TX Sông Cầu được mệnh danh là thủ phủ của nghề nuôi tôm hùm, trong đó nhiều nhất là ở vịnh Xuân Đài, với chi chít bè nuôi lênh đênh trên sóng nước.

Nghề này có thể thu về tiền tỉ sau mỗi vụ, nhưng lắm lúc cũng trắng tay vì chi phí lớn và nhiều rủi ro.

Ăn mì tôm, bỏ tiền tỉ nuôi tôm

Sáng, nhiều người nuôi tôm hùm ở khu phố Phước Lý, phường Xuân Yên lắc thúng chai ra vịnh Xuân Đài cho tôm hùm ăn. Trong khi chất mồi lên thúng, anh Nguyễn Văn Trung nói về nghề nuôi tôm hùm của mình. 10 năm trước, từ xã An Thạch, huyện Tuy An, anh Trung ra đây nuôi tôm hùm. Thời điểm đó, mật độ còn thưa, môi trường nước chưa bị ô nhiễm và thị trường xuất khẩu ổn định, nuôi tôm mau giàu. Bây giờ nuôi tôm bấp bênh, không biết thiên tai, dịch bệnh ập đến lúc nào.

“Cách đây 3 năm, tôm đang lớn ngon lành, chuẩn bị bán thì nguồn nước đổi màu vì ô nhiễm. Chỉ trong vòng 2 ngày, tôm chết hàng loạt. Lúc ấy tôm hùm có giá lắm, tôm bông 1,5-1,8 triệu đồng/kg, tôm xanh gần 1 triệu đồng/kg. Năm ấy tôi nuôi 20 lồng, tôm chết đến 90%, gần như trắng tay”, anh Trung nhớ lại.

Lắc thúng chai ra bè cho tôm ăn xong rồi lặn xuống các lồng thăm chừng tôm, lát sau ngoi lên, anh Trung trút từ trong cái vợt ra mấy con tôm hùm to bằng cổ tay, cho hay: Mấy con tôm này bị bệnh, đừ, ít di chuyển nên bị hàu chỉ bám, bó thân tôm lại, không thay vỏ được. Loại này nếu tiếp tục nuôi thì cũng chết dần chết mòn. Tôm không bệnh thì rất lanh, càng que của nó gãi mình mẩy, tự làm vệ sinh quanh vỏ thì không có sinh vật nào bám được.

Ngồi nghỉ mệt, anh Trung nói ngày nào cũng mua mồi cho tôm ăn, mỗi bịch 10.000 đồng. Người nuôi tôm vùng này ai cũng thuộc lòng câu: Chiều chiều gió thổi hiu hiu, vì mê hai tỉ mất tiêu mười ngàn. Nếu nuôi số lượng lớn tôm hùm bông, mỗi vụ nuôi kéo dài 12 tháng, chi phí tiền mồi tốn cả tỉ đồng. Nếu tôm chết là ôm cả đống nợ. Còn suôn sẻ được mùa được giá, trừ chi phí sẽ thu về tiền tỉ.

Nụ cười của những người nuôi tôm hùm ở vịnh Xuân Đài khi được mùa, được giá. Ảnh: LÊ TRÂM

Anh Bùi Văn Phong đang nuôi 40 lồng tôm hùm ở Gành Đỏ, phường Xuân Đài cho biết đã có hơn 15 năm sống chết với nghề này. Quê anh Phong ở thôn Từ Nham, xã Xuân Thịnh (TX Sông Cầu). Trước đây, khi nguồn nước ở vịnh Xuân Đài chưa bị ô nhiễm, nghề nuôi tôm hùm ít rủi ro, thị trường tiêu thụ lại ổn định, có năm anh Phong nuôi đến 60 lồng. Theo anh Phong, nghề nuôi tôm hùm ở vùng này ám ảnh nhất là mưa lớn bất thình lình, nước sông Bình Bá đổ ngược về đây, tôm dễ bị sốc nước ngọt. Người nuôi tôm hùm bằng lồng bè trên sóng nước nhưng như ngồi trên đống lửa…

Cắm điện ấm nước siêu tốc để chế gói mì tôm sẵn tiện pha bình trà, anh Phong tâm sự: Ngày nào cũng lo cho tôm ăn mà lại thường bỏ đói chính mình. Nuôi tôm hùm tiền tỉ mà suốt ngày ăn mì tôm là chính. Nuôi tôm hùm, năm trúng năm trật. Trúng thì ham mà trật thì méo mặt, bù qua sớt lại chưa thấy dư.

