Khi đánh giá những mặt yếu kém, hạn chế còn tồn tại trong hoạt động công đoàn, chắc chắn thế nào cũng có nội dung: “Trình độ, năng lực của một bộ phận cán bộ, nhất là cán bộ công đoàn cơ sở (CĐCS) còn yếu không theo kịp với sự đổi mới của cơ chế quản lý kinh tế và thực tiễn của đơn vị”. Điều này không thể chối cãi, song thử nhìn một góc độ khác, góc độ từ cán bộ CĐCS để có thể tìm ra ngọn nguồn của đánh giá này.
Dưới sự lãnh đạo của Đảng, công đoàn đồng hành cùng Nhà nước; trong khuôn khổ pháp luật, công đoàn đồng hành cùng chủ doanh nghiệp… Thực tế không ít nơi, trong khu vực Nhà nước thủ lĩnh công đoàn, cán bộ công đoàn thường là được cấp ủy phân công. Nơi nào phân công cán bộ công đoàn, chủ tịch CĐCS có vai vế tương xứng với thủ trưởng cơ quan và giám đốc thì hoạt động công đoàn thuận lợi. Nơi nào rơi vào vị trí “lép vế” chắc chắn là phải “ăn theo, nói leo”.
Trong mối quan hệ, thủ lĩnh công đoàn, giám đốc doanh nghiệp, chủ sử dụng lao động còn phức tạp hơn. Thủ lĩnh công đoàn “ăn lương của chủ” (doanh nghiệp đông công nhân lao động thì ăn lương chuyên trách công đoàn, song cơ chế bảo vệ cán bộ công đoàn không làm cán bộ công đoàn yên tâm). Ở các đơn vị ngoài quốc doanh, sự lãnh đạo của tổ chức cơ sở Đảng có nơi chưa trực tiếp, không có cấp chính quyền Nhà nước tại chỗ. Ở đây chỉ có tổ chức công đoàn với người sử dụng lao động, sự ràng buộc về pháp luật chưa đồng bộ; không ít nơi thành lập tổ chức công đoàn chỉ để đối phó với pháp luật… Khi giải quyết tranh chấp bảo vệ quyền lợi người lao động rất khó khăn, phức tạp, thủ lĩnh công đoàn, cán bộ công đoàn cũng dễ bị “mất việc làm như chơi”.
Điều kiện bảo đảm cho tổ chức công đoàn, cán bộ công đoàn hoạt động đã có pháp luật quy định, song nhiều nơi không thực hiện. Kinh phí công đoàn 2% đâu phải ở đâu cũng thực hiện nghiêm túc, đoàn phí 1% đối với các đơn vị kinh tế ngoài nhà nước thu của đoàn viên cũng khó khăn… Kinh phí công đoàn giữ lại ở CĐCS 1,7% (của 2% kinh phí công đoàn và 1% đoàn phí công đoàn) được chi 15% phụ cấp cho cán bộ công đoàn không chuyên trách là rất ít. Trong lúc đó, các chức danh của đơn vị đều có hệ số phụ cấp quy định hẳn hoi theo mức lương tối thiểu. Cán bộ công đoàn không lương hoặc lương thấp làm hạn chế công suất làm việc.
Như vậy, điểm nào còn yếu về trình độ, năng lực hoạt động công đoàn, cán bộ CĐCS phải khắc phục và ra sức học tập. Trách nhiệm của cấp ủy Đảng và chính quyền phải coi trọng củng cố, xây dựng vị thế tổ chức chính trị xã hội tương xứng với vai trò đại diện quyền lợi của khối đại đoàn kết toàn dân tộc nói chung, vị thế tổ chức công đoàn trong giai cấp công nhân, đội ngũ công nhân, trí thức, lao động nói riêng… Đừng để “trình độ, năng lực của một bộ phận cán bộ cơ sở yếu, kém do họ không muốn và không có điều kiện để thể hiện trình độ, năng lực”!.
TRẦN NGỌC
