Đến năm 2030, tỉnh Phú Yên giảm từ 7-10% mức tiêu hao nguyên nhiên vật liệu của các ngành sản xuất; 100% các khu, cụm công nghiệp, làng nghề được phổ biến, nâng cao nhận thức về sản xuất và tiêu dùng bền vững; 100% siêu thị, trung tâm thương mại sử dụng sản phẩm bao bì thân thiện môi trường thay thế cho sản phẩm bao bì nhựa sử dụng một lần, khó phân hủy. Đó là mục tiêu của tỉnh thực hiện Quyết định 889/QĐ-TTg ngày 24/6/2020 của Thủ tướng Chính phủ về Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030.

Không phải đến bây giờ mới triển khai chương trình về sản xuất và tiêu dùng bền vững, hơn 10 năm trước Chính phủ đã triển khai Chiến lược sản xuất sạch hơn giai đoạn 2009-2020 và Kế hoạch hành động sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2006-2020. Qua đó, nhiều doanh nghiệp trong nước, trong đó có Phú Yên được tiếp cận những dự án sản xuất sạch hơn và sử dụng tài nguyên tiết kiệm, hiệu quả. Tuy nhiên, nhiều đơn vị vẫn chưa quan tâm đến vấn đề này, đã ảnh hưởng đến môi trường sinh thái, sức khỏe cộng đồng.

Còn nhiều thách thức

Đơn cử như Nhà máy Chế biến cao su Phúc Đặng Gia tại thôn Ea Mkeng, xã Ea Bar, huyện Sông Hinh, trong quá trình hoạt động đã gây mùi hôi, khiến cuộc sống người dân gần khu vực nhà máy bị đảo lộn. Trước đó, cuối năm 2019, Nhà máy gạch Tuynel Phú Yên tại xã An Phú, TP Tuy Hòa thải khói và mùi khét từ lò nung, gây ô nhiễm môi trường, người dân bức xúc gửi đơn đến các cơ quan chức năng nhờ can thiệp.

Thống kê cho thấy, Việt Nam hiện có hơn 90% doanh nghiệp nhỏ và vừa, hạn chế lớn nhất của các doanh nghiệp này là vốn và công nghệ. Trong khi đó, để phát triển bền vững, sản xuất các sản phẩm thân thiện môi trường, doanh nghiệp thường phải đối mặt với những khoản đầu tư lớn liên quan tới đổi mới công nghệ, cải tiến quy trình sản xuất…

Đối với tiêu dùng, đang tồn tại nhiều vấn đề thiếu bền vững. Đơn cử như rác thải nhựa đổ ra biển, sông và môi trường chưa được kiểm soát tốt. Ý thức của người tiêu dùng chưa thực sự hướng tới xanh, sạch, bền vững. Ở nông thôn, tình trạng vỏ bao bì hóa chất bảo vệ thực vật thải bỏ ngay tại ruộng vẫn phổ biến, cho dù nhiều địa phương đã xây dựng thùng đựng rác thải trên từng cánh đồng. Đại đa số người tiêu dùng vẫn còn thói quen sử dụng túi ni lông khó phân hủy, mặc dù họ biết rõ tác hại của sản phẩm này.

Thúc đẩy sản xuất, tiêu dùng sạch hơn

Sản xuất và tiêu dùng thân thiện với môi trường đang trở thành khuynh hướng chính của cuộc sống hiện đại. Không chỉ các doanh nghiệp đang thay đổi thói quen sản xuất lạc hậu, không thân thiện với môi trường, dần tiến tới các giải pháp sản xuất xanh; ngay cả người tiêu dùng cũng cần thay đổi thói quen của mình và hướng đến một phong cách tích cực là tiêu dùng xanh.

Dẫn chứng cụ thể, hoạt động chế biển thủy sản của Công ty CP Bá Hải (KCN Hòa Hiệp) tiềm ẩn nguy cơ cao gây ô nhiễm môi trường, do lượng nước thải ra hàng ngày tương đối lớn. Để hoạt động sản xuất không ảnh hưởng đến môi trường, sản phẩm làm ra đáp ứng nghiêm ngặt tiêu chuẩn xuất khẩu, công ty phải đặt vấn đề sản xuất bền vững lên hàng đầu bằng những việc làm cụ thể như: đầu tư xây dựng hệ thống xử lý nước thải, phòng kiểm nghiệm sản phẩm… hiện đại. “Việc đầu tư này tuy tốn kém kinh phí, nhưng lợi ích kinh tế mang lại rất lớn; công nhân yên tâm làm việc, đối tác tin tưởng vào sản phẩm của công ty, nhờ đó doanh thu tăng cao. Hiện nay, 100% sản phẩm thủy sản của công ty xuất khẩu sang nhiều thị trường, trong đó có thị trường khó tính châu Âu. Ngoài ra, công ty đang làm việc với một đối tác ở Hà Nội để đưa sản phẩm vào chuỗi siêu thị trong nước, với nhiều sản phẩm chất lượng cao”, ông Lê Văn Hồng, Giám đốc Công ty CP Bá Hải cho biết.

