Những năm qua, các địa phương trong tỉnh đã chuyển đổi mô hình quản lý chợ; các chợ sau khi chuyển đổi có diện mạo khang trang, tổ chức hoạt động hiệu quả, tăng thu ngân sách nhà nước, thúc đẩy hạ tầng thương mại phát triển. Tuy nhiên, việc chuyển đổi hình thức quản lý gắn với xã hội hóa đầu tư chợ vẫn còn nhiều khó khăn.

Chuyển đổi công khai, minh bạch

Tại huyện Đông Hòa, đến nay, địa phương này đã chuyển đổi hình thức quản lý được 5 chợ. Từ khi chuyển đổi, công tác quản lý, khai thác chợ ngày càng tốt hơn, chưa có phản ánh hay khiếu nại gì từ tiểu thương, người dân hay các ban quản lý. Dự kiến sau khi hoàn thành xây mới chợ xã Hòa Hiệp Bắc và Hòa Hiệp Nam, huyện Đông Hòa tiếp tục lập phương án chuyển đổi mô hình quản lý để 2 chợ này hoạt động tốt hơn.

Huyện Tuy An là địa phương có số lượng chợ tương đối nhiều, đã chuyển đổi được 15/28 chợ; trong đó có 1 chợ hạng II và 14 chợ hạng III. Trước khi chuyển đổi, các chợ đã được sửa chữa, nâng cấp nên doanh nghiệp, HTX có điều kiện khai thác hiệu quả hơn trước. Theo Phòng Kinh tế - Hạ tầng huyện Tuy An, sau chuyển đổi, các đơn vị quản lý chợ đều thực hiện theo đúng phương án chuyển đổi, đảm bảo hoạt động mua bán của tiểu thương và người dân địa phương.

Bà con tiểu thương cũng đồng thuận khi được kinh doanh tại chợ mới khang trang, với các ngành hàng được quy hoạch hợp lý, hệ thống thiết bị phòng cháy chữa cháy, vệ sinh môi trường được cải thiện, an ninh trật tự được đảm bảo… Các tiểu thương tích cực tham gia hoạt động kinh doanh, buôn bán, góp phần phát triển kinh tế và đảm bảo an sinh xã hội.

Theo Sở Công thương, hiện toàn tỉnh có 71/141 chợ đã được chuyển đổi mô hình quản lý sang cho các doanh nghiệp, HTX. Các chợ đều đạt tiêu chí chợ nông thôn mới; có hệ thống thu gom rác thải, cấp nước, nhà vệ sinh, nhà để xe. Hoạt động quản lý kinh doanh hiệu quả hơn trước, thu nhập của cán bộ quản lý được cải thiện đáng kể.

Bà Nguyễn Thị Kim Bích, Phó Giám đốc Sở Công thương, cho hay: Khi chuyển đổi mô hình quản lý chợ, Sở Công thương đã đề nghị các địa phương công khai, minh bạch chủ trương, phương án đầu tư, tăng cường chỉ đạo, rà soát quản lý đầu tư phát triển chợ, đặc biệt là các chợ truyền thống. Qua khảo sát, phần lớn các chợ bảo đảm hoạt động hiệu quả sau khi được chuyển đổi.

Các địa phương, ban quản lý cũng đã tạo điều kiện thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân kinh doanh tại chợ, đáp ứng tốt hơn nhu cầu mua sắm của người dân. Cán bộ quản lý chợ được đào tạo trình độ, nghiệp vụ bài bản hơn; sự phối hợp giữa đơn vị quản lý chợ và các cơ quan quản lý nhà nước, lực lượng chức năng trong việc tuyên truyền, vận động hộ kinh doanh thực hiện các quy định về phòng cháy chữa cháy, an toàn thực phẩm, kiểm soát hàng hóa hiệu quả hơn. Không chỉ vậy, hiệu quả chuyển đổi mô hình quản lý chợ còn là giúp tăng thu ngân sách.

Còn khó trong xã hội hóa đầu tư

Thực hiện chủ trương của Chính phủ và Bộ Công thương về chuyển đổi mô hình quản lý chợ, Phú Yên đã triển khai tương đối hiệu quả; riêng việc chuyển đổi mô hình quản lý gắn với xã hội hóa đầu tư thì vẫn chỉ là chủ trương, chứ chưa thực hiện được. Nguyên nhân là do doanh nghiệp không mặn mà, cho là sẽ không phát huy hiệu quả và tỉnh cũng chưa có hướng đầu tư chợ mới, đa phần chỉ nâng cấp, cải tạo.

Ông Nguyễn Văn Thành, chủ một doanh nghiệp từng tham gia đấu thầu quản lý chợ ở huyện Đồng Xuân, cho biết: Trước khi chuyển đổi mô hình quản lý, phần lớn các chợ đã được nâng cấp, sửa chữa; khi doanh nghiệp trúng thầu chỉ khai thác, quản lý hoạt động trên hệ thống cơ sở vật chất hiện có. Trừ các khoản chi phí, lợi nhuận cũng không bao nhiêu, hơn nữa thời gian đơn vị trúng thầu được khai thác chợ chỉ vài ba năm; nếu xã hội hóa, doanh nghiệp, HTX bỏ tiền ra đầu tư, nâng cấp cơ sở hạ tầng sẽ không mang lại lợi nhuận, có khi còn lỗ nặng.

Còn theo các địa phương, ngân sách đầu tư phát triển chợ không nhiều, các nguồn thu từ hoạt động kinh doanh chợ thấp, chưa đáp ứng được nhu cầu đầu tư, cải tạo chợ. Trước mắt, các địa phương chỉ rà soát hiện trạng các chợ đủ điều kiện nhưng chưa chuyển đổi để có phương án chuyển đổi mới mô hình quản lý. Còn về xã hội hóa đầu tư thì phải xây dựng cơ chế, chính sách đặc thù để tạo sự đồng thuận, khuyến khích doanh nghiệp thực hiện khi tham gia khai thác, quản lý chợ.

Về vấn đề này, bà Nguyễn Thị Kim Bích cho biết: Để thực hiện tốt việc chuyển đổi mô hình quản lý chợ, Bộ Công thương đang chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương nghiên cứu xây dựng nghị định về phát triển và quản lý ngành phân phối, bao gồm quản lý, phát triển chợ và trình Chính phủ ban hành để thay thế Nghị định 02/2003/NĐ-CP và Nghị định 114/2009/NĐ-CP về phát triển và quản lý chợ cho phù hợp với bối cảnh mới. Bộ đã kiến nghị Chính phủ chỉ đạo các bộ, ngành liên quan sửa đổi, bổ sung các chính sách để hỗ trợ, khuyến khích phát triển, quản lý hạ tầng thương mại, trong đó có chợ; bổ sung vào danh mục ưu đãi đầu tư (Nghị định 118/2015/NĐ-CP) đối với hình thức đầu tư xây dựng và quản lý, kinh doanh chợ tại các địa bàn… Do vậy, việc chuyển đổi hình thức quản lý chợ gắn với xã hội hóa đầu tư tại tỉnh cũng phải chờ đến khi có văn bản hướng dẫn để phù hợp với tình hình mới.

KHANG ANH