Liên kết ngang được hiểu là liên kết giữa các HTX với nhau thông qua cung cấp dịch vụ để hoàn thiện chuỗi cung ứng. Thời gian qua, các HTX trên địa bàn tỉnh chưa quan tâm tới điều này nên chưa tận dụng được lợi thế để phát triển.

Thiệt thòi khi “Đèn ai nhà đó rạng”

Cùng nhìn lại thời điểm dịch COVID-19 bùng phát, việc tiêu thụ hàng hóa của các HTX gặp khó khăn, trong đó khó khăn lớn nhất nằm ở khâu vận chuyển lưu thông hàng hóa. Ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An), cho biết: Trong dịch, HTX vẫn duy trì tốt sản xuất, chế biến lúa nên sản phẩm Gạo chất lượng cao Hoa vàng vẫn cho sản lượng đều. Tuy nhiên, ở thời điểm đó, việc tìm được đơn vị vận chuyển gần như không thể nên nhiều đơn hàng lẻ, HTX phải từ chối cung cấp. Với những hợp đồng truyền thống đã ký kết, nếu như đơn vị tiêu thụ không có khả năng vận chuyển thì việc giao hàng cũng buộc phải chậm lại.

Trong khi đó, nhiều HTX vận tải đủ năng lực đáp ứng yêu cầu nhưng lại không được các HTX sản xuất tìm tới. Theo ông Nguyễn Diễn, Giám đốc HTX Dịch vụ vận tải khách du lịch Yên Phú (TP Tuy Hòa), nhờ đáp ứng đủ các điều kiện về đảm bảo y tế nên nhiều xe vận tải của HTX vẫn được lưu hành trong thời điểm đó. Nhưng không có HTX nào có nhu cầu. Khách hàng của đơn vị chủ yếu là cá nhân, các đơn vị kinh doanh ngoài.

Hiện nay, các HTX đang đẩy mạnh tiếp cận thương mại điện tử. Một số ít HTX đã xây dựng được website riêng để quảng bá và đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm. Ngoài sản phẩm của HTX mình, các HTX còn liên kết với các đơn vị trong tỉnh đưa sản phẩm có thương hiệu lên “sàn”. Điều đáng buồn là các HTX này chủ yếu liên kết với đơn vị ngoài, còn với các HTX, đơn vị cùng thuộc thành phần kinh tế tập thể lại chưa thực hiện được. Bà Nguyễn Thị Thanh Thủy, Giám đốc HTX Nông nghiệp và du lịch cộng đồng An Mỹ (huyện Tuy An), cho biết: Đơn vị có hợp đồng ký với alibaba, một website riêng. Ngoài việc đưa sản phẩm gạo hữu cơ của HTX, đơn vị còn muốn liên kết đưa nông lâm thủy sản của các đơn vị, HTX khác lên website. Thông qua đó, HTX quảng bá sản phẩm truyền thống của địa phương, đồng thời tạo ra lợi nhuận từ hoạt động xúc tiến thương mại. Tuy nhiên, việc liên kết với các HTX rất khó.

Cần thay đổi tư duy

“Sở dĩ khó liên kết với các HTX bởi các đơn vị này chưa có sự linh hoạt trong việc chiết khấu để kích thích tiêu thụ với các đơn vị trung gian. Trong khi đó, một đơn vị sản xuất tốt chưa chắc đã là đơn vị tiêu thụ giỏi, muốn đẩy mạnh tiêu thụ cần xúc tiến thương mại từ các đơn vị có kinh nghiệm và chuyên môn về lĩnh vực này. Sự chia sẻ công việc đồng nghĩa với chia sẻ lợi nhuận. Nếu các HTX vẫn giữ tư duy chỉ cần sản phẩm tốt là tồn tại được trên thương trường thì không thể đi xa được. Trong kinh doanh “muốn đi xa là phải đi cùng nhau””, bà Thủy nói thêm.

Liên kết ngang yếu là một trong những nguyên nhân khiến kinh tế tập thể chưa phát triển tương xứng với kỳ vọng và tiềm năng hiện có. Ông Lê Thanh Lam, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh, cho biết: Lĩnh vực hoạt động của các HTX toàn tỉnh rất phong phú gồm cả nông nghiệp, công nghiệp - tiểu thủ công nghiệp, xây dựng, GT-VT, thương mại và dịch vụ, tín dụng. Đây chính là lợi thế lớn nếu các HTX biết tận dụng đẩy mạnh hợp tác cùng nhau để hoàn thiện chuỗi liên kết thương mại. Thực tế cho thấy, các HTX cần vốn nhưng lại không tiếp cận vốn của các đơn vị kinh tế tập thể hoạt động trên lĩnh vực tín dụng. Các HTX cần hoàn thiện hạ tầng cơ sở mà lại không dùng dịch vụ của các HTX xây dựng. Các HTX cần lưu thông hàng hóa cũng không liên lạc với các HTX vận tải khi cần… Các HTX chưa liên kết được với nhau nên mất đi sự tương hỗ lẫn nhau trong phát triển kinh tế. Thời gian qua, Ban chỉ đạo Đổi mới phát triển kinh tế tập thể tỉnh và Liên minh HTX tỉnh luôn khuyến khích thành lập Liên hiệp HTX với mong muốn tạo sự liên kết giữa các HTX có cùng lĩnh vực hoạt động nhưng chưa tạo ra được sự thay đổi đáng kể nào. Nguyên nhân chính nằm ở tư duy của các HTX khi các HTX chưa thoát khỏi phạm vi làng xã, nhỏ lẻ, manh mún trong hoạt động. Thời gian tới, thông qua công tác đào tạo, tập huấn, đơn vị sẽ lồng ghép nâng cao nhận thức cho các HTX, đồng thời tạo điều kiện giao lưu, kết nối giữa các HTX với nhau. 

MINH DUYÊN