Từ sau Tết Nguyên đán Mậu Tuất đến nay, du khách các nơi khi đến Phú Yên đều không bỏ qua địa danh Hòn Yến. Khách trong tỉnh cũng kháo nhau phải một lần “check in” tại danh thắng này.

Quần thể Hòn Yến thuộc địa bàn thôn Nhơn Hội, xã An Hòa (huyện Tuy An), cách TP Tuy Hòa khoảng 20km về hướng bắc. Từ TP Tuy Hòa, theo đường bộ, khách có thể đi đến quần thể Hòn Yến bằng các loại phương tiện như xe đạp, xe máy, ô tô 16 chỗ ngồi trở xuống theo 2 hướng: Từ quốc lộ 1 tại ngã ba thôn Phú Điềm, xã An Hòa, huyện Tuy An (cách Tuy Hòa khoảng 18km) theo đường liên thôn đi về hướng đông khoảng 3km là đến khu vực Hòn Yến. Xuất phát từ TP Tuy Hòa theo tuyến đường ven biển Độc Lập - Long Thủy (đường ĐT649) đi về hướng bắc khoảng 17km, đến địa phận thôn Tân An, xã An Hòa (ngã ba cây xăng) rẽ phải đi về hướng đông (về thôn Nhơn Hội) khoảng 1,5km là đến khu vực Hòn Yến.

Hòn Yến nằm cách bờ biển khoảng 400m, có diện tích gần 2ha, độ cao 70m, xung quanh là những vách đá thẳng đứng từ dưới biển lên. Cách Hòn Yến khoảng 50m về phía bờ là Hòn Đụn, diện tích khoảng 0,1ha, có độ cao khoảng 20m. Phần biển nối giữa đất liền với Hòn Yến và Hòn Đụn tương đối nông, khi thủy triều xuống thấp tạo thành một bãi đá lộ thiên nối liền bờ biển với Hòn Yến, Hòn Đụn. Phía tây bắc Hòn Yến là một hòn núi nhỏ chạy dài ôm lấy bờ biển gọi là Hòn Choi. Hòn Choi cao khoảng 40m, mặt phía biển bị sóng bào mòn tạo thành những vách đá dựng đứng, mặt phía đất liền thoai thoải dần nối với những cồn cát kéo dài về hướng tây.

Một con sao biển đang bò ra khỏi hốc đá - Ảnh: TRẦN QUỚI

Theo nghiên cứu, Hòn Yến được hình thành bởi quá trình hoạt động kiến tạo địa chất dọc ven biển Phú Yên như gành Đá Đĩa. Trong đó đáng kể nhất là hoạt động phun trào núi lửa vào thời gian cách ngày nay khoảng trên dưới 10 triệu năm. Nham thạch phun trào do hoạt động của núi lửa gặp phải nước biển đã tạo thành đá bazan dạng cột hoặc dạng khối, tương tự với kiểu đá bazan ở thắng cảnh quốc gia Gành Đá Đĩa. Do được hình thành trong quá trình phun trào núi lửa nên Hòn Yến được cấu tạo bởi các khối đá bazan hình trụ, hoặc hình lục giác ghép liền nhau theo hướng thu nhỏ dần, tạo cho Hòn Yến có hình chóp nhọn, nhìn giống như một mũi mác đâm thẳng lên trời. Ở mặt phía tây của Hòn Yến có một hang lớn rộng khoảng 10m, cao khoảng 25m ăn sâu vào lòng đảo. Trong nhận thức dân gian, Hòn Yến được ghi nhận: Nhô lên từ mé biển Đông/ Một hòn đá dựng, tạo công khéo bày/ Ráng chiều lồng bóng lưng mày/ Rủ rê chim biển về xây lâu đài.

Từ mũi đất bằng phẳng là lăng thờ ông Nam Hải, du khách có thể quan sát các hòn bãi xung quanh Hòn Yến như: Hòn Đụn còn được gọi là Hòn Sắt, Hòn Choi, Bàn Than... Hòn Choi có 2 mũi đá đâm thẳng ra biển ôm lấy một vũng biển nhỏ gọi là Vũng Choi. Bao quanh Vũng Choi là những bờ đá dốc đứng, trong Vũng Choi có một hố nước rất sâu gọi là Hố Chảo. Đây cũng là nơi tập trung nhiều loại thủy sản và là điểm câu cá giải trí lý tưởng.

Ông Đỗ Thanh Hóa, nhà gần đoạn ra Hòn Yến cho biết, những ngày Tết vừa qua, khách đến đây rất đông để tham quan chụp hình. Nhờ vậy mà khu vực gần Hòn Yến người dân mở thêm một số dịch vụ ăn uống, cà phê giải khát. Những ngày cao điểm có hàng ngàn lượt khách đến đây. Còn anh Nguyễn Văn Thành đến từ Đắk Lắk, cho hay: Tôi biết địa danh Hòn Yến qua báo chí và mạng xã hội. Thấy danh thắng này quá đẹp, nên dịp này tôi đưa cả gia đình đến đây tham quan. Chị Nguyễn Thị Phương đến từ Hà Nội nhận xét: Không gian ở quần thể Hòn Yến quá đẹp, biển trời, đảo hòn, gành đá cứ như một sự xếp đặt tài tình của thiên nhiên. Đặc biệt đến Hòn Yến mùa này vào buổi chiều khi thủy triều xuống, khách sẽ bị mê hoặc bởi bãi đá đầy rêu xanh cùng những sinh vật như sao biển, san hô, cá ngũ sắc, ốc...

Phó Giám đốc Sở VH-TT-DL Phú Yên Phạm Văn Bảy cho biết: Sau khi được Bộ VH-TT-DL xếp hạng quần thể Hòn Yến là di tích thắng cảnh quốc gia, cùng với chiến dịch quảng bá hình ảnh của tỉnh qua tuyên truyền trên báo, đài, các trang mạng xã hội, các cuộc thi ảnh nghệ thuật, địa danh này được nhiều du khách biết đến. Cuối tháng 4 này, Sở VH-TT-DL sẽ phối hợp với huyện Tuy An tổ chức lễ công bố xếp hạng di tích thắng cảnh quốc gia quần thể Hòn Yến. Đây cũng là dịp người dân địa phương vào mùa lễ hội hò bá trạo, cúng lăng ông Nam Hải.

Hiện nay đường đến Hòn Yến khá khó khăn vì lòng đường rất hẹp ở đoạn liên thôn ra Hòn Yến. Đường này chỉ có thể đi ô tô 7 chỗ trở xuống, khiến các đoàn khách tour lớn, xe không thể tiếp cận. Dịch vụ ở đây cũng chưa phát triển, du khách chỉ có thể đến check in, chụp hình, tham quan, uống ly nước giải khát bên bãi cát trước lăng ông rồi về. Khắc phục hạn chế này, ông Phạm Văn Bảy cho biết thêm: Đường đến Hòn Yến, về lâu dài ngành Du lịch đang khảo sát, nhiều khả năng sẽ phóng một tuyến đường mới đến thẳng Hòn Yến đủ rộng để xe 45 chỗ ngồi lưu thông. Về dịch vụ, Sở VH-TT-DL đang phối hợp với CLB Lặn biển Nha Trang và các doanh nghiệp lữ hành khảo sát sớm đưa vào sản phẩm du lịch lặn biển ngắm san hô.

TRẦN QUỚI