Là cảnh quan kỳ thú phía nam tỉnh Phú Yên, nơi có doi đất liền của Tổ quốc vươn xa nhất ra biển Đông. Mũi Điện nằm trên triền núi Bà thuộc dãy Đại Lãnh (nhánh Trường Sơn đâm ngang ra biển tạo thành dãy núi bao quanh Vũng Rô).
Là điểm cực đông, từ thời mở đất, Mũi Điện mang cái tên dân gian là Mũi Nạy, bởi từ xa ngoài khơi nhìn vào, Mũi Điện như một nhành cây đặt xuống biển.
Trên các bản đồ của triều Nguyễn, ông cha ta gọi Mũi Nạy là mũi Đại Lãnh. Và toàn bộ dãy Đại Lãnh hùng vĩ được khắc vào Tuyên đỉnh thời Minh Mạng (Tuyên đỉnh là một trong cửu đỉnh còn được lưu giữ nguyên vẹn trong Đại Nội – cố đô Huế).
Mũi Điện - Ảnh: K.DUY
Cuối thế kỷ XIX, đại úy hải quân Pháp Varella phát hiện và ghi dấu tầm quan trọng của mũi Đại Lãnh trên bản đồ hàng hải và người Pháp gọi là mũi Cap Varella.
Năm 1890, người Pháp xây dựng hải đăng trên đỉnh Mũi Nạy ở độ cao 86 mét so với mặt biển, tọa lạc tại tọa độ 12o53’4" vĩ bắc, 109o27’12" kinh đông. Ngọn hải đăng (đèn biển) này có tầm nhìn địa lý khá xa, là vật chuẩn giúp các tàu bè ngoài khơi định hướng bến bờ chính xác, giúp tàu bè lưu thông thuận lợi trên biển và vào cảng Vũng Rô.
Từ khi hải đăng được xây dựng và đi vào hoạt động, Mũi Nạy có tên là Mũi Điện.
Năm 1945, hải đăng Mũi Điện tạm ngưng hoạt động. Năm 1961, chính quyền Sài Gòn khôi phục hải đăng nhưng hoạt động chưa lâu thì phải tạm dừng bởi Mũi Điện nằm trong khu vực căn cứ miền đông của cách mạng, là hành lang đón các con tàu không số. Để ngăn chặn tuyến đường tiếp tế trên biển của cách mạng vào Vũng Rô, Mỹ ngụy ném bom dày đặc vào núi rừng khu vực Vũng Rô, phá hủy cả trạm hải đăng.
30 năm sau, Nhà nước ta xây dựng lại hải đăng Mũi Điện và chính thức đưa vào hoạt động ngày
Từ chân tháp đến ngọn đèn biển cao 26m với 107 bậc cầu thang xoắn ốc. Hải đăng sử dụng thiết bị thu năng lượng mặt trời của Australia và đèn điện tử của Mỹ. Hải đăng có tầm nhìn địa lý 26,5 hải lý, tầm hiệu lực ánh sáng 24 hải lý, có đèn chính và đèn phụ với thiết bị hiện đại, bảo đảm chiếu sáng theo quy định (ánh sáng trắng chớp nhịp 3, chu kỳ 15 giây), tạo bờ nối giữa người đi biển và đất liền.
Mũi Điện cùng với ngọn hải đăng tạo thành cảnh quan kỳ thú, là một tuyệt tác của thiên nhiên cộng với bàn tay con người tô điểm. Cùng với việc xây dựng cảng Vũng Rô, xây dựng tuyến đường Phước Tân – Bãi Ngà gắn với khu công nghiệp Hòa Hiệp và thành phố Tuy Hòa, Mũi Điện là một trong những điểm hẹn hấp dẫn của du lịch Phú Yên. Du khách có thể đến Mũi Điện bằng đường bộ từ bãi Chính hoặc theo đường biển qua cửa Vũng Rô. Bãi Môn (chân Mũi Điện) nằm lọt giữa hai dãy núi tạo thành một vịnh nhỏ nước trong như ngọc.
Mũi Điện – nơi đón ánh mặt trời đầu tiên từ đất liền của Tổ quốc – là viên ngọc quý của Phú Yên. Viên ngọc ấy sẽ càng tỏa sáng hơn qua chiều sâu cội nguồn, đóng góp nhiều hơn cho sự nghiệp xây dựng quê hương trong giai đoạn mới.
BA ĐÀ RẰNG
