Thời gian qua, các cấp, ngành, tổ chức xã hội trên địa bàn tỉnh đã có nhiều cố gắng trong việc chỉ đạo, phối hợp bảo vệ, chăm sóc, phục hồi chức năng cho người tâm thần (NTT), người rối nhiễu tâm trí, tạo điều kiện cho họ hòa nhập cộng đồng.

Người tâm thần ở Trung tâm Nuôi dưỡng người có công và Công tác xã hội tỉnh được y sĩ khám sức khỏe. Ảnh: KIM CHI

Theo số liệu thống kê của Sở LĐ-TB-XH, toàn tỉnh hiện có 2.500 người mắc bệnh tâm thần nặng; trong đó có 1.433 người bị tâm thần phân liệt, 657 người bị rối loạn tâm thần và 397 người chưa xác định được dạng tật cụ thể.

Hỗ trợ hòa nhập cộng đồng

Tại Phú Yên, công tác trợ giúp và phục hồi chức năng cho NTT, rối nhiễu tâm trí được thực hiện theo hướng kết hợp giữa cơ sở bảo trợ xã hội và cộng đồng, lồng ghép các chương trình, dự án về an sinh xã hội chăm sóc sức khỏe tâm thần. Hiện Trung tâm Nuôi dưỡng người có công và Công tác xã hội tỉnh có hơn 50 NTT được chăm sóc và trị liệu.

Theo bà Nguyễn Thị Thúy Nga, giám đốc trung tâm này, chăm sóc NTT rất khó. Hầu hết các gia đình có người bị bệnh tâm thần hoàn cảnh rất khó khăn, thu nhập thấp, trong khi các chương trình và chính sách xã hội dành cho đối tượng này còn hạn chế. Một số người khi tinh thần bất ổn, họ la hét, đập phá… Do đó, các nhân viên phải thường xuyên chia sẻ tâm tư để hiểu được nguyện vọng của người bệnh. Các nhân viên xã hội của trung tâm cũng tăng cường phối hợp giữa điều trị, chăm sóc, hỗ trợ tâm lý và hỗ trợ xã hội đối với từng trường hợp, hướng tới sự tiếp cận các dịch vụ trợ giúp toàn diện cho người bị rối nhiễu tâm trí, NTT.

Chị Phạm Thị Tuyết Nhi, cộng tác viên công tác xã hội xã Xuân Phước (huyện Đồng Xuân) chia sẻ: Với chức năng hỗ trợ công tác xã hội, hằng tháng, chúng tôi đến các gia đình có NTT hướng dẫn họ rèn luyện các kỹ năng tự ăn uống, vệ sinh cá nhân. Đối với các cháu trong độ tuổi đi học, chúng tôi còn phối hợp với phụ huynh để dạy chữ, từ đó giúp các cháu tự tin hòa nhập cộng đồng.

Em Võ Ngọc Duy (xã An Định, huyện Tuy An) nhiều năm vất vả nuôi ba bị tâm thần, thổ lộ: “Gia đình thuộc diện hộ nghèo, hằng ngày ngoài giờ đi học, em phải chăm ba và quán xuyến việc nhà. Nhờ các cấp chính quyền, các tấm lòng hảo tâm cưu mang, hỗ trợ nên gia đình bớt khó khăn”.

Phát hiện, can thiệp kịp thời

Do tác động kéo dài của đại dịch COVID-19, số lượng NTT, người rối nhiễu tâm trí có chiều hướng gia tăng nhưng chưa được trợ giúp kịp thời. Còn với các mô hình chăm sóc dựa vào cộng đồng, gia đình vẫn chưa đủ điều kiện để triển khai. Một số đơn vị chức năng triển khai dịch vụ phát hiện sớm trẻ em tự kỷ, người rối nhiễu tâm trí; tuyên truyền, tư vấn về phục hồi chức năng đối với các đối tượng; nhưng cũng chưa phổ biến. Trước thực tế này, UBND tỉnh đã ban hành kế hoạch thực hiện Chương trình trợ giúp xã hội và phục hồi chức năng cho NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2021-2030.

Chương trình tiếp tục tạo cơ hội cho những đối tượng nói trên hòa nhập cộng đồng tốt hơn, giảm gánh nặng chi phí chăm sóc, chữa trị cho gia đình và xã hội. Chương trình cũng nhằm huy động sự tham gia của xã hội để tăng cường trợ giúp về vật chất, tinh thần, chăm sóc, phục hồi chức năng cho các đối tượng, giúp họ ổn định cuộc sống. Qua đó, chương trình giúp sàng lọc, phát hiện, hỗ trợ can thiệp, phòng ngừa người rối nhiễu tâm trí, đặc biệt là trẻ tự kỷ bị tâm thần nặng, góp phần bảo đảm an sinh xã hội và nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp xã hội đối với NTT, người rối nhiễu tâm trí.

Bà Huỳnh Phạm Ái Thy, Trưởng phòng Bảo trợ xã hội - Trẻ em - Bình đẳng giới (Sở LĐ-TB-XH) cho biết: Từ nay đến năm 2025, toàn tỉnh phấn đấu, mỗi năm có ít nhất 80% NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí tiếp cận các dịch vụ y tế dưới các hình thức khác nhau; 70% trẻ em từ sơ sinh đến 6 tuổi được sàng lọc phát hiện sớm dạng khuyết tật phổ tự kỷ và được can thiệp sớm. Các đơn vị chức năng tăng cường hỗ trợ hướng nghiệp, lao động trị liệu tại cơ sở trợ giúp xã hội đối với NTT, người rối nhiễu tâm trí; xem xét, tạo điều kiện cho gia đình có người bệnh có nhu cầu và đủ điều kiện được vay vốn với lãi suất ưu đãi theo quy định. Tỉnh cũng phấn đấu ít nhất 60% cơ sở trợ giúp xã hội chăm sóc NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí có câu lạc bộ thể dục, thể thao, văn hóa, văn nghệ của NTT, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí...

HOÀNG LÊ