Nhiều nỗi lo

Vịnh Xuân Đài trải dài từ phường Xuân Đài, Xuân Thành, Xuân Yên đến xã Xuân Phương. Nơi đây được nhiều người biết đến là thủ phủ tôm hùm của tỉnh. Theo nhiều người, tôm hùm nuôi chủ yếu xuất sang thị trường Trung Quốc. Năm nào thị trường hơn tỉ dân này ăn mạnh, giá tôm tăng cao thì người nuôi ấm túi. Còn nếu đường xuất khẩu sang nước láng giềng này bị nghẹt, người nuôi chỉ biết than ngắn thở dài.

Người nuôi vận chuyển thức ăn ra bè nuôi tôm hùm trên vịnh Xuân Đài. Ảnh: LÊ TRÂM

Theo thống kê của UBND TX Sông Cầu, toàn thị xã có 55.000 lồng tôm hùm, chủ yếu là tôm hùm xanh.

Hiện nay, giá tôm hùm bông dao động từ 930.000-950.000 đồng/kg; tôm hùm xanh trên dưới 750.000 đồng/kg. Những năm trước đây, vào thời điểm này, giá tôm lên cao, tôm hùm bông 1,5-1,9 triệu đồng/kg, tôm hùm xanh có giá 800.000 đồng đến 1 triệu đồng/kg. Anh Nguyễn Văn Tiến, người đang nuôi 20 lồng tôm hùm xanh ở Vũng Chào, xã Xuân Phương, chia sẻ: “Nuôi tôm hùm bây giờ chấp nhận chờ thời. Nếu được giá thì kiếm lời, còn giá xuống thấp đành bấm bụng chịu, chờ thời vụ sau”.

Hiện khu vực Vũng Chào, nuôi tôm hùm khá thuận lợi vì phía ngoài có núi chắn sóng. Khu vực này có sức chứa hàng ngàn lồng nuôi tôm. Với số lồng tôm như vậy nên người dân lo ngại ô nhiễm. Bà Trần Thị Xinh cho hay: “Nhà tôi ở ven Vũng Chào. Hàng ngày tôi để ý có cả tấn thức ăn tôm hùm trút xuống vùng biển này. Trung bình mỗi lồng nuôi 70 con tôm hùm, mỗi ngày ít nhất cũng hết 6kg mồi. Bè nuôi 50 lồng thì mỗi ngày sử dụng 3 tạ mồi. Đó là cho tôm ăn cá giã với nhiều loại cá trộn chung lại. Còn nếu cho tôm ăn cua, ốc thì phải trừ hao vỏ, 3 tạ thành 5 tạ. Chưa kể thời điểm thúc tôm hùm lớn nhanh, có người ép ăn đến 7 tạ mồi. Tôm ăn không hết, thức ăn thừa dưới nước hôi thối. Còn phần vỏ cua, ốc chìm xuống đáy thành núi rác. Lồng nuôi mắc cạn giữa bãi rác, ô nhiễm nguồn nước làm cho tôm bị dịch bệnh.

Theo Chi cục Chăn nuôi và Thú y tỉnh, thời gian qua, bệnh sữa, đen mang xảy ra trên tôm hùm nuôi lồng và tất cả các loại tôm ở Sông Cầu. Qua kiểm tra, xác định nguyên nhân gây bệnh do mật độ lồng nuôi dày làm lưu tốc dòng chảy kém, cản trở sự lưu thông nước. Các chỉ số môi trường đều vượt ngưỡng cho phép. Môi trường nuôi bị ô nhiễm do chính hoạt động nuôi trồng thủy sản.

Ông Nguyễn Trọng Tùng, Giám đốc Sở NN&PTNT cho biết đã khuyến cáo các hộ nuôi tôm hùm kiểm tra chất lượng thức ăn, cần thiết phải giảm 50% lượng thức ăn để tránh dư thừa. “Việc sử dụng thức ăn tươi cần đảm bảo chất lượng và bổ sung các chế phẩm sinh học, vitamin, khoáng chất để tôm tăng sức đề kháng trong điều kiện thời tiết thay đổi để tôm chống chịu tác nhân gây bệnh”, ông Tùng nói.

MẠNH LÊ TRÂM