Ấn tượng lớn nhất của tôi trong chuyến đi thăm đất nước Malaysia mới đây có lẽ chính là TP Melaka, biểu hiện sinh động của sự bảo tồn văn hóa truyền thống trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa - hiện đại hóa của người dân xứ ngàn đảo…
Du khách trên xe Tactaka chuẩn bị đi thăm các điểm du lịch - Ảnh: N.HỮU
Một ngày đẹp trời gần cuối năm 2013, tôi có mặt ở đất nước có gần 3.000 hòn đảo này. Melaka là một thành phố cổ kính của đất nước Malaysia xinh đẹp có bờ biển bao quanh với nhiều danh lam thắng cảnh đặc sắc, diện tích không rộng song lại chứa đựng nhiều di sản quý giá. Tổ chức Liên Hợp Quốc về Văn hóa - Khoa học - Giáo dục (UNESCO) đã công nhận Melaka là thành phố di sản thế giới (Giống như cố đô Huế ở Việt Nam) của đất nước có 29 triệu dân này. Trong đó, chủ yếu là người dân theo đạo Hồi, phong tục tập quán, sinh hoạt, tín ngưỡng văn hóa tâm linh, ẩm thực cũng mang màu sắc khác với các vùng dân cư thuộc khu vực Đông Nam Á.
Thời tiết ở đất nước này thể hiện 4 mùa rõ nét. Con đường cao tốc 4 làn xe chạy đưa tôi từ thành phố biển sát với biên giới Singapore đến Melaka, 2 bên đường bạt ngàn cọ. Cây trồng chủ yếu của đất nước này là cọ và dầu cọ là nguồn lợi xuất khẩu nổi tiếng của Malaysia.
Tìm hiểu tôi được biết, Melaka được hình thành từ rất lâu đời và thành phố đã có trên ngàn năm tuổi. Thời gian còn in dấu trên những mái tường rêu phong cổ kính, trên những bảo tàng lộ thiên ngoài trời. Ngay tại trung tâm thành phố, đan xen giữa các tòa nhà văn phòng nguy nga, tráng lệ, hiện đại là những khu vực khai quật khảo cổ, còn nguyên vẹn hình hài di tích cổ. Các pháo đài, tường đá ong, với các khẩu thần công vẫn còn tươi nguyên ánh thép. Nhiều di tích cổ được phục dựng, khu phố cổ, con thuyền gỗ thế kỷ 17, ghi dấu tích thời mà đế chế Bồ Đào Nha sang chinh phục vùng đất này, nay là điểm tham quan thu hút du khách. Con thuyền gỗ to, cao gần bằng ngôi nhà 4 tầng uy nghi. Cột buồm cao vút, khách tham quan đi cầu thang phụ leo lên thuyền chiêm ngưỡng, thưởng ngoạn mà không ngớt trầm trồ.
Kiến trúc ở Melaka, cả màu sắc, hình dáng, đường nét đậm chất của Bồ Đào Nha ở thế kỷ trước. Trong đó, chủ đạo vẫn là màu hồng đậm. Từ tòa thị chính thành phố, nhà thờ, khu nhà cổ cho đến các khách sạn ở khu trung tâm đều mang màu sắc này.
Con thuyền gỗ thế kỷ 17 được phục dựng ở Melaka- Ảnh: N.HỮU
Một trong những nét đặc sắc ở thành phố cổ này là cách làm du lịch. Các di sản của thành phố được gìn giữ, phục dựng với nhiều hình ảnh, hiện vật, các hố đào khai quật lộ thiên để phục vụ du khách. Nhà thờ trung tâm thành phố xây dựng năm 1753; các hiện vật như tàu thủy, máy bay, đầu máy xe lửa chạy bằng hơi nước… đều được trưng bày tự nhiên, không có hàng rào che chắn giữa không gian rộng rãi ở trung tâm thành cổ. Chính vì vậy mà tạo sự thân thiện, gần gũi với khách phương xa.
