Trong cuộc sống con người luôn có những rủi ro rình rập, đe dọa đến tính mạng. Biết được những nguyên nhân đe dọa đến cuộc sống của cá nhân nói riêng, cộng đồng nói chung sẽ giảm rất nhiều cái chết bằng các biện pháp dự phòng, điều trị. Dưới đây là 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu cho con người được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) đăng tải trên tạp chí của WHO, ngày 9/12/2020.
Theo đánh giá của WHO, trong 55,4 triệu người chết trên toàn thế giới năm 2019, có 55% số người chết là do các bệnh lý về tim mạch như thiếu máu cơ tim, đột quỵ, tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim; các bệnh lý về hô hấp; tử vong trước sinh, trong sinh và sau sinh; tử vong do các bệnh nhiễm khuẩn máu; các bệnh về ký sinh trùng; các bệnh không lây nhiễm, chấn thương... Theo thứ tự có 10 nguyên nhân như sau:
1. Thiếu máu cơ tim: Đây là bệnh lý làm cho gần 4 triệu người tử vong trên thế giới trong năm 2019. Số người tử vong do bệnh này năm 2000 là 2,4 triệu người.
2. Đột quỵ: Trong năm 2019 có đến 3,4 triệu người chết do đột quỵ, so với năm 2000 tăng hơn 500.000 người.
3. Bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD): Đã làm 2,3 triệu người tử vong, có tăng so với năm 2000.
4. Ung thư phổi, phế khí quản: Năm 2019 có 1 triệu người tử vong, tăng gấp đôi so với năm 2000.
5. Nhiễm khuẩn phổi: Cũng làm hơn nửa triệu người tử vong trong năm 2019.
6. Đái tháo đường: Trong năm 2019 có đến gần 700.000 người tử vong, tăng gần gấp đôi so với năm 2000.
7. Tăng huyết áp: Năm 2019 có trên nửa triệu người tử vong do căn bệnh này, tăng gần gấp đôi so với năm 2000.
8. Bệnh Alzheimer’s và các chứng mất trí nhớ khác: Làm cho gần nửa triệu người tử vong, tăng gấp đôi so với năm 2000.
9. Ung thư dạ dày: Trong năm 2019 có hơn nửa triệu người tử vong do căn bệnh này, tăng so với năm 2000.
10. Chấn thương do tai nạn giao thông: Năm 2019 trên thế giới cũng có hơn nửa triệu người tử vong do tai nạn giao thông, tăng nhiều so với năm 2000.
Tại sao chúng ta cần phải biết lý do con người chết? Điều này rất quan trọng vì biết được các lý do gây tử vong, đặc biệt là các lý do gây tử vong cao giúp chúng ta điều chỉnh lối sống, sinh hoạt để ngăn ngừa bệnh lý xảy ra hoặc làm chậm sự tiến triển của bệnh, kéo dài cuộc sống.
Đo lường được số người tử vong hàng năm giúp chúng ta đánh giá được hiệu quả của hệ thống chăm sóc sức khỏe cũng như nguồn lực cần thiết phải đầu tư. Ví dụ như biết được các lý do về môi trường thì chúng ta đầu tư giải quyết môi trường, lý do về thực phẩm không an toàn thì tác động vào lĩnh vực này, hoặc do hệ thống giao thông thì đầu tư cải thiện giao thông...
Hiện nay, đại dịch COVID-19 có mức độ lây lan nhanh, gây bệnh nặng ở những người có bệnh nền thì tập trung ngăn ngừa lây lan bằng việc kiểm soát biên giới, cách ly các ca bệnh, các trường hợp tiếp xúc, tăng cường xét nghiệm phát hiện, truy vết các trường hợp liên quan và đẩy nhanh tiến độ nghiên cứu, sử dụng vắc xin.
Phú Yên nói riêng, Việt Nam nói chung có mô hình bệnh tật đan xen của các quốc gia phát triển và đang phát triển, nhưng nhiều thống kê cho thấy các nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên thế giới cũng giống với ở Việt Nam. Hiện nay, ở Việt Nam tỉ lệ tử vong do các bệnh lý không lây nhiễm ngày càng tăng, các trường hợp đột tử, đột quỵ tăng khá nhanh so với trước đây. Ung thư ngày càng nhiều người mắc, tai nạn giao thông tuy có giảm nhưng số người tử vong do tai nạn giao thông vẫn còn cao.
Biết được 10 nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trong các trường hợp tử vong, mọi người, mọi gia đình, cộng đồng xã hội hãy thực hiện đúng lời khuyên của cơ quan chuyên môn về chăm sóc và bảo vệ sức khỏe. Các cấp chính quyền, các nhà lãnh đạo đầu tư nguồn lực thích đáng cho hệ thống chăm sóc sức khỏe, đầu tư có trọng tâm, trọng điểm, phù hợp với thực tế để nâng cao hiệu quả chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cho nhân dân.
BS NGUYỄN VINH QUANG
