Hỏi: Tôi có người nhà mới mất do bị ung thư máu, bệnh có di truyền không? Có cách nào để phát hiện sớm hoặc phòng ngừa bệnh?

Trần Công Vinh

(phường Phú Đông, TP Tuy Hòa)

Trả lời: Ung thư máu là từ dùng chung cho các rối loạn kiểu ung thư của các thành phần tế bào trong máu. Về chuyên khoa, ung thư máu có nhiều bệnh khác nhau, có bệnh tiến triển rất nhanh chỉ trong vòng vài tháng, thậm chí vài tuần, có bệnh tiến triển chậm kéo dài vài năm. Mức độ nặng nhẹ tùy từng loại tế bào bị bệnh.

Thường gặp nhất làung thư dòng bạch cầu, nên bệnh có tên là bệnh bạch cầu (bệnh máu trắng). Dòng bạch cầu ung thư có sự tăng đột biến trong máu làm ức chế các tế bào máu khác (hồng cầu, tiểu cầu) gây triệu chứng thiếu máu, xuất huyết... Bệnh bạch cầu được chia thành các nhóm khác nhau theo sự tiến triển của bệnh:

- Bệnh bạch cầu mạn: Là thể bệnh có tiến triển chậm, có thể kéo dài nhiều năm. Lúc đầu, bệnh nhân có thể không có triệu chứng gì. Bệnh thường được phát hiện qua khám định kỳ trước khi các triệu chứng của bệnh xuất hiện. Dần dần, các tế bào bạch cầu ác tính tăng sinh trong máu, các triệu chứng xuất hiện như: nổi hạch hay nhiễm khuẩn. Điều trị sớm có thể làm chậm tiến triển của bệnh.

- Bệnh bạch cầu cấp (hay gặp): Là thể bệnh ác tính hơn, tiến triển nhanh. Các tế bào bạch cầu non không có chức năng bình thường nhưng tăng rất nhanh về số lượng. Có thể tử vong trong vòng vài tuần đến vài tháng.

Hiện nay, vẫn chưa xác định được chính xác nguyên nhân gây ung thư máu, tuy nhiên khoa học đã xác định một số yếu tố có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh:

- Tia xạ: Ví dụ người ở gần vùng bị rò rỉ phóng xạ (vũ khí nguyên tử, tai nạn nhà máy điện hạt nhân…). Người có tiền sử được điều trị bằng tia xạ trị khi điều trị ung thư khác.

- Hút thuốc lá: Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc bệnh bạch cầu tủy cấp tính.

- Benzen: Chất này được sử dụng nhiều trong công nghiệp hóa chất, có nhiều trong khói thuốc lá và khí đốt. Việc tiếp xúc nhiều với benzen có thể làm tăng nguy cơ bị bệnh bạch cầu tủy mạn tính, bệnh bạch cầu lympho cấp tính.

- Tiền sử gia đình: Có thể gặp trong thể bệnh bạch cầu lympho mạn tính.

Tùy loại bệnh ung thư, có thể có nhiều biểu hiện khác nhau. Các biểu hiện thường gặp là thiếu máu, sốt nhẹ, mệt mỏi, chảy máu cam, chảy máu răng, rong kinh (ở nữ), xuất hiện các vết bầm tím trên da… Chẩn đoán chắc chắn phải dựa vào xét nghiệm máu. Xét nghiệm máu thông thường lấy từ tĩnh mạch (máu ngoại vi) có thể phát hiện những biểu hiện nghi ngờ. Bác sĩ chuyên khoa sẽ xác định bệnh bằng xét nghiệm máu lấy từ tủy xương. Không có biện pháp dự phòng đặc hiệu nào đối với ung thư máu.

BS ĐOÀN VĂN HẢI