháp phòng ngừa sự cố. Đến khi xảy ra hỏa hoạn, họ không biết sử dụng các phương tiện chữa cháy tại chỗ, lúng túng, sợ hãi nên không xử lý dập tắt đám cháy ngay khi mới phát sinh. Thậm chí họ còn bỏ chạy làm cho đám cháy lan nhanh dẫn đến cháy lan, cháy lớn, gây ra những hậu quả khó lường.
Biện pháp bảo đảm an toàn
Để đảm bảo an toàn cho quá trình hàn cắt kim loại, giảm đến mức thấp nhất số vụ cháy do hàn cắt kim loại gây ra, cần thực hiện một số giải pháp như sau:
Trước tiên, người đứng đầu các cơ sở cần nêu cao trách nhiệm, quan tâm và đầu tư cho công tác PCCC; ban hành nội quy, quy định an toàn PCCC, quy trình hàn cắt kim loại an toàn. Đồng thời thường xuyên tuyên truyền, phổ biến kiến thức pháp luật về PCCC, cũng như đặc tính nguy hiểm cháy, nổ của quá trình hàn cắt kim loại, kiến thức về an toàn nói chung, an toàn cháy, nổ nói riêng trong quá trình hàn cắt.
Trong quá trình hàn cắt kim loại phải tổ chức che chắn bằng các vật liệu không cháy hoặc di chuyển các vật liệu dễ cháy ra khỏi khu vực hàn cắt (tối thiểu 10m); không để vảy hàn có nhiệt độ cao tiếp xúc với các vật liệu dễ cháy; phải cử người trông coi thường xuyên trong suốt quá trình hàn cắt và kiểm tra thật kỹ trước khi kết thúc việc hàn cắt.
Chỉ sử dụng các dụng cụ hàn cắt đảm bảo an toàn như các chai khí trong thời hạn kiểm định, dây dẫn khí đảm bảo kín, đường ống dẫn khí phải được bảo vệ tránh tia lửa hàn, xỉ hàn và dầu mỡ, không đặt các chai khí gần nguồn nhiệt, hệ thống điện...
Phải trang bị các phương tiện PCCC cần thiết như bình chữa cháy tại khu vực tiến hành hàn cắt để kịp thời xử lý khi có sự cố cháy, nổ.
Thợ hàn phải được tập huấn về nghiệp vụ PCCC, nắm vững đặc điểm nguy hiểm cháy, nổ trong hàn cắt kim loại, biết sử dụng thành thạo các loại phương tiện PCCC tại chỗ để có thể dập tắt được đám cháy ngay khi mới phát sinh.
Áp dụng các phương pháp hàn cắt tiên tiến, sử dụng thợ hàn có tay nghề đã qua đào tạo về an toàn trong quá trình hàn cắt.
Riêng đối với thợ hàn, phải trang bị đầy đủ đồ dùng bảo hộ cá nhân (giày, găng tay, kính hàn...). Sắp xếp nơi làm việc gọn gàng, kiểm tra tình trạng nước, cát, bình chữa cháy trang bị cho khu vực hàn. Chuẩn bị chậu nước để làm nguội mỏ hàn. Có sẵn bình chữa cháy và các phương tiện dập lửa sẵn bên cạnh khi thực hiện công tác hàn xì.
Cần tiến hành kiểm tra các chỗ nối ống cao su với mỏ hàn và bộ giảm áp (dùng nước xà phòng), tình trạng mỏ hàn, bộ giảm áp và ống dẫn khí, độ lưu thông của miệng phun mỏ hàn, độ lưu thông của ống dẫn cao su từ bình oxy đến mỏ hàn và từ bình khí axêtylen đến mỏ hàn.
Thợ hàn không được dùng búa hoặc các dụng cụ phát tia lửa để gõ vào nắp chai chứa khí. Không sử dụng bộ giảm áp đã chờn ren. Không để chai khí oxy, các ống cao su dẫn khí tiếp xúc với đường dây dẫn điện. Không tự động tháo, lắp bộ phận giảm áp nếu chưa được sự đồng ý của thợ hàn chính. Không mở van bình khí axêtylen bằng các dụng cụ, thiết bị không chuyên dùng.
Trong thời gian làm việc cần chú ý: Khi mồi lửa cho mỏ hàn hơi phải dùng diêm, bật lửa chuyên dùng. Khi hàn không quàng ống dẫn khí vào cổ, vào vai, kẹp chân, cuộn tròn hoặc bẻ gập ống. Khi mỏ hàn hơi đang cháy không mang ra khỏi khu vực làm việc dành riêng cho thợ hàn. Khi hàn ở trên cao không được mang mỏ hàn hơi đang cháy để leo thang.
Trong thời gian giải lao phải tắt lửa mỏ hàn và đóng van cấp khí tới mỏ hàn. Nếu thời gian nghỉ kéo dài (giao ca, ăn trưa) thì ngoài việc tắt lửa mỏ hàn còn phải khóa van bình oxy, bình khí axêtylen và ở bộ phận giảm áp phải nới hết cỡ nén của lò xo bên trong.
Khi mỏ hàn quá nóng thì phải tắt lửa mỏ hàn, nhúng đầu mỏ hàn vào chậu nước sạch, chờ nguội hẳn mới được làm việc trở lại. Khi lửa tạt lại phải đóng ngay van nước của bình sinh khí, đồng thời đóng van bình chứa khí, sau đó nhúng mỏ hàn vào nước sạch chờ cho đến khi nguội hẳn mới làm việc lại.
Khi áp suất ở bình khí axêtylen tụt xuống hẳn thì không được tiếp tục làm việc; phải kiểm tra ngay tình trạng của bình. Khi miệng phun mỏ hàn bị tắc phải dùng dây đồng vừa lỗ phun của mỏ để thông, không được dùng dây thép. Khi hàn cắt trong thể tích kín phải đốt mỏ hàn từ ngoài mang vào.
Hàn cắt trong những gian nhà có sàn gỗ, vật liệu dễ cháy phải dùng tấm tôn hay tấm amiăng che phủ bề mặt chống cháy lan. Hàn cắt trên cao (từ 1,5 m trở lên) cần chú ý có thể gây cháy ở phía dưới.
Thượng tá ĐÀO THẾ HẢI
Phó Trưởng phòng PC07 Công an tỉnh
