Mùa thu - đông, nhiệt độ môi trường thấp, độ ẩm cao, là những điều kiện lý tưởng cho virus, nhất là virus gây bệnh đường hô hấp phát triển. Các bệnh đường hô hấp hay gặp trong mùa thu - đông như cảm lạnh, cúm, đặc biệt là nhiễm SARS-CoV-2. Những triệu chứng của nhiễm virus đường hô hấp thường rất giống nhau, do đó nếu chủ quan, không xử lý đúng dễ dẫn đến biến chứng nguy hiểm.
1. Cảm lạnh là bệnh đường hô hấp hay gặp. Nguyên nhân của cảm lạnh là do virus, trong đó phổ biến nhất là các virus thuộc chủng Rhinovirus hoặc Enterovirus. Virus xâm nhập vào cơ thể người qua mắt, mũi, miệng, hoặc cũng có thể thông qua các giọt bắn trong không khí khi người bệnh ho hoặc hắt hơi. Ít gặp hơn là các trường hợp nhiễm virus do tiếp xúc với các đồ vật chứa virus khi chạm vào hoặc dùng chung đồ với người bệnh.
Sau khi cơ thể nhiễm virus khoảng 2-3 ngày, bệnh nhân sẽ có các biểu hiện của bệnh tác động lên các cơ quan xoang, mũi, họng, kéo dài từ 3-7 ngày. Ba ngày đầu là khoảng thời gian dễ lây nhiễm cho người khác nhất. Bệnh cảm lạnh thông thường sẽ chỉ xuất hiện các triệu chứng nhẹ, bệnh có thể tự khỏi sau một tuần xuất hiện triệu chứng. Các triệu chứng có thể khác nhau ở mỗi người bệnh; một số triệu chứng thường gặp là nghẹt mũi, khó thở; chảy nhiều nước mũi, nước mắt; ho; đau họng, viêm họng; đau đầu, đau nhức cơ thể; hắt hơi; sốt nhẹ; cảm thấy mệt mỏi trong người.
2. Cúm là bệnh nhiễm virus cấp tính đường hô hấp với biểu hiện sốt, đau đầu, đau cơ, mệt mỏi, sổ mũi, đau họng và ho; ho thường nặng và kéo dài; có thể kèm theo các triệu chứng đường tiêu hóa (buồn nôn, nôn, tiêu chảy), đặc biệt ở trẻ em. Thông thường, bệnh diễn biến nhẹ và hồi phục trong vòng 2-7 ngày. Ở trẻ em và người lớn tuổi, người mắc bệnh mạn tính về tim phổi, thận, bệnh chuyển hóa, thiếu máu hoặc người có suy giảm miễn dịch, bệnh có thể diễn biến nặng hơn như viêm tai, viêm phế quản, viêm phổi, viêm não, có thể dẫn đến tử vong.
Virus cúm (Influenza virus) thuộc nhóm Orthomyxoviridae, được chia thành 3 týp A, B và C.
Trong quá khứ có những vụ dịch cúm làm hàng trăm triệu người mắc, hàng chục triệu người tử vong như dịch cúm Tây Ban Nha năm 1918, dịch cúm năm 1958 ở Đông Nam Á hay gần nhất là đại dịch cúm H1N1 năm 2009...
3. SARS-CoV-2 là virus gây đại dịch COVID-19, xảy ra đầu tiên ở Vũ Hán, Trung Quốc vào cuối năm 2019, sau đó lây lan trên toàn thế giới. Ngay khi dịch bùng phát, các nhà khoa học đã phân lập được virus và đặt tên nCoV (virus Corona mới), vì virus này thuộc họ Corona nhưng có những biến đổi gene so với virus Corona gây dịch SARS năm 2003 cũng tại Vũ Hán, Trung Quốc. Nghiên cứu sâu hơn, các nhà khoa học hiểu rõ hơn về loại Corona mới này nên WHO thống nhất đặt tên là SARS-CoV-2.
Đại dịch do SARS-CoV-2 gây ra đã làm đảo lộn thế giới, ngưng trệ giao thương, kìm hãm sản xuất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe, tính mạng của người dân trên toàn thế giới. Nguy hiểm hơn, SARS-CoV-2 liên tục biến đổi gene để lây lan nhanh hơn, độc tính mạnh hơn và cho đến nay vẫn đang có xu hướng biến đổi gene để chống lại những kết quả mà con người đã đạt được như vắc xin phòng bệnh, thuốc ức chế virus... Lây lan nhanh nhất là chủng Delta đang hoành hành hiện nay. Độc lực của virus cũng mạnh hơn, làm cho người nhiễm có triệu chứng lâm sàng diễn biến nhanh, nặng, suy hô hấp, suy đa phủ tạng và tỉ lệ tử vong cũng rất cao so với các bệnh nhiễm virus đường hô hấp khác.
Để phòng chống các bệnh hay gặp vào mùa thu - đông nói chung, các bệnh về hô hấp nói riêng, mỗi người phải nâng cao ý thức như thực hiện tốt 5K, dinh dưỡng và sinh hoạt hợp lý để nâng cao sức đề kháng của cơ thể và tiêm chủng phòng COVID-19, phòng cúm đầy đủ.
BS NGUYỄN VINH QUANG
