Khoảng 2 tháng trước tết Nguyên đán Giáp Thìn 2024, thị trường sách tết đã bắt đầu rộn ràng khi các đơn vị xuất bản và phát hành sách lần lượt trình làng những ấn phẩm sách cho mùa tết năm nay.

Dạo quanh một vòng thị trường này, người mua có thể nhận thấy sách tết là một bức tranh nhiều màu sắc và đầy hấp dẫn.

Tín hiệu của mùa xuân

Vài năm trở lại đây, bên cạnh báo tết, lịch tết, sách tết đã trở thành món ăn tinh thần trong ngày tết được nhiều người quan tâm và chờ đợi. Ngược dòng thời gian, các nhà nghiên cứu khẳng định sách tết đã có truyền thống tại Việt Nam hơn 1 thế kỷ.

Với nội dung chủ yếu tập trung vào giới thiệu, giải thích nguồn gốc những phong tục tập quán trong ngày tết, cách ăn tết của mỗi vùng miền, những câu chuyện xoay quanh con giáp của năm, những tác phẩm văn học nghệ thuật về mùa xuân và ngày tết…, sách tết góp phần gìn giữ và trao truyền những giá trị văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc về ngày tết qua các thế hệ. Với nội dung như vậy, sách tết hướng đến mọi đối tượng độc giả, đặc biệt phù hợp với các bạn thiếu nhi.

Về hình thức, sách tết bao giờ cũng được đầu tư một cách kỹ lưỡng, thậm chí có thể xem là một cuộc đua về hình thức của sách giữa các đơn vị xuất bản. Bên cạnh được in ấn bằng giấy đẹp, màu sắc rực rỡ, ấm áp, tranh ảnh sắc nét, sách tết còn được thiết kế hộp riêng, có quà tặng kèm (mô hình đồ chơi bằng giấy, đồ chơi thủ công, bao lì xì…).

Sách tết vì vậy không chỉ là sách mua về để “nhâm nhi” trong những ngày tết thảnh thơi, mà còn trở thành món quà đầu xuân đầy ý nghĩa mà mọi người có thể dành tặng nhau. Thế nên, khi những quyển sách tết đầu tiên được giới thiệu trên thị trường, đó là lúc mùa xuân và ngày tết đã đến thật gần.

Ấn phẩm “Nhâm nhi Tết Giáp Thìn 2024” của Nhà xuất bản Kim Đồng. Ảnh: Internet

Nhiều sắc màu

Đến thời điểm hiện tại, nhiều đơn vị đã tung ra thị trường những ấn phẩm sách tết. Nhà xuất bản Kim Đồng ra mắt sản phẩm đã gắn liền với thương hiệu của mình trong những năm vừa qua là Nhâm nhi Tết Giáp Thìn 2024.

Đơn vị Đông A Books và nhà xuất bản Văn học phát hành sách Tết Giáp Thìn 2024. Cả hai đều là tuyển văn thơ nhạc họa chủ đề mùa xuân và ngày tết, với sự tham gia của nhiều tác giả, họa sĩ nổi tiếng. Nhà xuất bản Phụ nữ và Cánh Cam Books xuất bản Xóm rồng đón tết - một câu chuyện đồng thoại dành cho các em thiếu nhi với nhân vật chính là những chú rồng ngộ nghĩnh.

Sách tết với chủ đề thường niên “Xin chào tết ơi!” của Lionbooks năm nay có tên Tết trong tim mình, đưa người đọc du xuân qua nhiều vùng miền với những bài thơ nhỏ xinh, những bức tranh minh họa nhiều màu sắc. Đinh Tị Books và nhà xuất bản Thanh niên mang đến bộ sách Đọc sách ngày xuân - Quây quần đón tết gồm 3 cuốn: Truyện cổ tích hay nhất về tết, Thơ tết dành cho thiếu nhi, Tết ấm áp yêu thương.

Thái Hà Books và Tạp chí Xưa và Nay xuất bản sách Tết Việt, cung cấp cho bạn đọc những góc nhìn đa chiều về tết từ Bắc vào Nam đến các vùng lân bang Việt Nam thông qua bài viết của các tác giả Vương Hồng Sển, Bửu Kế, Phạm Văn Sơn…

Nhà xuất bản Trẻ tham gia vào thị trường sách tết một cách lặng lẽ khi cho ra mắt tuyển tập truyện ngắn Bán một cành mai ăn tết của nhà văn trẻ Hoàng Công Danh (giải khuyến khích cuộc thi Văn học tuổi 20 lần thứ 7) vào đầu tháng Chạp.

