Với những gia đình thuần nông, mùa mưa lũ thường gắn với thiếu việc làm, cuộc sống thiếu thốn. Cho nên trong những tháng mùa mưa, nhiều người không ngại khó khi phải dầm mình trong mưa, gió để mưu sinh.

Người đi săn vạc đêm - Ảnh: T.HÀ

ĐỢI NƯỚC LÊN

Mưa bão, lũ lụt trở thành nỗi lo của rất nhiều người dân. Thế nhưng, thay vì tránh nó nhiều người lại đội nón, mang tơi, ra đồng để tìm nguồn sinh kế. Chuyện này vẫn thường diễn ra ở nhiều vùng quê mỗi khi mùa mưa lũ đến.

Người dân ven sông Bàn Thạch (Đông Hòa) có thói quen hễ khi nước lên ngập trắng đồng là vác gậy, vác bao đi đập chuột. Chuột thì mùa nào cũng có nhưng phải gặp khi nước lớn, chuột mới tập trung ở những cồn cao. Lúc này, người đập chuột chỉ cần chọn các gò đất, lật lớp rơm rạ cũ là chuột chạy ra từng đàn. Đông người, mỗi người cầm một cây dài, đập một buổi là có cả trăm con. Mùa mưa, thịt chuột đồng béo ngậy là món khoái khẩu của nhiều người. Chuột có thể được chặt nhỏ xào sả ớt hoặc ướp muối ớt rồi nướng ăn liền. Còn muốn giữ lâu có thể ướp muối rồi sắp vào trong các thố, để dành những ngày mưa to, gió lớn đi chợ không được thì mang ra nướng cũng rất ngon.

Cua đồng cũng là một món ngon, dễ kiếm vào mùa mưa. Với những gia đình không dư dả gì, mùa mưa đến lại kéo theo những khó khăn thì cua luôn được xem là món ăn chủ đạo. Thường, lực lượng bắt cua đông đảo nhất vẫn là bọn trẻ con. Trong những ngày trời mưa lạnh, trẻ con nhà quê khoác áo tơi, xách theo thùng hoa sen, lội từ ruộng sâu đến ruộng cạn. Cua thì không chạy lăng xăng trên đồng mà cứ “cố thủ” trong hang nên muốn bắt phải thọc tay vào hang rồi lựa thế áp lên phần mai cua và kéo ra. Có nhiều con cua tinh khôn, cứ giơ cả đôi càng lên để phản kháng. Với loại này, phải đưa ngón tay cho cua kẹp rồi lựa lúc chúng đang hiếu thắng mà kéo con cua ra. Cho nên, thường sau một ngày bắt cua, bàn tay đứa nào cũng bị tím tái, bầm dập. Nhưng cua thì làm gì cũng ngon: lấy gạch cua, giã thịt cua rồi pha với bột đổ bánh xèo; nấu với đu đủ xắt nhỏ hay đơn giản chỉ nấu lên, nêm nếm vừa miệng rồi cho thêm vào một ít lá bông giờ xắt nhỏ cũng thành món canh ngon miệng. Vì dễ tìm, dễ ăn mà món canh cua luôn gắn bó với người nhà quê trong mùa mưa gió.

Còn nhiều người đàn ông cũng lựa những khi trời mưa to gió lớn mà đổ ra đồng, ra sông đánh lưới, quăng chài, xúc bẩu... Nước lớn, cá từ thượng nguồn, từ các hồ đập theo sông tràn cả ra đồng nên năm nào nước lụt, người chài lưới cũng bắt được những con cá chép to từ 5 đến 7kg. Những loại cá này thông thường rất khan hiếm nhưng cứ sau một đợt lụt thì cá được bày bán nhiều ở các chợ quê. Thu nhập của người chài lưới vì thế mà cũng khấm khá hơn.

Mưu sinh nhọc nhằn ngày nước lớn - Ảnh: T.HÀ

ẤM LÒNG NHỮNG NGÀY MƯA

Những ngày mưa gió, khi công việc ngày nắng tạm gác lại, đồng nghĩa với các nguồn thu nhập thông thường không còn nữa thì những công việc thời vụ của ngày mưa mang lại một nguồn thu nhập để nhiều gia đình nông thôn có thể duy trì những bữa cơm đạm bạc của gia đình.

Ông Lê Hậu (Đông Hòa) có cả một bộ đồ nghề chuẩn bị cho mùa mưa, trong đó có bẩu và xúc để bắt cá. Cứ vào đầu mùa mưa, ông lại bỏ ra vài ngày đến các bờ đất ven sông chặt cành dúi, phơi sơ ngoài nắng cho rụng lá, bó lại thành bó khoảng 1 người ôm rồi mang rải ở mé sông. Dúi bỏ một đêm dưới nước sẽ thành chỗ trú ngụ cho tôm cá. Đến sáng hôm sau, ông cầm theo một cái xúc to, hình tròn, có các lỗ thưa đủ để nước chảy ra, xúc cả bó bẩu đưa lên mặt nước, giũ mạnh để tôm, cua, cá rơi vào xúc và từ xúc đổ vào giỏ. Bẩu sau khi đã “thu hoạch” xong thì được bỏ lại dưới sông để hôm sau tiếp tục lấy cá. Bằng cách này, hằng năm, cứ vào mỗi mùa mưa, nước sông lớn, nhà ông Hậu lại có được một nguồn thực phẩm dồi dào.

Còn ở thôn Minh Đức, xã Hòa Kiến (TP Tuy Hòa), vùng đất hay bị ngập lụt, chia cắt mỗi khi mưa lớn, thì bắt vạc là một công việc mang lại một nguồn thu đáng kể. Vào mùa mưa, nước lớn vạc xuống đồng kiếm ăn. Vạc cũng như cò nhưng trọng lượng lớn hơn, thịt cũng ngọt hơn. Do vạc có thói quen đi ăn vào ban đêm, nên người đi săn vạc thường lướt thướt ngoài đồng suốt đêm. Vạc là loài nhạy với âm thanh nên rất cảnh giác trước sự có mặt của con người. Vì vậy, muốn bắt được vạc, người đi săn dùng cần câu mắc một con cá sống. Người săn đêm ngồi ở xa, khi thấy vạc xuống ăn, mắc lưới mới từ xa chạy lại bắt vạc. Nhưng “chim trời cá nước” nên số lượng vạc đánh bắt được một đêm không nhiều. Trong đợt áp thấp nhiệt đới vừa qua, cứ mỗi đêm, mỗi người dân ở thôn Minh Đức bắt được 2 đến 3 con. Vạc được bán với giá 40.000 đồng/con, nên chịu khó dầm mưa và may mắn thì mỗi ngày, mỗi người cũng kiếm được trăm ngàn đồng. Với một vùng chuyên trồng lúa, khoảng thu nhập vào những lúc nông nhàn như thế cũng đủ cho người dân có những bữa cơm no, đầm ấm hơn.

Mùa mưa, trong lúc nhiều người xem đây là dịp nghỉ ngơi thì cũng còn rất nhiều người vì miếng cơm manh áo mà lội mưa, đội gió tìm sinh kế. Kiếm được cái ăn trong những ngày mưa lũ cũng lắm gian nan.

THÁI HÀ