Vắt ngang trung tâm thành phố là một con sông đào, tấp nập ca nô, tàu cao tốc rất thuận tiện cho giao thông đường thủy. Cô hướng dẫn viên xinh đẹp nói thông thạo tiếng Anh cho tôi biết tàu cánh ngầm chỉ chạy khoảng 120 phút là đến được thủ đô của Indonesia. Ở Melaka, phương tiện đi lại chủ yếu là xe buýt, ô tô và taxi, rất ít xe máy như thường thấy ở các thành phố nước ta. Người dân và khách du lịch chủ yếu đi bộ thăm các di tích trong nội đô thành phố. Melaka có 10 bảo tàng và di tích cổ tập trung gần nhau, rất thuận tiện cho những người muốn tìm hiểu bản sắc văn hóa của cư dân bản địa.
Loại xe đạp có tên gọi Tactaka đưa đón du khách trông rất lạ mắt, trên xe trang trí sặc sỡ, có mái che, 1 bên xe là người ngồi đạp, bên còn lại là 2 du khách ngồi. Phía sau thùng xe có trang bị loa và ampli. Khi di chuyển, xe phát ra những điệu nhạc du dương, nhẹ nhàng mà rất cuốn hút. Một cuốc xe vòng quanh khu trung tâm di tích khoảng 2 đến 3 giờ có giá gần 200.000 đồng Việt Nam. Kể cũng thú vị khi nhớ chuyện khách Tây sang nước ta ngồi xích lô, còn ta sang Malaysia ngồi xe Tactaka dạo quanh phố phường thăm thú, tìm hiểu mọi điều.
Ở trung tâm thành phố, các di tích cổ gần như giữ nguyên ở độ cao trên 350m so với mặt biển. Phía xa xa là một điểm tham quan rất hấp dẫn, vượt qua trên 400 bậc đá, tôi có mặt ở đỉnh với bóng cây xanh rợp mát. Bước vào khu biểu diễn nghệ thuật (nhà hát cổ) bên trong trưng bày nhiều tấm bia đá cao to, trên khắc nhiều hình ảnh sinh động. Tại các điểm dừng chân đều có nhiều quầy bày bán đủ loại hàng lưu niệm như móc khóa, biểu tượng tháp đôi ở thủ đô Malaysia, vòng đeo tay, đồng hồ điện tử, các thứ đồ gỗ tự tạo…
Các điểm di tích ở đây không thu vé vào cửa, kể cả bảo tàng trong nhà và bảo tàng ngoài trời. Hàng ngày, rất đông khách du lịch đến tham quan. Điều đặc biệt, du khách không bị chèo kéo và rất ít người ăn xin. Ở các điểm này, nếu có người ăn xin thì họ thường đánh đàn, biểu diễn nghệ thuật… và du khách “hỗ trợ” tùy tâm. Nhà hàng không chặt chém khách, giá cả hợp lý, bảng chỉ dẫn rõ ràng, nhân viên hướng dẫn tận tình chu đáo, tạo thiện cảm với khách. Giá cả đồ lưu niệm không đắt đỏ với các mặt hàng phong phú thể hiện đặc trưng văn hóa của từng vùng miền rõ nét. Natasa, cô gái đến từ thủ đô Kiev (Ucraina), chia sẻ: Melaka đúng là một điểm đến hấp dẫn. Người dân ở đây thân thiện, nhiều di tích, di sản văn hóa có giá trị giúp du khách tìm hiểu, trải nghiệm. Tôi sẽ đến thành phố này với bạn trai và gia đình khi có dịp.
Để di sản trở thành niềm tự hào, kiêu hãnh của mỗi quốc gia, điều đáng nói là phải biết ứng xử có văn hóa với di sản, giữ gìn, tôn tạo, phát huy, không phải nguồn lợi trực tiếp mà là gián tiếp của vẻ đẹp quá khứ. Có thể nói, người dân TP Melaka đã làm được điều này. Những bước thăng trầm của thời gian sẽ là nguồn lực tạo đà cho hiện tại, thành phố di sản không chỉ khai thác mà còn luôn chú trọng bồi dưỡng phát huy giá trị vốn có của nó, làm cho đời sống hôm nay thêm sinh động, phong phú, hiệu quả. Melaka, thành phố cổ kính, thành phố di sản văn hóa thế giới là một trong những điển hình về bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống mà chúng ta cần phải học tập.
HỮU BÌNH