Hay như Siêu thị Co.opmart Tuy Hòa thời gian qua đã chủ động sử dụng sản phẩm tự nhiên để gói, bọc thực phẩm thay thế túi ni lông nhằm bảo vệ môi trường, góp phần tích cực thay đổi nhận thức, trách nhiệm và thói quen sử dụng túi ni lông của siêu thị và người tiêu dùng, bảo vệ môi trường sống, vì lợi ích cộng đồng.

Hướng đến sản suất và tiêu dùng bền vững, trong giai đoạn 2021-2025, tỉnh Phú Yên phấn đấu giảm 5-8% mức tiêu hao nguyên nhiên vật liệu của các ngành sản xuất, cụ thể dệt may, thép, nhựa, hóa chất, xi măng, rượu bia nước giải khát, giấy và chế biến thủy hải sản; 70% các khu, cụm công nghiệp, làng nghề được phổ biến, nâng cao nhận thức về sản xuất và tiêu dùng bền vững; xây dựng, áp dụng 2-3 mô hình sản xuất và tiêu dùng bền vững; 85% các siêu thị, trung tâm thương mại phân phối, sử dụng sản phẩm bao bì thân thiện môi trường thay thế dần cho sản phẩm bao bì nhựa dùng một lần, khó phân hủy; xây dựng, thúc đẩy phát triển chuỗi cung ứng bền vững; khuyến khích phân phối các sản phẩm thân thiện môi trường, được dán nhãn sinh thái tại các siêu thị, trung tâm thương mại. Đến năm 2030, Phú Yên giảm từ 7-10% mức tiêu hao nguyên nhiên vật liệu của các ngành sản xuất; 100% các khu, cụm công nghiệp, làng nghề được phổ biến, nâng cao nhận thức về sản xuất và tiêu dùng bền vững; 100% siêu thị, trung tâm thương mại sử dụng sản phẩm bao bì thân thiện môi trường thay thế cho sản phẩm bao bì nhựa sử dụng một lần, khó phân hủy.

Đồng chí Trần Hữu Thế, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch UBND tỉnh cho biết, kế hoạch thực hiện Quyết định 889/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững giai đoạn 2021-2030 trên địa bàn tỉnh Phú Yên đề ra các nhiệm vụ, giải pháp để triển khai thực hiện như: thực hiện các chính sách thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững; quản lý, khai thác và sử dụng bền vững tài nguyên, phát triển nhiên liệu, nguyên vật liệu có thể tái tạo, tái sinh; thúc đẩy sản xuất sạch hơn, sản xuất sản phẩm thân thiện môi trường, đẩy mạnh áp dụng mô hình và liên kết bền vững theo chuỗi vòng đời sản phẩm; phát triển hệ thống phân phối bền vững, xuất nhập khẩu bền vững; thúc đẩy dán nhãn sinh thái và chứng nhận nhãn sinh thái; đẩy mạnh mua sắm bền vững, nâng cao năng lực, tăng cường giáo dục và lối sống bền vững; thúc đẩy áp dụng kinh tế tuần hoàn đối với chất thải…

Theo Hội Bảo vệ thiên nhiên và môi trường Phú Yên, để tạo lập nền kinh tế xanh cho phát triển bền vững trong bối cảnh biến đổi khí hậu như hiện nay, một trong các giải pháp quan trọng là phát triển và nhân rộng hơn nữa các mô hình doanh nghiệp xanh, hỗ trợ về giá đối với sản phẩm, dịch vụ xanh và tăng cường tiếp thị quảng cáo trong tiêu thụ các sản phẩm xanh. Cần tổ chức các chương trình kích cầu tiêu dùng xanh, đưa các sản phẩm thân thiện với môi trường vào tiêu dùng. Về phía người tiêu dùng nên ưu tiên mua và sử dụng các sản phẩm được chứng nhận tiết kiệm năng lượng; mua đồ văn phòng phẩm có thể tái chế hoặc tái sử dụng; in trên hai mặt giấy…. để tiết kiệm tài nguyên thiên nhiên và năng lượng.

Còn đại diện Sở Công thương cho biết, kế hoạch thực hiện chương trình hành động quốc gia về sản xuất và tiêu dùng bền vững là hoạt động lâu dài; để đạt được kết quả cao cần có sự chung tay, hỗ trợ từ nhiều cơ quan chức năng, nhất là sự tham gia hưởng ứng từ cộng đồng doanh nghiệp cũng như từ phía người tiêu dùng. 

VÂN NGUYÊN