Đây là một trong những tác phẩm văn học hiếm hoi viết riêng về chủ đề tết với 20 truyện ngắn, kể về người quê đón tết với bối cảnh vùng nông thôn miền Trung. Như vậy, so với một hai năm trước đây, sách văn học về ngày tết năm nay ít hơn hẳn.

Ngoài những đầu sách mới, thị trường sách tết năm nay còn có thêm sự tái xuất của những đầu sách tết các năm trước, như This is Tet, Tết xưa thơ bé, Nhớ ơi là tết… của Nhà xuất bản Kim Đồng và một số nhà xuất bản khác.

Nhìn chung, thị trường năm nay vẫn giữ được sức nóng, sự rộn ràng như những năm trước khi có nhiều đơn vị cùng tham gia vào cuộc đua sách tết. Các đơn vị cũng chú trọng làm mới hình thức sách nhằm mang đến những ấn phẩm đậm phong vị tết và hương sắc xuân nhất. Giá thành của sách tết năm nay dao động từ 100.000-400.000 đồng, tùy vào dung lượng, kích cỡ, chất lượng giấy in...

Với tình hình kinh tế còn nhiều khó khăn như năm vừa qua, thị trường sách tết Giáp Thìn vẫn sôi động là dấu hiệu cho thấy tinh thần yêu những giá trị văn hóa cổ truyền của dân tộc, yêu sách, yêu đọc sách đang ngày càng lớn hơn trong tâm hồn người Việt.

Để sách tết luôn được vui như tết

Sách tết là một ấn phẩm đặc biệt khi nó không chỉ giới hạn ở trong nước mà có nhiều cơ hội mở rộng thị trường ở nước ngoài. Với kiều bào, những quyển sách tết được đón nhận nồng nhiệt vì nó làm sống dậy bao nhiêu ký ức thân thương về quê hương xứ sở, nơi người lớn, là phương tiện để giáo dục trẻ em tình yêu với nguồn cội.

Với người nước ngoài, sách về tết Việt Nam sẽ là kênh thông tin để họ có thêm hiểu biết về những đặc sắc văn hóa của người Việt. Năm 2022, sách Đúng là tết ra mắt bản tiếng Anh This is Tet và được bán trên Amazon.

Tháng 12 vừa qua, quyển sách tết mang tên Tet Tales (Tạm dịch Chuyện kể về tết) của Augesar Tran được bán trên trang thương mại điện tử này và lọt vào top 10 quyển sách thiếu nhi về tết âm lịch Việt Nam và Trung Quốc. Các nhà xuất bản trong nước có lẽ cần tìm cách tiếp cận thị trường này mạnh mẽ hơn nữa để đưa sách tết Việt đến gần với kiều bào và bạn bè năm châu.

Với một nội dung tương đối cố định qua các năm, sách tết dễ rơi vào lối mòn và có nguy cơ bị trùng lặp giữa sách năm này với năm khác. Thậm chí, ngay trong các ấn phẩm xuất hiện cùng lúc cũng đã có sự tương đồng, như Nhâm nhi Tết Giáp Thìn 2024 và Tết Giáp Thìn 2024 đều là hợp tuyển thơ văn nhạc họa về mùa xuân và ngày tết.

Đó là lý do khiến các đơn vị xuất bản đầu tư nhiều hơn vào mặt hình thức của sách nhằm tăng khả năng cạnh tranh cho ấn phẩm của mình. Thêm vào đó, việc sách tết thường gắn liền với tên gọi năm âm lịch khiến cho sách tết đa số thuộc loại bán theo mùa, theo năm hơn là longseller (bán được lâu dài).

Những sách tết bán không hết trong mùa gần như trở thành hàng tồn kho. Đây là một trong những thử thách dễ làm nản lòng các đơn vị tham gia thị trường này. Do vậy, nếu không có những đổi mới về nội dung và hình thức, sách tết có thể dần thiếu đi sức hấp dẫn với người mua và khiến các đơn vị xuất bản chẳng mấy mặn mà.

Thưởng thức những quyển sách tết đã là một truyền thống tốt đẹp của người Việt Nam chúng ta. Dẫu truyền thống đó đôi khi bị ngắt quãng hoặc mờ nhạt, nhưng nay đã được tiếp nối một cách mạnh mẽ hơn bao giờ hết bởi cả người làm sách và người mua sách.

Thế nên, dù còn nhiều khó khăn, hy vọng rằng thị trường sách tết năm nào cũng sẽ sôi động và rộn ràng. Và mong sao, hình ảnh một người ngồi “nhâm nhi” vị tết qua những trang sách tết, trong một ngày tết thảnh thơi, sẽ trở nên quen thuộc và phổ biến trên khắp đất nước ta. 

BÍCH DUYÊN