Thời gian qua, việc đình công ở các doanh nghiệp trong tỉnh chưa xảy ra, nhưng việc lãn công, khiếu nại, tranh chấp lao động (TCLĐ) tập thể thì diễn ra không ít, gây ảnh hưởng đến sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp, tác động đến việc làm, thu nhập của người lao động (NLĐ)…

Phú Yên hiện có hơn 2.900 doanh nghiệp đăng ký hoạt động, trong đó số doanh nghiệp có tổ chức công đoàn chiếm tỉ lệ rất thấp. Điều này ảnh hưởng đến việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của NLĐ khi bị xâm phạm.

Kịp thời giải quyết tranh chấp

5 năm trở lại đây, tình hình TCLĐ tập thể trong các doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh tuy diễn ra không nhiều, nhưng ảnh hưởng không nhỏ đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp cũng như cuộc sống của NLĐ. Đa phần vụ việc xảy ra trong thời gian gần đây đều xuất phát từ lợi ích kinh tế, do doanh nghiệp chưa thực hiện đầy đủ các chế độ theo quy định đối với NLĐ, dẫn đến xảy ra những mâu thuẫn giữa chủ sử dụng lao động với NLĐ.

Bà Trịnh Thị Ngọc Thủy, Trưởng Ban Chính sách - Pháp luật LĐLĐ tỉnh, cho biết: “Nguyên nhân chính dẫn đến các vụ TCLĐ xuất phát từ quan hệ lao động, tiền lương, thời giờ làm việc, thời giờ nghỉ ngơi, BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp… Hầu hết các vụ TCLĐ chưa được xử lý theo đúng trình tự pháp luật quy định. NLĐ tự phát tạm thời ngừng việc chưa có sự hòa giải của hòa giải viên lao động hay hội trọng tài lao động tỉnh; chưa lấy ý kiến NLĐ và chưa có sự lãnh đạo của tổ chức CĐCS tại doanh nghiệp… Tất cả các vụ tạm thời ngừng việc nêu trên là không đúng trình tự pháp luật quy định”.

Còn theo Chủ tịch Công đoàn Khu kinh tế Phú Yên Tô Văn Khải, nguyên nhân dẫn đến các vụ việc TCLĐ chủ yếu do doanh nghiệp không thực hiện các chế độ phúc lợi mà đáng ra NLĐ phải được hưởng. “Hàng năm, Công đoàn Khu kinh tế đều tham gia cùng Sở LĐ-TB-XH, Ban quản lý Khu kinh tế… tổ chức thanh tra việc thực hiện pháp luật lao động và kiểm tra việc thực hiện kiến nghị sau thanh tra về pháp luật lao động tại các đơn vị, doanh nghiệp. Thông tin nhận được sau các buổi thanh tra, kiểm tra là các doanh nghiệp vẫn còn vi phạm một số quy định của pháp luật về hợp đồng lao động, bảo hộ lao động, tăng ca, tiền làm thêm giờ, chưa xây dựng thang bảng lương, chế độ phép năm”, ông Khải cho hay.

Với vai trò và chức năng của mình, sau khi nắm thông tin phản ánh, các vụ TCLĐ đều được LĐLĐ tỉnh phối hợp các sở, ngành, Ban quản lý Khu kinh tế, Sở LĐ-TB-XH… tổ chức hòa giải, đảm bảo quyền lợi, đáp ứng yêu cầu của NLĐ. Tiêu biểu như giải quyết TCLĐ tại Công ty CP Foodtech chi nhánh Phú Yên, Xí nghiệp Chế biến song mây xuất khẩu Rapexco (KCN Hòa Hiệp), Chi nhánh Công ty CP Vận tải biển Hoàng Anh tại Phú Yên và Công ty TNHH TS Phú Yên (TP Tuy Hòa) về đơn giá sản phẩm, làm thêm giờ, đóng BHXH, tăng ca, tiền lương khi chấm dứt hoạt động và cho thôi việc trái phép… Ngoài tham gia giải quyết các vụ TCLĐ, tổ chức công đoàn còn tham gia giải quyết đơn thư khiếu nại khi NLĐ bị đơn phương chấm dứt hợp đồng, bố trí việc làm không phù hợp.

Hoạt động đối thoại trực tiếp góp phần xây dựng mối quan hệ lao động hài hòa, ổn định trong doanh nghiệp. Trong ảnh: NLĐ nêu kiến nghị tại một buổi đối thoại trực tiếp giữa lãnh đạo tỉnh với đoàn viên, NLĐ. Ảnh: NGỌC HÂN

Xây dựng quan hệ lao động hài hòa

Trước tình hình trên, LĐLĐ tỉnh đã tập trung chỉ đạo các CĐCS trong doanh nghiệp chú trọng đối thoại, thương lượng, ký kết thỏa ước lao động như: Hướng dẫn ban chấp hành CĐCS trong phối hợp với người sử dụng lao động tổ chức đối thoại tại nơi làm việc; tổ chức tập huấn về kỹ năng thương lượng tập thể cho đội ngũ cán bộ công đoàn...

Nói về giải pháp nhằm phòng ngừa TCLĐ trong các doanh nghiệp hiện nay, ông Phan Quốc Thắng, Chủ tịch LĐLĐ tỉnh cho biết: “Cùng với thường xuyên chỉ đạo các cấp công đoàn trong tỉnh hoạt động theo chức năng, nhiệm vụ, LĐLĐ tỉnh tiếp tục chú trọng nâng cao hoạt động của văn phòng tư vấn pháp luật nhằm hỗ trợ, hướng dẫn cho tổ tư vấn pháp luật tại các doanh nghiệp để trợ giúp pháp lý cho NLĐ trong trường hợp NLĐ bị xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng. Đồng thời tăng cường tuyên truyền các nội dung quy định của pháp luật liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ NLĐ, người sử dụng lao động”.

Ông Nguyễn Hoàng Phúc, Phó Trưởng Ban quản lý Khu kinh tế Phú Yên, cho hay: Hiện nay, tổng số lao động tại các KCN tỉnh hơn 6.500 người, tất cả đều được doanh nghiệp ký hợp đồng lao động. Thời gian qua, Ban quản lý Khu kinh tế phối hợp với LĐLĐ tỉnh, Sở LĐ-TB-XH tổ chức các buổi tuyên truyền phổ biến các chính sách, pháp luật liên quan đến lao động như Bộ luật Lao động, Luật BHXH… Đặc biệt, các đơn vị cũng phối hợp kiểm tra, thanh tra lao động đối với các công ty, doanh nghiệp hoạt động tại các KCN. Nhìn chung, các doanh nghiệp đã thực hiện trả lương không thấp hơn so với mức lương quy định, tham gia BHXH, BHYT cho phần lớn lao động đang làm việc…

Để phòng ngừa và giảm thiểu TCLĐ trong các doanh nghiệp, các cấp công đoàn cần phát huy hơn nữa vai trò, chức năng, nhiệm vụ của mình. “Trước hết, CĐCS phải tích cực phối hợp với người sử dụng lao động tổ chức tốt hội nghị lao động đầu năm, đặc biệt chú trọng hình thức dân chủ đối thoại tại nơi làm việc để công nhân bày tỏ những khúc mắc, từ đó sẽ giải quyết cơ bản những vấn đề về việc làm, tiền lương, BHXH và thực hiện các chế độ mà pháp luật quy định. Riêng công đoàn cấp trên trực tiếp cơ sở phải thành lập và phát huy hiệu quả hoạt động của tổ tư vấn pháp luật ở các cấp công đoàn”, ông Phan Quốc Thắng nhấn mạnh.

THÁI NGỌC