Phú Yên mang trong mình chiều sâu của nhiều tầng văn hóa, vì thế cũng đã định hình nên những lễ hội rất đặc trưng. Tính trong dịp tết đến hết tháng Giêng, các địa phương trong tỉnh có khoảng 10 lễ hội có quy mô từ cấp huyện trở lên.
Ngoại trừ những lễ hội đã được định hình từ lâu thì gần đây mỗi huyện đều tổ chức một lễ hội của riêng mình. Điều này rất hay, có điều cách chọn hình thức tổ chức lễ hội các địa phương lại rất… không logic. Những địa phương ven biển, đồng bằng xung phong tổ chức các lễ hội sông nước, như lễ hội Sông nước Tam Giang (TX Sông Cầu), hội Đua thuyền đầm Ô Loan (huyện Tuy An), Đua thuyền sông Chùa (TP Tuy Hòa) và hội Sông nước Đà Nông (huyện Đông Hòa)… âu cũng là điều tự nhiên, nhưng cũng gây cảm giác “bội thực”. Đáng nói nhất là các huyện miền núi lại sắm thuyền rồng composit để tổ chức hội vui xuân, mà chưa khai thác sâu lễ hội, trò chơi dân gian gắn với đặc trưng văn hóa vùng miền!
Huyện nào cũng có những lễ hội na ná nhau nên mạnh ai nấy chơi và dĩ nhiên quy mô cũng chỉ bó hẹp trong phạm vi địa phương nhất định. Việc tìm ra một lễ hội mang tầm vóc, quy mô vượt ra ngoài tỉnh, thu hút khách du lịch bốn phương thực sự thì chưa có. Có chăng là Hội thơ Nguyên tiêu (rằm tháng Giêng) hình thành được một “thương hiệu”, được khách thơ trong cả nước biết đến. Từ đó, hội thơ đã góp tiếng nói vào việc ra đời Ngày Thơ Việt Nam. Nói thế để thấy chiều sâu nội lực của hội thơ Nguyên tiêu hàng năm dưới chân tháp Nhạn.
Trong lúc chuyện trò, một đồng chí lãnh đạo trong ngành văn hóa than phiền: Lễ hội trong tỉnh thì không thiếu nhưng cái thiếu là bản sắc, đặc trưng và quy mô. Tổ chức mà lúc nào cũng lo lễ hội lớn quá, sợ việc đón tiếp khách không chu đáo, công tác trật tự thêm phiền toái…
Đua thuyền đầm Ô Loan, một lễ hội có truyền thống 36 năm, nhưng có lẽ quy mô càng ngày càng thu hẹp, giảm sức hấp dẫn. Các môn thi trong hội thu hẹp lại, người đến xem hội chỉ quanh quẩn trong xã (địa phương tổ chức), công tác tổ chức thì làm theo kiểu đến hẹn lại lên. Chẳng thế mà mới đến nửa hội, người xem đã ra về gần hết, đến lúc trao giải thì gần như chỉ còn vận động viên và BTC!
Hay như hội đua ngựa Gò Thì Thùng mùng 9 tết (xã An Xuân, huyện Tuy An), một lễ hội được đánh giá là rất độc đáo, đặc sắc nhưng công tác đầu tư tổ chức không xứng tầm. Năm nào cũng chỉ vài chú ngựa cỏ vào đường đua như đi lạc trong rừng ngơ ngác, ngơ ngác rồi vùng bỏ chạy thì còn gì là đua?
Lễ hội văn hóa, lịch sử luôn gắn với du lịch và góp phần quan trọng để du lịch phát triển. Để làm được điều này, trước tiên nội dung, nguồn gốc lễ hội phải độc đáo, riêng có và mang tính cộng đồng cao. Tiếp theo, quy mô của lễ hội phải được địa phương đầu tư tổ chức xứng tầm, công tác quảng bá được đẩy mạnh thì mới mong làm nền để phát triển du lịch.
Thiết nghĩ, ngành VH-TT-DL cần quy hoạch cụ thể về phân cấp cũng như định hình những lễ hội đặc trưng ở từng địa phương. Qua đó, ngành có sự đầu tư mạnh mẽ hơn, nâng chất lượng, quy mô của những lễ hội tiêu biểu. Xu hướng hiện nay là liên kết để phát triển, tại sao trong vấn đề này chúng ta lại không xâu chuỗi, liên kết hình thành nên một chuỗi lễ hội tiêu biểu của Phú Yên trong dịp đầu năm? Có như vậy, Phú Yên mới có thể thu hút và “níu chân” được du khách khi đến vùng đất được xem là mang trong mình nhiều tầng văn hóa.
