Sau khi phản ánh vụ sập mỏ đá Hóc Trùm tại thôn Bàn Nham Nam, xã Hòa Xuân Tây (huyện Đông Hòa) làm ba người chết (Báo Phú Yên ngày 7/1),  phóng viên Báo Phú Yên tiếp tục điều tra quá trình hoạt động của các mỏ đá này và phát hiện giấy phép khai thác do UBND tỉnh Phú Yên cấp đã hết thời hạn. Thế nhưng, người ta vẫn tiếp tục khai thác. 

Hiện trường vụ sập mỏ đá làm 3 người chết  – Ảnh: ĐỨC THÔNG

AI CHỊU TRÁCH NHIỆM TRƯỚC CÁI CHẾT CỦA BA THỢ CHẺ ĐÁ?

Ông Nguyễn Đình Nhu, Chủ nhiệm Hợp tác xã kinh doanh dịch vụ (viết tắt là HTX) Hòa Xuân Tây 2 (huyện Đông Hòa) cho biết, ngày 26/9/2005, UBND tỉnh Phú Yên cấp giấy phép cho HTX khai thác, chế biến khoáng sản mỏ đá chẻ ở xã Hòa Xuân Tây với diện tích khai thác 15 ha. Toàn bộ khu vực khai thác gồm các mỏ Hóc Mõ, Hóc Thiết, Cây Trâm, Hóc Trùm, Rẫy Nên, Hóc Bò, Chân Rạ, Suối Tề, Mương Cống, Hóc Dông, Hóc Dung. Sau khi được cấp phép, HTX ký hợp đồng với tổ khai thác đá do ông Nguyễn Đình Tiên ở thôn Bàn Nham Bắc (xã Hòa Xuân Tây) làm tổ trưởng. Tổ khai thác đá này có năm người, mỗi người phụ trách 1-2 mỏ đá.

Theo hợp đồng ký kết, mỗi năm tổ khai thác đá có nghĩa vụ nộp cho HTX 10 triệu đồng. “Trong số tiền 10 triệu đồng, HTX trích lại 4 triệu đồng đóng thuế tài nguyên cho UBND xã. Số tiền còn lại, HTX làm kinh phí tu bổ đường giao thông”-ông Nhu cho biết. Cũng theo ông Nhu, toàn bộ khu vực mỏ đá do HTX quản lý khai thác có 30 thợ chẻ đá đang làm việc, có mua bảo hiểm tai nạn lao động với mức bồi thường 10 triệu đồng đối với người chết. Trong khi đó, ông Nguyễn Đình Tiên, tổ trưởng tổ khai thác đá, cho biết: “Toàn bộ khu vực mỏ đá do tổ quản lý khai thác có 100- 150 thợ chẻ đá. Hầu hết những người vào làm việc tại các mỏ đá đều ký hợp đồng lao động, chỉ mua một loại bảo hiểm tai nạn lao động”.

Khi chúng tôi hỏi về trách nhiệm của chủ mỏ đá trong vụ sập mỏ đá làm ba người chết sáng 6/1, ông Nhu đổ cho tổ khai thác đá, còn tổ khai thác đá đổ lỗi cho thợ đá. Ông Nhu nói: “HTX chỉ đứng ra lo thủ tục giấy tờ đảm bảo pháp lý để tổ chức khai thác hợp pháp. Trách nhiệm về an toàn lao động là do những người đứng ra tổ chức khai thác, đó là các chủ mỏ đá trong tổ khai thác đá đã ký hợp đồng với HTX”. Ông Tiên phân trần: “Hầu hết các mỏ đá ở đây tồn tại tự phát gần chục năm nay. Do tình hình khai thác đá phức tạp, HTX đứng ra xin giấy phép khai thác, rồi giao lại cho chúng tôi khai thác.

Chúng tôi chỉ là những người thu mua đá, còn việc khai thác như thế nào là do thợ chẻ đá”.

Căn cứ vào giấy phép khai thác mỏ đá trên địa bàn xã Hòa Xuân Tây do UBND tỉnh Phú Yên cấp thì chủ mỏ đá chính là HTX Hòa Xuân Tây 2. Đối hợp đồng giữa HTX Hòa Xuân Tây 2 với tổ khai thác chỉ là hợp đồng khoán để quản lý, khai thác các mỏ đá có hiệu quả. Vì vậy, HTX Hòa Xuân Tây 2 phải liên đới trách nhiệm cùng với người quản lý khai thác trong vụ tai nạn lao động tại mỏ đá Hóc Trùm.

Nhiều tảng đá to treo lơ lửng không an toàn cho người chẻ đá tại mỏ đá Hóc Trùm

GIẤY PHÉP HẾT HẠN VẪN KHAI THÁC

Ngày 12/12/2007, Sở Tài nguyên- Môi trường (TN- MT) Phú Yên có công văn số 851/TNMT-KS gởi HTX Hòa Xuân Tây 2, nêu rõ: “Hiện nay, giấy phép gia hạn khai thác số 2194/GP-UBND ngày 26/9/2005 của UBND tỉnh Phú Yên đã hết hạn. Đề nghị HTX Nông nghiệp KDDV Hòa Xuân Tây 2 đình chỉ mọi hoạt động khai thác. Lập đề án đóng mỏ, phục hồi môi trường. Nếu còn nhu cầu khai thác đề nghị HTX làm đơn, hồ sơ liên quan gửi cấp có thẩm quyền xem xét cấp giấy phép khai thác. Đề nghị HTX thực hiện các yêu cầu trên và báo cáo kết quả trước ngày 31/12/2007. Nếu quá thời hạn trên, Sở TN-MT sẽ xử lý theo quy định hiện hành”.

Sáng qua (7/1), trong buổi làm việc với phóng viên Báo Phú Yên, ông Nhu giải thích: “Sau khi nhận được công văn của Sở TN- MT, ngày 28/12/2007, Ban quản trị HTX mời tổ khai thác đá họp bàn thống nhất tạm đình chỉ việc khai thác đá. HTX cũng đã ra quyết định đình chỉ, nhưng công văn đến UBND xã Hòa Xuân Tây hơi chậm”. Khoảng cách giữa UBND xã Hòa Xuân Tây với HTX chỉ cách nhau vài cây số nhưng công văn UBND xã phải mất hơn 7 ngày(!?). Điều đáng nói hơn, công văn của Sở TN-MT đề nghị HTX đình chỉ mọi hoạt động khai thác, nhưng HTX lại ra quyết định tạm đình chỉ. Rõ ràng, Sở TN-MT chỉ đạo một đằng, HTX lại làm một nẻo.

ĐỨC THÔNG