* Hỏi:

Em là sinh viên mới ra trường, do chưa có việc làm ổn định nên có mua bán vài máy tính cũ được một tháng nay mà không có đăng ký kinh doanh hay hóa đơn mua bán. Cách đây một tuần, do không biết nên em mua phải một cái laptop bị ăn cắp từ một tên trộm. Trong quá trình bán lại chiếc laptop này, chủ nhân của nó tìm đến em và báo công an. Em bị tạm giữ lập hồ sơ và phải trả cho nạn nhân chiếc laptop đó. Sau đó, công an tạm giữ chứng minh nhân dân của em và thả về để phối hợp bắt tên trộm đó. Nhưng tới nay thì tên trộm vẫn im hơi nên chưa thể bắt được.

Vậy em có bị kết án là tiêu thụ hàng ăn cắp không? Hình thức xử phạt như thế nào?

T.T.V (phường 1, TP Tuy Hòa)

* Trả lời:

Khoản 1, Điều 250, Bộ luật Hình sự quy định về tội chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có như sau: “Người nào không hứa hẹn trước mà chứa chấp, tiêu thụ tài sản biết rõ là do người khác phạm tội mà có, thì bị phạt tiền từ 5 triệu đồng đến 50 triệu đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 3 năm hoặc phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm”.

Theo đó, hành vi khách quan của tội phạm này là hành vi chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có. Trong đó, tài sản do người khác phạm tội mà có được hiểu là tài sản đang được một người chiếm hữu không hợp pháp và tài sản đó là đối tượng của tội phạm mà họ thực hiện trước đó như tội phạm thuộc nhóm tội chiếm đoạt tài sản, trộm cắp tài sản hoặc tội phạm khác.

Hành vi tiêu thụ tài sản được hiểu là những hành vi có tính chất dịch chuyển tài sản từ người có tài sản do phạm tội sang người khác như hành vi mua, tạo điều kiện để bán hoặc để trao đổi tài sản đó.

Bên cạnh đó, hành vi phạm tội tiêu thụ tài sản có đặc điểm trên chỉ cấu thành tội chứa chấp hoặc tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có khi không có sự hứa hẹn trước. Nếu có sự hứa hẹn trước sẽ tiêu thụ, thu mua tài sản trộm cắp thì hành vi của người tiêu thụ là hành vi của một đồng phạm với tội trộm cắp tài sản với vai trò là người giúp sức người đã thực hiện hành vi trộm cắp tài sản.

Như vậy, trong tình huống bạn nêu, nếu bạn thu mua tài sản do trộm cắp và biết rõ tài sản đó có được là do trộm cắp, đã có sự chào giá, hứa hẹn trước sẽ thu mua tài sản do người trộm cắp có được sau khi thực hiện hành vi trộm cắp thì hành vi của bạn có thể là hành vi đồng phạm với vai trò là người giúp sức trong vụ án trộm cắp tài sản trên với người trộm cắp theo quy định tại Điều 138 Bộ luật Hình sự năm 1999 (sửa đổi, bổ sung năm 2009).

Và ngược lại nếu bạn thu mua tài sản do trộm cắp mà có này có sự chào giá, thu mua tài sản do trộm cắp mà có nhưng không có sự hứa hẹn trước thì hành vi của bạn phạm tội tiêu thụ tài sản do người khác phạm tội mà có theo quy định của Điều 250 Bộ luật Hình sự năm 1999.

Còn đối với trường hợp mặc dù bạn có chào giá trước nhưng không hề biết tài sản mình mua là do trộm cắp mà có, trường hợp này chỉ là một giao dịch dân sự đơn thuần, hành vi của bạn không phải là hành vi vi phạm pháp luật. Khi phát hiện tài sản thực hiện trong giao dịch là tài sản do trộm cắp thì giao dịch dân sự đó sẽ vô hiệu và các bên phải trả lại nhau những gì đã trao.

LS NGUYỄN HƯƠNG QUÊ

(Văn phòng Luật sư Phúc Luật)